Prof. Dr. Zafer Aybek: “Ülkemizde her beş kadından ve her yedi erkekten biri, haftada bir veya daha fazla kez altına idrarını kaçırıyor. Mevcut tedavilerden fayda görmüyorlarsa mesaneye botoks uygulaması yapılıyor”
Bir anda acil idrar yapma isteği geliyor, o an hemen bir tuvalet bulamadığınızda kendinizi engelleyemeyip idrarınızı altınıza kaçırıyorsanız sizde de aşırı aktif mesane sendromu (AAMS) olabilir... Konuyu Türk Kontinans Derneği Başkanı ve Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Zafer Aybek ile konuştuk. Aybek tedavi için bazı yaşam tarzı değişikliklerinden ve ilaçlardan yararlanıldığını, bunların işe yaramadığı hastalarda “mesaneye botoks” uygulandığını anlattı.
“Cinsel hayatları da olumsuz etkileniyor”
- Türkiye’de 18 yaşın üzerindeki kişilerde ne sıklıkta istem dışı idrar kaçırma sorunu olduğunu ölçmek için bir araştırma yaptık. Her üç kadından ve her beş erkekten birinin bu sorunu en az bir kere yaşadıkları ortaya çıktı. Araştırmada her beş kadından ve her yedi erkekten birinin haftada bir veya daha fazla kez istem dışı idrar kaçırma sorunu yaşadığı saptandı.
- Hastaların ana şikayeti bir anda ortaya çıkan sıkışma ve acil idrar yapma isteği. O an hasta hemen tuvaletini yapacağı bir yer bulamazsa kendisini engelleyemeyip idrarını altına kaçırıyor.
- AAMS hastaları gündüzleri çok sık idrara çıkıyor. Geceleri de idrarını yapmak için diğer insanlara göre daha sık tuvalete kalkıyor. Ancak bu belirtiler idrar yolu enfeksiyonu, tümör, taş hastalığı veya diyabet gibi hastalıklarında belirtileri olabilir. Bu ayrımın yapılması için hastanın bir üroloji uzmanına başvurması gerekiyor.
- Obezlerde, sigara içenlerde, diyabet ve hipertansiyon hastalarında, ileri yaşlılarda AAMS daha sık görülüyor. Örneğin 60 yaşın üzerindeki her üç kadından birinde ortaya çıkıyor.
- Altının ıslak olması veya her an altını ıslatabileceği endişesi bu kişilerin cinsel hayatlarını da olumsuz etkiliyor. Cinsel isteksizlik, eşlerine veya partnerlerine ilgisizlik bu kişilerde sık karşılaştığımız sorunlar. Yöneticisi önemli bir şey anlatırken bir anda tuvalete gitmek zorunda kaldığı veya toplantıdan sık sık çıktığı için işte de sorunlar yaşayabiliyorlar.
- Hastalara ilk olarak bazı yaşam tarzı değişiklikleri öneriliyor. Örneğin, “İçtiğin kahvenin sıklığını ve miktarını azalt” gibi. Ayrıca idrar kontrolünü sağlayan kasların güçlenmesini sağlayacak bazı egzersizler öğretiliyor. Basit yöntemlerle başarılı olunamadığı durumlarda, istem dışı idrar torbası kasılmalarını ortadan kaldıran ilaçlardan yararlanılıyor.
“Sağlık Bakanlığı yeni yönteme izin verdi”
- Tüm bu yöntemlerin işe yaramadığı hastalarda ise mesane içine botoks uygulaması yapılıyor. Bu uygulama Avrupa’da ve Amerika’da zaten yapılıyordu. Bu sene Sağlık Bakanlığımız izin verdi. Yöntemde mesane kasına Botulinumtoxin enjekte ediliyor. Bir enjeksiyonla hastanın istemsiz kasılmaları ortalama 6-9 ay boyunca engellenebiliyor. Etkisi bittiğinde yöntem tekrarlanabiliyor.
- Yöntemin az görülen bir yan etkisi var. Uygulama sonrasında hastaların yüzde 2’si 6-9 ay hiç idrarını yapamayıp günde beş kez sonda ile idrar torbasını boşaltmak zorunda kalıyor. Mesane botoksunun yan etkisi konusunda hastaları bilgilendiriyoruz. Ancak diğer tedavilerden sonuç alamayıp sürekli idrarını kaçırarak yaşayan insanlar “Canımıza tak etti artık, yan etki riski bile olsa bize bunu yapın” diyorlar.
VAKA ÖRNEĞİ
“Ya öğrencilerimin karşısında olursa...”
(N.D., 44 yaşında, kadın, ilkokul öğretmeni)
- Sıkışma, sık idrara gitme ve tuvalete yetişemediğimde idrar kaçırma şikayetleriyle bir yıl önce doktora başvurdum. Öğrencilerimin karşısında ya idrarımı kaçırırsam diye her an endişelenmek beni mutsuz ediyordu.
- Sinema, tiyatro gibi aktivitelere gitmek istemiyordum. Şehirlerarası toplu taşıma araçlarını kullanamıyor, her yere otomobilimle seyahat ediyordum.
- Doktora başvurdum. Yaptığı idrar tetkiki ve muayenenin ardından aşırı aktif mesane sendromu teşhisi koydu.
- Bu şikayetleri gidermek için çeşitli davranış değişiklikleri ve egzersizler önerildi. Ancak fayda görmedim. Sonra idrar torbamın kasılmasını engelleyen ilaçlar verildi. Bu ilaçlar etkili oldu ama ciddi ağız kuruluğu ve kabızlık gibi yan etkileri nedeniyle kullanmaya devam edemedim. Son çare olarak mesane botoksunu denedim. Enjeksiyonun ikinci ayında şikayetlerim düzeldi. Doktorum
6-9 ay tedavinin etkili olacağını söyledi. Sonra ilaç yeniden uygulanacakmış.