Yrd. Doç. Dr. Devrim Tarakçı: “Çocuklar oyun konsollarıyla oyun oynarken tedavi oluyormuş gibi hissetmiyorlar. Başarmak, eğlenmek ve yarışmak gibi kavramlara odaklanırken biz onları tedavi ediyoruz”
Geçtiğimiz yıl yaşadığım bir sakatlanma yüzünden bir süre fizik tedaviye gitmiş biri olarak itiraf etmeliyim: Oyun konsollarıyla fizyoterapi uygulaması beni çok heyecanlandırdı. Bu uygulama fizyoterapinin eğlenceli hali olarak popülerleşecek.
Oyun konsollarıyla fizyoterapiyi Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Devrim Tarakçı anlattı.
- Son beş yılda en büyük kanıta dayalı uygulamalardan biri sanal gerçeklik tedavisi. Bu, kişinin hareketlerini veya aktivitelerini bilgisayarla etkileşim içinde yaptığı bir tedavi yöntemi. Örneğin kişinin kol kaslarını geliştirmesi için ağırlık kaldırması gerekiyor. Karşısındaki bir oyunda, modelle etkileşim içindeyken, elini kaldırması gerektiğini anlıyor ve ağırlığı kaldırdığında ekranda kendisinin başarılı olduğunu görüyor.
- Rutin fizyoterapi uygulamalarına ek olarak kullanıldığında, süreci bir oyuna çevirdiğimizde kişinin motivasyonu artıyor. Anlık geri bildirimler de aldığı için kişinin kolunu açabilme açısından ağırlığı kaldırma kuvvetine kadar her bakımdan performansı artıyor.
- Çalışmalarımızda kolunu çok iyi kullanamayan bireylerde oyun sayesinde hızlı bir gelişme kat edildiğini gözlemledik.
“Mevcut oyunları reçetelendiriyoruz”
- Oyun konsolları ile tedavide mevcut oyunları fizyoterapi ve rehabilitasyon programı için reçetelendiriyoruz. Aslında konsollar, oyun amaçlı tasarlanmış aktiviteleri içeriyor, yani tedavi edici özellikleri yok. Ama biz oyunu tedavi amacıyla kullanılır hale getiriyoruz. Örneğin kişinin belli bir açıda ve pozisyonda kolunu kaldırmasını istiyoruz.
- Oyun konsolları değerlendirme verileri de sunabiliyor. Çünkü aldığı puana göre hareketi doğru mu yaptı, yanlış mı yaptı anlayabiliyoruz. Hasta daha yüksek puanı alabilmek için zamanla hareketi daha doğru yapmaya çalışıyor.
- Bedensel engelliler oturma dengesini sağlamak, duruş bozukluğunu gidermek ve üst gövde kaslarını geliştirebilmek için oyunla fizik tedaviden yararlanabiliyor. Gelen topları yakalama, basketbol, hentbol çocuğun tekerlekli sandalye üzerinde otururken oynayabileceği ideal oyunlar. Yaşlıların kaslarını çalıştırması için en uygun olanlar ise aerobik, pilates, yoga hareketleri ve bisiklete bağlı oyunlar.
- Oyunla fizyoterapi hiperaktif çocuklarda odaklanma ve el-göz koordinasyonunu sağlamada oldukça etkili bir yöntem olarak kullanılıyor.
“Çocukların ilgisini avantaja çevirin”
- Çocuklar fizik tedavinin yapıldığı ortamlara yaşlı ve hasta kişilerin olduğu, sıkıcı ortamlar olarak bakıyor. Ancak oyunlar seanslara zevkle gelmelerini sağlıyor. Çünkü oynarken tedavi oluyormuş gibi hissetmiyorlar. Çocuklar başarmak, eğlenmek ve yarışmak gibi kavramlara odaklanırken biz onları tedavi ediyoruz. Zaten çocukların çoğu oyun salonuna geliyormuş gibi hissediyor.
- Çocukluk çağı obezitelerinin hızla arttığı günümüzde çocukların oyunlara olan ilgisini aileler bir avantaja çevirebilir. Bilgisayar veya tabletlerin başında oturarak oynadıkları oyunlardansa çocuklar bu oyunlara yönlendirilmeli. Bu oyunlar, günlük fiziksel aktivite ihtiyacının karşılanması ve kasların güçlenmesi açısından da oldukça etkili olacaktır.
- Akılllı telefonlarda ve tabletlerde birçok kişi karpuz kesme oyunu oynuyor. Bu oyunu sanal ortamda ellerinizi kullanarak yaptığınızda omuz, dirsek ve el bileğini güçlendirmeye yönelik bir çalışma yapmış oluyorsunuz. Ya da kayak oyununda kalça ve bacak kaslarını çalıştırmış olursunuz.
Hangi oyun ne için kullanılıyor?
- Nintendo oyun konsolundaki oyunlar en yaygın yararlandıklarımız. İp üzerinde yürüme oyunu kalça kaslarını güçlendirmeye yönelik iyi bir denge egzersizidir. Denge sorunu olan yaşlı kişilerde, yürüme becerisi olan çocukluk çağı beyin felçli hastalarda ve ayak bileği sorunu olan çocuklarda kullanılabiliyor.
- Sanal denge tahtası üzerinde vücudunuzu kullanarak topları hedefe yerleştirdiğiniz denge tahtası oyununu; yaşlılarda düşmeyi önlemek için, parkinson ve MS gibi nörolojik rahatsızlığı olan kişilerle felçlilerde kullanılabiliyor.
- Tenis ve golf gibi oyunlar, tekerlekli sandalyede oturan birinin oturma dengesini artırmak için kullanılabilir.
- Felçli kişiler için, hedef odaklı oyunlar da var. Örneğin evde sanal bir mutfakta hastadan yumurta pişirmesini istiyorsunuz. Bunun için dolabı uygun pozisyonda uzanarak açması, tepsiyi alması, yumurtayı kırması gibi kişinin çalıştırmak istediğimiz bölgelerine uygun olarak tasarlanan hareketlerle kişi yönlendiriliyor.