Bitkilerin güvenli kullanımı için arama motoru
Tıbbi bitkilerin hangi sağlık sorunlarında kullanılabileceği, uygun dozunun ne olduğu, kimler için risk oluşturduğu ve hangi ilaçlarla nasıl etkileşim gösterdiği artık arama motorunda…
Doğa sağlığımızı korumamız adına bize eşsiz imkanlar sunuyor. Tıbbi bitkilerin sağlık sorunlarından korunmak ve hastalıkları tedavi etmek için nasıl güçlü bir etkisinin olabileceğini, fitoterapi (bitkisel tedaviler) yüksek lisansım esnasında bilimsel dayanaklarıyla gördüm. Ancak bu güçlü etki bazen tersine de işleyebiliyor. Çünkü birçok insan “Doğalsa zararsızdır” diye düşünerek bitkileri fitoterapi uzmanı bir eczacı veya doktora danışmadan kendi kendine veya medyadan duyarak tedavi amacıyla kullanıyor. Oysa tıbbi bitkilerin de aynı kimyasal ilaçlar gibi dikkatli bir şekilde tedavi planının yapılması gerekiyor. Bu sürece destek olmak adına Gazi Teknopark’ta genç girişimciler “Fitofarmasist” adında bir arama motoru geliştirdi. Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan ve Dekan Yardımcısı Doç. Dr. İpek Süntar da programın bilimsel içeriğini oluşturdu.
Herkes kullanamıyor
Sağlığı korumak veya hastalıkları tedavi etmek amacıyla kullandığımız tıbbi bitkileri herkes kullanamıyor. Çünkü bu bitkiler kişilerin mevcut sağlık sorunlarını, o sorunlar için kullandıkları ilaçların vücutta nasıl etki gösterdiğini veya gebelik gibi durumlarını olumsuz etkileyebiliyor. Örneğin insanların çoğu zerdeçalı güvenle şifa için tüketiyor. Oysa arama motorunda safra salgısını artırdığı için, safra rahatsızlığı olan hastaların zerdeçalı tedbiren dikkatli tüketmesi tavsiye ediliyor. Çocuklarda, 18 yaş altındaki gençlerde, hamileler ve emziren annelerde de kullanımı önerilmiyor. Zerdeçalın bağışıklık sistemini baskılayıcı bazı ilaçlar, antibiyotikler, ağrı kesiciler ve kanser ilaçlarıyla da etkileşerek bu ilaçların etkinliğini değiştirdiği konusunda uyarılar yer alıyor. Bu da belirtilen ilaçları kullanan bir hastanın zerdeçal kullanması durumunda ilaç dozunun tekrar ayarlanması gerektiğini gösteriyor.
Soruna ve yaşa göre doz değişiyor
Arama motorunda bitkilerin farklı sorunlar veya farklı yaş grupları için hangi dozda kullanılması gerektiği de yer alıyor. Örneğin yetişkinlerde, enginar yaprak ekstresi dispepsi (halk arasında hazımsızlık diye bilinir) için kullanılacaksa günde 320-640 miligram öneriliyor. Hiperlipidemi içinse günde 1800-1920 miligram tavsiye ediliyor. Tamamı bilimsel çalışmalara dayanan bilimsel referanslı bilgilere, bu arama motoru üzerinden şu anda sadece eczacılar ve doktorlar ulaşabiliyor. Projeyi geliştiren ve yürüten Ecz. Adil Utku Ertaş bu bilgilerin fitoterapi alanında yetkin kişiler için anlamlı olduğunun altını çiziyor. Bu oldukça önemli çünkü her zaman söylüyoruz, “Hastalık yoktur, hasta vardır”. Mevcut sağlık sorununuz, kullandığınız ilaçlar veya yaşınız gibi kişisel özellikleriniz size hangi bitkinin önerileceğinden o bitkiyi hangi dozda kullanacağınıza kadar her şeyi etkiliyor.
Arama motorundan bilgiler
- Keten tohumu müsilajca çok zengin olduğu için birlikte alındığı ilaçların bağırsaktan emilimini engelleyebilir veya geciktirebilir. Fitoöstrojenik etkili bileşikler olan lignanları taşıdığı için hormon ilaçları ile etkileşebilir.
- Melisa (Melissa officinalis L.) yaprakları çay halinde (1.5-4.5 g) hazırlanarak günde üç fincan kadar uykuyu düzenlemek amacıyla tüketilebilir. Tiroit hormonunu inhibe edebilme potansiyeli nedeniyle, tiroit problemi olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır.
- Meyan ve preparatları 4 ile 6 haftadan fazla tüketilmemelidir. Kalp, böbrek, diyabet ve hipertansiyon hastaları ise tedbiren yüksek dozda meyan preparatlarından kaçınmalıdır.