Bilinçli ilaç kullanım rehberi

Virüsler ve bakterilerle mücadele ettiğimiz son günlerde bu etkenlere ve bunların yol açtığı hastalıkların belirtilerine karşı ilaçları sıklıkla kullanıyoruz. Peki ilaçların zararlı etkilerinden korunurken onlardan en iyi şekilde nasıl yararlanabiliriz?

Şu günlerde birçoğumuz farklı üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla mücadele ediyoruz. Ölümcül etkileri olduğu için en sık duyduğumuz domuz gribi olsa da hâlâ pek çok kişi mevsimsel griple veya üst solunum yollarına yerleşmiş bakteriyel bir enfeksiyonla baş etmeye çalışıyor.

Viral ve bakteriyel hastalıkların en sık görüldüğü, hastanelerin acil servislerinde hasta yoğunluğunun en yüksek düzeylere çıktığı bugünlerde ilaç kullanımımız da epey arttı. Bir eczacı olarak üzülerek söylemeliyim ki ilaçları genellikle doğru şekilde kullanmıyoruz. Bunun bedelini de ağır ödüyoruz. Bu noktadan yola çıkarak, Medipol Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Görevlisi, Klinik Eczacı Emine Karataş Koçberber’le sizin için bir akılcı ilaç kullanım rehberi hazırladık.

-Virüslerin neden olduğu mevsimsel grip, domuz gribi gibi viral enfeksiyonlarda antibiyotikler kullanılmaz çünkü antibiyotikler bakteriler üzerine etkilidir, virüsleri öldürmez. Gereksiz antibiyotik kullanımı da ileride karşılaşacağımız bakterilere karşı ilacın etkisiz olmasına yol açar. Ancak bakteriyel bir enfeksiyon varlığından şüpheleniliyorsa, antibiyotik kullanımından önce boğazdan kültür örneği alınıp antibiyogram testi yapılması gerekebilir.

-Riskli hastalarda (kronik hastalığı olanlar, kanser hastaları gibi) viral enfeksiyon zatürre gibi ciddi enfeksiyonlara yol açabilir çünkü hastalık nedeniyle vücudumuzun bağışıklık sistemi düşer ve vücut bakteriyel enfeksiyonlara açık hale gelir. Böyle bir durumda hekim koruyucu amaçla antibiyotik tedavisi önerebilir.

Bu hastaların antibiyotiği saatlerine uyarak kullanması ve bol suyla içmesi tedaviyi etkinleştirir.

-Antivirallerin kullanımından önce kişide domuz gribi için H1N1, diğer viral enfeksiyonlar için de virüs varlığını gösteren laboratuvar testinin mutlaka yapılması gerekir çünkü sağlıklı insanların bağışıklık sistemi mevsimsel gribi yenmeye yetecek güçtedir. Antiviral ilaçlar daha çok bağışıklık sistemi zayıflamış (HIV enfeksiyonu olan, kanser için kemoterapi tedavisi alan veya bazı riskli kronik hastalıkları bulunan) hastalarda tercih edilmelidir.

-Günümüzde gereksiz yere antiviral ilaçların kullanılıyor olması, bu ilaçların virüslerin (mevsimsel gribe yol açan influenza virüsü gibi) üzerinde etkisiz kalmasına yol açtı. Yani antibiyotiklere gelişen direnç gibi şimdi de antivirallere direnç gelişiyor.

“Domuz gribi milyonlarca insanı öldürebilir”

-Bilinçsizce antiviral ilaçların kullanımına devam edersek; ilaca karşı gelişen direnç nedeniyle yakın gelecekte domuz gribi tedavisinde kullandığımız ilaçlar virüslere karşı etkisiz kalabilir ve domuz gribi milyonlarca insanın ölümüne neden olabilir.

-Gripte kullandığımız bir diğer ilaç grubu da kombine grip ilaçları. Bunları gribe bağlı halsizlik, burun akıntısı, baş ağrısı, ateş gibi şikayetleri rahatlatmak için kullanıyoruz. Ancak bu ilaçlar tansiyonu yükseltebilir. Hipertansiyon hastası olanlar fenilefrin etken maddesini içermeyen bir grip ilacı tercih etmeli. Tansiyon hastaları hekimlerine ve eczacılarına hipertansiyonları olduğunu mutlaka belirtip bu ilaçları kullanırken tansiyon takiplerini düzenli yapmalı.

“Pastil yüksek oranda şeker içerir”

-Burun tıkanıklığını tedavi etmek için başvurduğumuz oksimetazolin gibi etken maddeleri içeren dekonjestan burun spreylerinin üç günden fazla kullanılmaması gerekir. Beş günü aşan kullanımların ardından, ilacı bıraktığınızda burun akıntısı ve tıkanıklığını artıracaktır. Bu da hastayı ciddi şekilde rahatsız hissettirir. Eğer burun açıcı olarak okyanus suyu kullanıyorsanız, zaman sınırlaması olmadan, şikayetleriniz geçene kadar devam edebilirsiniz.

-Boğazı rahatlatan birçok pastil yüksek oranda şeker içerir. Diyabet hastalığı olanlara şeker yerine tatlandırıcı içeren, diyabet için özel üretilmiş pastillerden tüketmelerini öneririz. Aksi takdirde kan şekerleri yükselebilir. Eğer kişinin boğaz ağrısı çok şiddetliyse, flurbiprofen gibi ağrı kesici etken madde içeren pastillerden de yararlanılabilir.