Sağlıklı aile nedir?
Aile kültürden kültüre değişen bir kavram. Tek bir tanımı yok. Kimi kültürlerde kan bağının olması yeterli. Bazılarında akrabalık ilişkileri de devreye giriyor. Yıllardır sevgi, saygı ve dayanışma içinde süren arkadaşlıkları aile olarak isimlendirenler de var. Amerikan nüfus bürosunun tanımı ise şöyle: “Belirli sorumlulukları yüklenmiş, doğum, evlilik gibi sebeplerle birlikte yaşayan iki veya daha fazla kişiden oluşan grup”. Nilüfer Özabacı ve Zülal Erkan’ın birlikte yazdıkları “Aile Danışmanlığı” adlı kitapta yer alan şu cümle hepsini bir potada eritiyor aslında: “Aile, birbirine biyolojik ve psikolojik olarak bağlı; birbiriyle geçmiş, duygusal ve ekonomik bağları olan; birbirlerini aynı ev ortamının bir üyesi olarak kabul eden kişiler olarak tanımlanabilir”. Yine kitaba göre sağlıklı ailenin tanımı ise şöyle: “Aile fonksiyonlarını yerine getiren ve üyelerine doyum sağlayan ailelerdir”.
Sağlıklı aile
Yönetmenliğini Güney Koreli yönetmen Bong Joon-ho’nun yaptığı bu yılki Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü alan “Parazit”te iki aile çıkıyor karşımıza. Park ailesi ve Kim ailesi. Evet, kan bağları var her iki ailede de. Doğum, evlilik, duygusal ve ekonomik bağlar da... Ama sağlıklı aileler mi bunlar acaba?
Park ailesi, anne, baba ve iki çocuktan oluşan üst gelir grubu bir aile. Ünlü bir mimar tarafından yapılmış lüks bir malikânede yaşıyorlar. Park ailesi ise yoksulluğun dibine vurmuş, hamam böceklerinin istila ettiği, evden çok, yıllardır el değmemiş depoya benzer bir bodrum katında. Ailenin tek geçim kaynağı pizza kutularını paketlemek. Hiçbirinin gelir getiren düzenli bir işi yok.
Kim ailesinin oğulları bir arkadaşı aracılığıyla Park ailesinin yanında kızlarına İngilizce öğretmek için işe başlıyor. Evrakta sahtecilik yapıp kendisini üniversite mezunu olarak göstermek kaydıyla. Kısa süre sonra ailenin küçük oğlunun sanata ilgisini keşfedip, kız kardeşini de sanat eğitimi hocası olarak ailenin yanına yerleştiriyor.
Burjuvazinin kibri
Kullandıkları, üniversite mezunu, daha önce iyi ailelerin yanında çalışmış referanslı kimlikler, nasıl bir sefaletin içinden geldiklerini saklamaları, daha ziyade orta alt sınıf bir aile gibi davranmaları önemli. Zira Park ailesi gerçeği bilse onları küçümser, hiçbirine iş vermez. Burjuvazinin kibri ve sınıf ayrımı çok baskın filmde.
Kim ailesinin gelir seviyeleri artmaya başlıyor. Para tatlı. Dolandırıcılık zekâsı yüksek aile, İngilizce ve sanat öğretmenliğinin ardından, Parkların şoförüne tuzak kurup bu göreve babalarını getiriyor; ardından evdeki hizmetçiye iftira atıp annelerini eve yerleştiriyor. Sahte tanışıklıklar uydurarak, aile olduklarını gizleyerek. Ve hayal bile edemeyecekleri bir konforun içinde buluyorlar kendilerini. Rahata kavuşuyorlar ama içlerinde hep bir kaygı var; yalanlarının açığa çıkmasının ötesinde sahte kimlikle yaşamanın zorluğu.
Yoksulluğun kokusu
Önce ailenin daha üç yaşındaki oğulları, Kimlerin üzerindeki yoksulluğun rutubetle karışık ‘farklı’ kokusunu fark ediyor. Ardından baba... Yoksulluk hakkında hiçbir fikirleri olmadığı için tam olarak anlamlandıramıyorlar bu ‘koku’yu. Ama işte tuhaf, tekinsiz bir koku bu; ten kokusuna benzemeyen. Bunun dile getirilmesiyle birlikte, kendi gerçeklikleriyle yüzleşiyor Kim ailesi. Ve bundan hiç hoşlanmıyorlar. Öfke kaçınılmaz oluyor. Sadece Park ailesine karşı değil, kendi içlerinde birbirlerine karşı da gizli öfkeleri var. Özellikle anne ve baba arasında... Koku filmdeki en önemli psikolojik simge.
Sürpriz son
Aile üyeleri olarak birbirlerine doyum sağladıkları söylenemez. Onca lükse rağmen doydukları da... Saf, merhametli ama bir o kadar da zenginliğin kibrinden beslenen bir ailenin -ne kadar sağlıklı bir aile oldukları tartışılır - onlara sunduğu imkânlar hiçbir şekilde yetmiyor. Kim ailesinin oğlu, ders verdiği kıza kur yaparak ileride ailenin damadı olma hayallerini adım adım işliyor.
Park ailesinin kampa gittiği bir hafta sonu evin tadını çıkaran Kimlerin düzeni eve gelen eski hizmetçinin durumu fark etmesiyle bozuluyor. Sonrasında gelişen ve hayli şiddet barındıran olaylarla ve sürpriz bir sonla bitiyor film.
Oscar yarışında da isminden söz ettireceği kesin olan film, “Sağlıklı aile nedir, ne değildir?” üzerine son derece başarılı bir film olduğu kadar, sınıf farklılıklarının bireyler üzerindeki etkisi ve psikolojik açıdan zengin okumalar içeriyor. İzlemenizi çok isterim.
