Sıcakta kaybedilen iki önemli mineral

Yaz mevsiminin bu sıcak günlerinde terle birlikte kaybettiğimiz iki önemli mineral vardır. Bunları fazla miktarda kaybeder ve yerine koymazsak en çok da kalp ile ilgili birtakım problemlerle karşılaşabiliriz. Gelin bu mineraller hangileri ve azaldığında başımıza neler geliyor bir göz atalım.

Sodyum: Yemek tuzunun kimyasal formülü NACl’dür (sodyum klorür). Kan tahlili yaparken özellikle de kalp hastalarında ve hipertansiyon hastalarında çok sık baktığımız bir değerdir. Kanda ölçülen normal değeri 135-145 mEq/litre’dir. Eğer bu değer 135 mEq/litre’den düşük ise hiponatremi yani vücutta sodyum azlığı söz konusudur. Sodyum azlığının sebeplerini belirlemede idrardaki sodyum miktarını da görmek tanıda önemli bir değer taşır. Örneğin kanda sodyum düşük fakat idrarda sodyum yüksek ise vücutta sodyum kaybına yol açan bir sebep vardır. Sıklıkla da bu sebep idrar söktürücü ilaçlardır. Eğer kandaki sodyum da idrardaki sodyum da düşük ise vücuda yeterince sodyum girmiyordur. Bu nedenle yemeklerde tuzu biraz artırmak gerekir. İki taraftaki bu düşüklüğün bir diğer sebebi de vücuttaki su miktarının çok fazla olmasıdır.

Belirtileri nelerdir?

Bu belirtiler kişiden kişiye değişebildiği gibi vücuttaki sodyumun düşme hızına göre de değişir. Yani eğer zaman içinde çok yavaş bir düşüş ile seyrediyorsa pek bir belirti vermeyebilir. Genel belirtileri:

Yorgunluk

Baş dönmesi

Denge kurmada bozukluk, buna bağlı olan düşmeler

Baş ağrısı

Mide bulantısı

Kusma

Kas krampları

Zayıflık

Sinirlilik

Daha nadir ileri vakalarda;

Nöbet geçirme

Koma

Sodyum kaybının terleme dışındaki diğer sebepleri...

Şiddetli kusma veya ishal

Diüretikler yani su atıcı ilaç kullanımı

Böbrek hastalığı, böbrek yetmezliği

Antidepresan kullanımı

Ağrı kesici bazı ilaçlar

Yüksek kortizol seviyelerine neden olan Cushing sendromu, böbrek üstü bezinde Addison hastalığı, uygunsuz Antidiüretik Hormonu Salınımı, Tiroid bezinin az çalışması (Hipotiroidizm) gibi bazı hormonal hastalıklar. Egzersiz sırasında çok fazla su içmek (nadiren olur hem terle beraber su ve mineral yani sodyum kaybı da vardır). Aşırı su içilince de kandaki sodyum düşük bulunur.

Sıcakta sodyum düşüklüğü riskini artıran durumlar

Yüksek tansiyon ya da kalp yetersizliği sebebiyle idrar söktürücü ilaç kullanan hastalar

Yaşlı hastalar

Tuzsuz diyet uygulayanlar

Antidepresan ilaç kullananlar

Yoğun spor uygulayanlar.

Tedavisi nasıl olur?

Sodyum düşüklüğünün tedavisi önce sebebe yönelik olmalıdır. Bunun yanı sıra özellikle sıvı birikimine bağlı ise sıvı kısıtlamasına gidilir. İçtiğiniz su miktarı kısıtlanır. Diüretik yani su atıcı ilaç kullanıyorsanız dozu azaltılır. Tuz kullanımında düzenleme yapılır. Ani kayıplar hastanın genel durumunda bozulma yapabilir bu nedenle damar yolu ile sodyum çözeltisi vermek gerekebilir. Baş ağrısı, nöbet gibi belirtiler varsa bu belirtilere yönelik ilaç kullanımı önerilir.

Potasyum: Sodyum ile beraber vücudun sıvı-elektrolit dengesini sağlamada kalbin ritmini düzenlemede, kas gücü ve reflekslerde gerekli bir mineral. Kandaki normal seviyesi 3.5-5.3 mEq/L.

Eksikliğinde görülen belirtiler

Kalpte ritm bozuklukları

Kas krampları

Halsizlik, bulantı.

Potasyum kaybının terleme dışındaki sebepleri
Kusma, ishal, idrar söktüren ilaçları sayabiliriz.

Potasyum içeren gıdalar

Ispanak, lahana, brokoli, maydanoz kıvırcık gibi yeşil yapraklılar, patates, muz, portakal, fasulye, mercimek gibi kuru baklagilleri sayabiliriz.

Potasyum eksikliğinin tedavisi

Kanda potasyum düşüklüğü gibi yüksekliği de sorun yaratabileceği için ağızdan ya da damardan ilaçla olan potasyum takviyeleri mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır. Böbrek yetersizliği olan hastalarda kanda potasyum yükselmeye meyillidir. Bu hastalar kullandıkları ilaçlara olduğu kadar diyetlerine, potasyum içeren yiyeceklere de dikkat etmelidir.