Böbrek nasıl taş yapar?

Vücudumuzun önemli boşaltım organları olan böbreklerde taş oluşumunun belirli ve mutlak bir nedeni yoktur. Ancak oluşumunu kolaylaştıran bir takım faktörler vardır.

Yetersiz sıvı alımı

Az su içmek böbrek taşı oluşumu için en sık bilinen sebeplerdendir. Bunu daha doğru bir ifadeyle az sıvı alımı olarak tanımlamak yerinde olur.

Sıcak iklim kuşağında yaşamak

Bu konuda yapılmış birçok çalışmalar sıcak ikimin taş oluşum sıklığını artırdığını göstermiş. Hatta kişiler bulundukları ülkeden daha sıcak iklime geçtiklerinde taş oluşturdukları gözlenmiş. Bunun sebebinin de sıcakta oluşan dehidratasyon (terleme ile sıvı kaybı) ve yetersiz sıvı alımı olduğunu ön görmek mümkündür.

Böbrekteki yapısal bozukluklar

Böbrekte idrar akımını kısıtlayan sonradan olmuş ya da doğuştan olabilen yapısal bozuklukları taş oluşumunu kolaylaştırır.

Genetik faktörler

Kalıtsal özellik burada da karşımıza çıkıyor. Ailesinde taş hikayesi olanlarda böbrek taşı çıkma olasılığı artmıştır.

Bazı hastalıklar

Kanda ürik asit fazlalığı ile olan Gut hastalığı, paratiroid bezinin fazla çalışması ile olan hiperparatiroidi, enflamatuvar bir bağırsak hastalığı olan Chron hastalığı, kronik ishal ile seyreden bağırsak hastalıkları, kistik böbrek hastalıkları taş oluşumunu kolaylaştırır.

Sık geçirilen idrar yolu enfeksiyonları

Sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmek de taş oluşumunu kolaylaştıran faktörler arasındadır. E nfeksiyona yanıt olarak taş oluşur ve b u taşlar hızla büyüyebilir. Bu taşlar magnezyum amonyum fosfat taşlarıdır ve üreaz pozitif bakterilerin neden olduğu idrar yolu enfeksiyonları sonucunda  gelişir.

Vitamin fazlalığı

Aşırı miktarda C vitamini alımı, kalsiyum-oksalat taşı oluşumu riskini artırabilir . Aşırı miktarda D vitamini takviyesi de kalsiyumun bağırsak emilimini artırarak taş oluşumu riskini artırabilir .

Cinsiyet

Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülüyor

Beslenme alışkanlığı

Yüksek proteinli ve asit içeren diyet taş üretimini arttırır. Bu tip diyetlerde idrarda atılan sitrat miktarının azaldığı görülmüştür. Sitrat taş üretimini engelleyen bilinen en önemli kimyasal maddedir. Sitrik asit olarak da bilinir. Bu asidin azlığında taş oluşum hızı yükselmektedir. Diyetle yüksek  potasyum alımı, taş oluş umu riskini azaltabilir , çünkü potasyum, kalsiyum kristal oluşumunun engelleyicisi sitrat ‘ın idrarla boşaltımını teşvik eder.  Yüksek tuzlu diyet ise taş oluşumu için bir başka önemli risk faktörüdür. İdrarda aşırı miktarda tuz atılması beraberinde kalsiyumu da idrara çekmekte ve idrardaki kalsiyum konsantrasyonunu arttırmaktadır. Sonuç olarak artan kalsiyum miktarları kalsiyum kristallerinin bir araya gelmesine ve taş oluşturmasına neden olmaktadır. Diyetteki magnezyum düşükse, böbrek taşlarının gel işmesi ve büyümesi daha kolay olur. Çünkü m agnezyum taş oluşumunu engel ler. Oksalattan zengin yiyecekler ki bunlar yeşil yapraklı sebzeler, fındık, fıstık gibi yemişler, çay ve çikolata bu durumu daha da kötüye götürür .

Bazı ilaçlar

Tansiyon ve kalp yetmezliği tedavisinde sıklıkla kullanılan bazı idrar söktürücüler ya da mide rahatsızlıklarında kullanılan bazı anti asit türlerinde idrar kalsiyum atılımı artarak taş oluşumunda risk oluşturur.

Böbrek taşının belirtileri

Böbrekte oluşan taş genellikle hiçbir belirti vermeden uzun süre durabilir. Zira böbreğin ağrı hissi ancak böbrek şişip gerilince kapsülün de gerilmesiyle ortaya çıkar . Bu nedenle bazı taşlar yıllarca hiçbir belirti vermeden böbrekte uslu uslu durabilir. Bazen de belli belirsiz künt ağrılar yapabilir. Bu taşlar çok büyüyüp böbreğin işlevini hiç hissettirmeden sinsice bozabildiği gibi kimi zaman da böbrekte tümoral oluşumlara da neden olabilir.

Eğer taş yerinden hareket edip böbrek içerisinde yer değiştirdiği zaman ya da daha da ilerleyip idrar kesesine doğu gidecekmiş gibi yoldaki kanal olan üretere geçtiği zaman idrar akımı nı zorlar hatta tıkayabilir. Bu nedenle ortaya çıkan basınç artışı böbreğin kapsülünü gerip renal kolik dediğimiz ani ve çok kuvvetli böbrek ağrılarına yol açabilir. Bu ağrı bel hizasında omurganın her iki yanında keskin ve kramp tarzında hissedilir. Beraberinde idrar yapma hissi, bulantı kusma olabilir. İdrarda kan görülür.

Kimi zaman böbrekte oluşan taşlar hiçbir belirti vermeden üreterden ( idrar yolundan) geçip idrarla beraber atılırlar. Ancak böyle atılacak taşların en fazla 2-3 milimetre çapında olması gerekir. Daha büyük taşlar üreterden geçip atılamaz takılıp kalırlar. İdrar yolundan geçip atılamayan taşlar enfeksiyona neden olabilir. Bu enfeksiyonlar basit bir üriner enfeksiyon olup kolayca iyileştirilebildiği gibi piyelonefrit dediğimiz böbrek iltihabı olarak da seyredip ciddi bir böbrek enfeksiyonuna yol açabilir.

Bel, karın yan tarafı ve kasık ağrısı, kanlı idrar, sık idrara çıkma ihtiyacı, idrar yaparken yanma, sızı, bulantı kusma böbrek taşının belirtileri arasındadır. Ancak bu belirtilere üriner (idrar yolu) enfeksiyonda da rastlanabilir. Ayrıca böbrek taşı ağrıları bulunduğu bölge itibarıyla bazı bağırsak hastalıkları veya üreme organlarının hastalıklarına ait ağrılar ile de karışabilir.