İşverenler ve çalışanlar tarafından uzun süredir beklenen yemek yardımı genelgesi Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlandı.
Danıştay kararıyla uyumlu olan bu genelgenin yayınlanması uzun süredir bekleniyordu. SGK hukuk devleti ilkesinin gereğini yaparak işyerleri için kritik önemde bir konuyu karara bağlamış oldu. Atılan bu olumlu adıma rağmen yeni genelgedeki bazı teknik ifadeler farklı şekillerde yorumlanınca işverenleri gereksiz yere tedirgin eden yeni bir tartışma başladı.
Bunların arasında en manasız olanı yemek yardımları marketlerde yemek (sıcak yemek, soğuk yemek, tüketime hazır gıda, hazır yemek vb.) için kullanılabilir mi kullanılamaz mı tartışması... Artık günümüz iş dünyasının gerçeklerine ve ihtiyaçlarına uymayan bu anlamsız tartışmalardan işverenler ve çalışanlar yanlış yönde olumsuz olarak etkileniyorlar.
Yeni genelgedeki ifadeler aslında çok net; yemek kartları, nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılmazlarsa bu kartlara yüklenen tutarlar prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Peki “nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma” ifadesi ne anlama gelmektedir?
Teknik bir konu olduğu için burada detayına girmek istemiyorum. Fakat bu ifadeler, kısaca, kartlardaki bakiyelerin bankamatiklerden nakit olarak çekilebilmesi, bir hesaptan diğer hesaba para transferi için kullanılabilmesi ve elektronik eşya, giyim, akaryakıt ve telefon gibi aklınıza gelen bütün ürün gruplarının ve hizmetlerin satın alınmasında kullanılabilmesini ifade etmektedir. Bu açıklama çerçevesinde, mevcut kullanım alanlarıyla yemek kartlarının, nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma özelliğinin olmadığının daha iyi anlaşılabileceğini ümit ediyorum.
Modern dünyada böyle
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki yetkililerle şimdiye kadar yaptığım temaslarda yasaklayıcı bir yaklaşıma sahip oldukları izlenimini edinmedim. Ellerinden geldiğince mevzuatı güncel ihtiyaçlara cevap verecek şekilde uygulamaya çalışıyorlar.
Maalesef mevzuattaki teknik bazı ifadeler geniş anlamda mı dar anlamda mı yorumlanmalı şeklindeki teorik tartışmalara boğuluyoruz ve yemek yardımlarının çalışanların beslenme ihtiyacının karşılanması amacıyla yapılan bir sosyal yardım olduğu gerçeğini unutuyoruz. Burada işverenleri çalışanlarına daha fazla yemek yardımı yapmaya teşvik eden ve çalışanların bu yardımlara ulaşmasını kolaylaştıran bir yaklaşım esas olmalıdır.
Öncelikli olarak şunu vurgulamak lazım; yemek kartları modern dünyanın tamamında marketlerde de kullanılabilmektedir. Bu kullanım şekli yemek kartlarının ayni yardım niteliğini değiştirmemektedir. Son genelge bütüncül bir bakış açısıyla okunduğunda tartışılan maddelerin amacının yemek yardımlarının tekel ürünleri, elektronik eşya ve akaryakıt, temizlik maddeleri satın alınması gibi ilgisiz alanlarda kullanılmalarını sınırlamak olduğu görülüyor ki SGK’nın geçmişte yemek yardımlarının bu şekilde kullanılmasından rahatsızlık duyduğu biliniyor.
Ayni yardım niteliği
Burada özellikle vurgulamak istediğim bir diğer husus ise bu ifadelerin nakit de dahil olmak üzere bütün yemek yardımı verme yöntemleri açısından geçerli olduğudur. Yani siz gidip nakit yemek yardımınızla akaryakıt ya da cep telefonu aldığınızda bu ödemeler sigorta primi istisnasından faydalanamaz. Yemek kartları konusuna geri dönersek akla cevaplanması gereken bir sürü soru geliyor. Sizce bir çalışanın yemek kartıyla marketten yemek temin etmesinin herhangi bir zararı olabilir mi? Bir çalışana kendisine verilen yemek yardımı tutarı yetmiyorsa tüketime hazır gıda temin ederek kendi çözümünü üretmesinin sakıncası nedir? Ya da uzaktan çalışma yapan bir kişi marketten aldığı gıdalarla evinde yemek yapmışsa illa bu kişiye lokantadan mı yemelisin diyeceğiz?
SGK’nın çalışanların yemek kartlarını marketlerde neden kullanmak zorunda kaldığının farkında olmadığı mı zannediliyor?
Bütün bu sorulara cevap vermeye çalıştığınızda yapılan tartışmaların ne kadar anlamsız olduğu daha iyi anlaşılıyor.
En önemli cümleyi sona saklayıp bitirelim. Yemek kartlarının marketlerde yemek için kullanılması yemek kartlarının ayni yardım niteliğini değiştirmez. Bu kartlara yüklenen tutarlar prime esas kazanca dahil değildir.
