Sivrisinek soktuğu zaman ilk olarak yapılması gerekenler
14.06.2021 - 10:22 | Son Güncellenme:
Hemen hemen herkes sivrisinek ısırıklarına karşı hassastır. Ancak bazı kişilerde bu ısırıklar alerjik reaksiyona neden olabilir ve belirtileri şiddetli olabilir. Sivrisinek alerjisinden korunmak için sivrisinek kovucular kullanılması ve bazı önlemler alınması faydalı olabilir. İstanbul Alerji Kurucusu, Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay sivrisinek alerjilerini anlattı ve uyarılarda bulundu.
Sivrisinek alerjisi nedir?
Çoğu ısırık, sivrisineklerin en aktif olduğu alacakaranlıkta veya şafakta meydana gelir. Erkek sivrisinekler sadece nektar ve su ile beslenirken, dişi sivrisinekler kanla beslenir ve ısırıklardan sorumlu olanlar dişi sivrisineklerdir. Dişi sivrisineklerin yumurta üretmek için kana ihtiyacı vardır. Çünkü sivrisinek yumurtalarını olgunlaştırabilmek için demire ihtiyaç duyarlar.
Sivrisinek beslenirken cildinize tükürük enjekte eder. Vücudunuz salyaya tepki verir ve bu da şişlik ve kaşıntıya neden olur. Sivrisinekler, enfekte insanları ve hayvanları ısırdıklarında virüsler ve parazitler gibi mikroplarla enfekte olurlar. Sivrisineklerin tükürüğünde alerjik olan çok sayıda protein vardır. Sivrisinek ısırdığında salgılarındaki maddeler kanın pıhtılaşmasını engelleyici maddeler salar.
Ayrıca kaşıntıya neden olabilen mast hücrelerinden kaşıntı yapan histamin maddesinin salınımına neden olur. Bağışıklık sisteminin sivrisinek salgılarındaki maddelere bazen daha şiddetli cevap verir. Sivrisinek tarafından sokulduğunda bağışıklık sistemimin şiddetli bir yanıt vermesine alerjik bir yanıt verir. Sivrisinek alerjisi “Skeeter Sendromu” olarak adlandırılmaktadır.
Sivrisinek alerjisinin belirtileri
Isırılan bölgede 2-10 mm büyüklüğünde kızarık şişlikler oluşur. Bazı kişiler ısırıklardan kısa süre sonra 2 cm’den büyük lokal reaksiyonlar oluşabilir. Oluşan reaksiyonların üstü bir süre sonra su toplayabilir. Bazı kişilerde, bu büyük lokal reaksiyonla birlikte ateş de olabilir. Bu çocuklar başka bir hastalığı olmayan sağlıklı çocuklardır. Büyük lokal reaksiyonlar genellikle 3-10 gün içinde iyileşir. Bazı çocuklarda nadiren akut yaygın ürtiker, serum hastalığı ve alerjik şok (anafilaksi) gibi sistemik alerjik reaksiyonlar gelişebilir.
Sivrisinekler kimleri daha çok ısırıyor?
Sivrisinekler ısıracağı kurbanlarını acaba neye göre seçiyor? Bazılarımızı daha çok ısırıyor ama bazılarımızı ısırmıyor. Yapılan çalışmalara göre sivrisinekler daha çok; erkekleri, hamile kadınları, fazla kilolu veya obez olan insanları, 0 tipi ve AB kan grubu olan insanları, son zamanlarda egzersiz yapan insanları, daha yüksek miktarlarda ürik asit, laktik asit ve amonyak yayan insanları; bazı ter kokuları sivrisinekler için daha çekici gelmektedir, çok terleyenleri, egzaması olanları, yakın zamanda bira içen insanları daha çok ısırıyor.
Ayrıca sivrisinekler sıcaktan etkilendiği için koyu renk giyinmek ısırılma ihtimalinizi artırabilir. Bunun nedeni koyu renklerin ısıyı emmesidir. Nemli, tropik iklimlerde veya bataklıklarda yaşayan insanlar da ısırık için daha büyük risk altındadır.Küçük çocuklar gibi bazı kişilerde alerjik reaksiyon riski daha fazladır. Proteinler ve antimikrobiyal ajanlar gibi sivrisinek tükürüğünün bazı bileşenlerine alerjisi olan kişilerde Skeeter sendromu gelişme riski daha yüksek olabilir.
Alerjik reaksiyonlar ciddi olabilir!
Önemli ölçüde daha büyük sivrisinek ısırıkları, şiddetli bir alerjik reaksiyonun belirtilerinden biri olabilir. Bu belirtiler şunları içerebilir: Geniş kaşıntı alanı, lezyonlar, ısırık bölgesinin yakınında morluklar, lenfanjit veya lenf sisteminin iltihabı, ısırık veya çevresinde kurdeşen,anafilaksi, boğazda şişme ve hırıltı ile sonuçlanan, hayatı tehdit eden nadir bir durum. Daha ciddi bir durumun belirtileri olabileceğinden, aşağıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz acil tıbbi yardım alın: Ateş, şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı ya da kusma, döküntü, yorgunluk, bilinç bulanıklığı, vücudunuzun bir tarafında kas zayıflığı gibi nörolojik değişiklikler.
Sivrisinek alerjisinin teşhisi
Sivrisinek alerjisinin teşhisinde ayrıntılı bir tıbbi öykü ve muayene yapılmalıdır. Büyük lokal veya sistemik alerjik reaksiyon oluşan hastalarda, kandan veya deriden yapılan alerji testleri ile sivrisinek alerjisi tanısı konulabilir. Fakat kandan ve deriden yapılan alerji testlerinin alerjiyi gösterme oranı yüksek değildir. O nedenle negatif olması sivrisinek alerjisi olmadığı anlamına gelmemektedir. Sivrisinek ısırığı ile normal reaksiyon veren kişilerde alerji testleri yapmaya gerek yoktur. Sistemik reaksiyon gelişen çocukların, bağışıklık yetmezliği yönünden araştırılması da gerekir.
Sivrisinek alerjisinin tedavisi
Sivrisinek soktuğu zaman ilk olarak yapılması gereken ısırılan bölgeyi sabun ve suyla yıkamaktır. Şişliği ve kaşıntıyı azaltmak için 10 dakika buz torbası uygulayın. Gerektiğinde buz paketini tekrar uygulayın. Kaşıntı tepkisini azaltmaya yardımcı olabilecek bir kabartma tozu ve su karışımı uygulayın. 1 yemek kaşığı karbonatı macun kıvamına gelecek kadar suyla karıştırın. Macunu sivrisinek ısırığına uygulayın. 10 dakika bekleyin. Macunu yıkayın.
Sivrisinek alerjisi belirtileri varsa antihistaminik içeren ilaçlar ağızdan verilmeli, şişlik ve kızarıklığın olduğu bölgeye kortizonlu kremler 5-10 gün sürülmelidir. Sistemik reaksiyonlarda ise 5-7 gün ağızdan kortizon verilmelidir. Ateşle birlikte olan büyük lokal reaksiyonlarda ateş düşürücü ilaçlar verilmelidir. Antibiyotikler, enfeksiyon durumu yoksa kullanılmamalıdır. Sivrisinek alerjisinin tedavisinde en etkili olan yöntem sivrisineklerden kaçınmaktır. Ancak bu her zaman mümkün olmayabilir ve bazı reaksiyonlarda ilaç tedavisine gereksinim duyulabilir.
Sivrisinek alerjisi olanlara alerji aşısı yapılır mı?
Sivrisinek alerjileri genelde ölümcül reaksiyonlarına neden olmamaktadır. Sivrisinek ısırıklarına karşı reaksiyon yaşın büyümesi ve sivrisinek ısırmasının tekrarlaması ile reaksiyon şiddeti de azalmaktadır. Bu nedenle de sivrisinek alerjilerine karşı alerji aşısı nadiren gerekmektedir.
Sivrinek ısırmaları ne gibi sorunlara neden olabilir?
Sivrisinek ısırıkları tedavi edilmezse ısırıkları kaşımaya bağlı olarak enfekte olabilirler. Enfekte bir ısırık kırmızı görünebilir, sıcak hissedebilir veya ısırığın dışına kırmızı bir çizgi yayılabilir. Belirtiler kötüleşirse bir doktora görünmeniz faydalı olacaktır.
Sivrisinek kaynaklı hastalıklar
Sivrisinekler ısırıkları yoluyla mikropları yayarlar. Batı Nil ve Dang humması gibi virüsler ve sıtma gibi parazitler sizi hasta edebilir. Bir sivrisinek, enfekte olmuş bir kişiyi veya hayvanı ısırdığında bir virüs veya parazit ile enfekte olur. Enfekte sivrisinek, mikropları ısırık yoluyla diğer insanlara veya hayvanlara yayabilir
Sivrisinekler koronavirüs bulaşmasına neden olabilir mi?
Sivrisineklerin virüs ve parazitleri taşıyarak önemli hastalıklara neden olmasından dolayı herkesin aklına şu soru geliyor. Acaba sivrisinekler koronavirüs bulaşmasına katkı sağlar mı? Yapılan çalışmalarda sivrisineklerin koronavirüs buluşmasına katkı sağlamadığı ve sivrisinek vücudunda yaşamadığı bildirilmiştir.
Sivrisinek ısırmalarına karşı nasıl önlem alabiliriz?
Sivrisinek alerjisinden korunmak için şu önlemleri alabilirsiniz: Cildin maruz kalmasını önlemek için uzun kollu bluzlar ve pantolon giyinebilirsiniz. Sivrisinekleri çekecek parlak giysilerden uzak durabilirsiniz. Durgun su alanlarından uzak durmalısınız. Doktorunuzun kontrolünde sivrisinekleri uzak tutan ilaçlardan kullanabilirsiniz. Güçlü parfümlerden kaçınmalısınız. Evinizde böcek kovucu ürünler kullanmayı deneyebilirsiniz.
Sonuç olarak:
Sivrisinek alerjisi nadirdir ancak alerjik reaksiyon, acil tıbbi tedaviyi gerektirecek kadar ciddi olabilir. Alerjinizin teşhisi ve yönetilmesi bu bağlamda gereklidir. Sivrisinek alerjisi uygun şekilde yönetildiğinde herhangi bir uzun süreli hastalığa veya yaşam tarzına müdahaleye neden olmaz. Sadece etrafınızdaki sivrisineklerin farkında olun ve ısırılmanız durumunda elinizde doğru araçları bulundurun.
