Maymun zihin nasıl eğitilir?
23.01.2022 - 11:26 | Son Güncellenme:
Gün içinde zihnimizin hep daldan dala konduğunun siz de farkındasınızdır. Doğu felsefelerinde buna "maymun zihni" deniyor. “Böyle denmesinin altında yatan neden zihnin gerçekten de tıpkı bir maymun gibi daldan dala, konudan konuya atlayan bir yapıya sahip olması. Zihnimiz genelde ya geçmişi düşünür, ya da gelecek odaklıdır. İnsanların ezici çoğunluğu zihinlerinin içinde yaşarlar. Sinirlendikleri bir insanla zihinlerinin içinde kavga eder, kendi kendilerini eleştirir, ya da binbir türlü felaket senaryoları düşünürler. Bu maymun zihin yüzünden yavaşlamak, ve anın tadını çıkarmak adeta imkansız gibidir” diyen Psikolog Rana Kutvan maymun zihni eğitmeye dair önerilerini bizimle paylaştı.
Zen bahçesinde küçük bir mola
Maymun zihinden bahsedilince ilk akla gelen öğretilerden biri, ana dikkat göstermeye verdiği önemle de bilinen Zen Budizmdir. Gerçekten de Zen Budizm hayatımızı sükunet içinde yaşamanın sırlarını elinde barındıran, psikoloji biliminin de ilgisini çeken bir felsefedir. İlhamını Zen Budizm’den alan bu üç aşamalı egzersizde zihnimizi bize pozitif hisler yüklemesi için kullanacağız.
Gözlerimizi kapatalım ve bir Zen bahçesinde olduğumuzu düşünelim. Güneşli bir gün. Etrafımız bizi seven, konuşma zorunluluğu içinde olmayacağımız kadar bize yakın, pozitif insanlarla dolu. Bir yandan çayımızı yudumlayıp, diğer yandan da ruhumuzu aydınlatan kitaplar okuyoruz. Mutlu ve huzurluyuz. Daha sonra kumun üzerine insana sakinlik veren şekillerin de çizilmiş olduğu Zen bahçesinde sakin bir yürüyüşe çıkıyoruz tek başımıza. Attığımız her adımda içimiz huzurla doluyor. Sırf bunları düşünmek bile size güzel bir his verdi öyle değil mi? Şu an zihninizi kendi lehinize kullanıyorsunuz. Artık zihninizin içinde endişe dolu senaryolar dönüp durmaya başladığında bu Zen bahçesini ziyaret edebilirsiniz.
Zen bahçesinden gerçekliğe dönüş
Yeterince sakinleştiğinizi hissettiğiniz anda derin bir nefes alın, yavaşça gözlerinizi açıp içinde bulunduğunuz ana dönün. Egzersizin ilk bölümünde zihnimizde pozitif imajlar canlandırarak kendimizi nasıl iyi hissedebileceğimizi deneyimlediniz. Ancak zihnimizde canlandırdığımız ne negatif imajlara, ne de pozitif imajlara bağımlı olmamamız gerekiyor. Unutmamak gerekir ki hayat zihnimizin içinde değil zihnimizin dışında yaşanır. İster negatif şeyler, istersek de pozitif şeyler düşünelim. Dikkatimizi zihnimize verdiğimiz zaman bir nevi uyku hali içindeyizdir. Gerçek uyanıklık hali ancak tüm dikkatimizi içinde bulunduğumuz ana, gerçekliğe verdiğimiz zaman ortaya çıkar.
5, 4, 3, 2, 1 tekniğiyle ana odaklanın
Şimdi dikkatimizi içinde bulunduğumuz ana vereceğiz. Bunun için uygulayabileceğiniz tekniklerden biri “5-4-3-2-1 Tekniği”. Bu tekniği şu şekilde uyguluyoruz:
5: Etrafınızda gördüğünüz 5 şeyin farkına varın. Bu, salonunuzdaki vazo ya da koltuğunuzdaki battaniye olabilir.
4: Etrafınızda dokunabileceğiniz 4 şeyin farkına varın. Bu, yastığınız, oturduğunuz sandalye ya da kitabınız olabilir.
3: Etrafınızda duyduğunuz 3 şeyin farkına varın. Bu, üst komşunuzun ayak sesleri, camı açtığınızda evinizin içine giren kuş cıvıltıları olabilir.
2: Etrafınızda koklayabileceğiniz 2 şeyin farkına varın. Bunlar parfümünüz ya da sabununuz olabilir.
1: Etrafınızda tadını alabileceğiniz 1 şeyin farkına varın. Örneğin evinizdeki bir meyveyi dikkatinizi sadece ona vererek tadın.
5, 4, 3, 2, 1 tekniği sayesinde dikkatinizi içinde bulunduğunuz ana, şimdiye getirmeye çalışın. Gün içinde sık sık kendinizi maymun zihnin esiri bir şekilde buluyorsanız, yukarda bahsettiğim gibi zihnen, bir Zen bahçesine ya da sizin arzu ettiğiniz başka güzel bir yere gidebilirsiniz. Burada amaç zihnimizin içinde bir harikalar diyarı yaratıp sık sık oraya kaçmak değil elbette. Negatif senaryolar bizi ele geçirmeye başladığında, önce zihnimizi sakinleştirmek sonra da zihnimizden çıkıp dikkatimizi ana vermek. Eğer ipleri onun eline verirsek zihnimizin elinde kolaylıkla bir oyuncağa dönüşebiliriz. Zihninizin kölesi olmaktan kaçmanın tek yolu da dikkatinizi gerçekliğe, şimdiki zamana vermektir. Budizm ve Zen Budizm, “mindfulness” gibi biz 21. Yüzyıl insanlarının sık sık karşısına çıkan bazı kavramların kaynağı olan öğretilerdir. Eğer Zen Budizm ve psikoloji arasındaki ilişki ilginizi çekiyorsa Erich Fromm’un “Psikanaliz ve Zen Budizm” kitabını okuyabilirsiniz.
