Bir kişide uyku apnesi olup olmadığı nasıl anlaşılır?
27.08.2021 - 18:04 | Son Güncellenme:
Uyku sırasında solunumun ani bir şekilde durduğu uyku bozukluğu haline 'uyku apnesi' denir. Her yaştan herkeste olabilecek bu sorunun; uzun süreli ve şiddetli olması halinde bazı ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir ve mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor. "Uyku apnesi kendi nasıl belli ediyor?" diye soranlar için Nöroloji Uzmanı Doç.Dr. Ülkü Figen Demir, uyku apnesiyle ilgili tüm merak edilenleri anlattı.
Bazen en az 10 saniye süre ile solunumun durması anlamını taşıyan ‘uyku apnesi’ söz konusuyken bazen de uyku esnasında solunumun tam anlamıyla durmadan o sırada kan oksijen doygunluğunun azalması söz konusu olabilir. Bu duruma da ‘hipopne’ denir ki uyku apne sendromlu hastaların büyük kısmında bu iki durum bir arada görülebilir.
Obstrüktif uyku apne sendromu, çocuklar da dahil olmak üzere her yaş grubunda görülebilir. Erkeklerde %4, kadınlarda görülme sıklığı yaklaşık %2 civarındadır.Çoğunlukla kilolu, kısa ve geniş boyun çevresi olan, damak-boğaz anatomik yapı bozukluğu olan, vücut kitle indeksi yüksek, alkol sigara kullanımı olan ve çeşitli ilaç kullanımı olan bireyler riskli grubunu oluşturur.
Bunlara ilave olarak yatış pozisyonu da uyku apne sendromu için risk faktörlerinden biridir. Örneğin sırtüstü pozisyon çok sık apne gelişen bir bireyde, yan yatar pozisyonda daha seyrek apne gelişebilir. Tüm bu söylenenlere ilave olarak genetik yatkınlık da burada bahsedilmesi gereken bir konudur.
Uyku apne sendromu olan bireyler genel itibariyle yüksek sesle horlarlar. Tipik olarak uyku esnasında kişinin horlaması aniden kesintiye uğrar, en az 10 saniye bazen hastalığın şiddetine bağlı olarak daha uzun sürer.
Apnenin sonlanmasının ardından derin bir nefes alma ile bu periyot sonlanır. Tüm gece boyunca defalarca tekrar eden bu apne veya hipopne periyotları uykunun derinleşmesine mani olur ve aslında kalitesiz bir uyku uyunmasına sebep olur.
Uyku apnesi olanlarda bu şikayetler görülüyor
Bunun neticesinde kişi ertesi gün dinlenmiş olarak uyanamaz. Gün içi uyuklama isteği, künt baş ağrısı, konsantre olamama, depresif ruh hali, iştah değişiklikleri ve özellikle akşam yemeği sonrası sakin televizyon izler pozisyonda oturduğu yerde uyuklamalara sebep olur.
Yapılan çalışmalara göre uyku apne sendromu olan bireylerin miyokard enfarktüsü, ritim bozuklukları, hipertansiyon, obezite ve inme riskinin diğer bireylere göre daha yüksek olduğu biliniyor.
Bu nedenle özellikle de kontrolsüz hipertansiyonu olan, ateroskleroz riski taşıyan kilolu, uykusunda yüksek sesle horlayan kilolu kısa boyunlu erkek bireylerin uyku apne sendromu olasılığı açısından değerlendirilmesinde fayda vardır.
Hekim başvurusu, çoğunlukla kişi ile aynı yatağı paylaşan eşlerin durumu fark etmesi ile gerçekleşir. Birçok hasta horladığını da, uykusu esnasında solunumun durması anlamına gelen apne periyotlarının da farkında değildir.
Şikayetler ve fizik muayene sonucu uyku apne sendromu varlığından şüphe duyan hekimler hastaları, polisomnografi denilen, tüm gece uyku laboratuvarında uyuma sonucu elde edilen veriler toplamı olan bir teste tabi tutar. Bu testten elde edilen veriler ile bir indeks hesaplanır ve teşhis ve hastalığın şiddeti bu indekse göre konur.
Uyku apnesi için nasıl önlem alınr?
Hafif şiddetli uyku apnesi hastalığı olanlar için kilo vermek, alkol ve sigara kullanımını bırakmak, hava yolunu tıkayıcı anatomik bozuklukların tedavisine yönelik kulak burun boğaz konsültasyonu, hastanın gece uykusunu yan yatar pozisyonda uyumasını sağlamak, oksijen maskesi gibi yöntemler kullanılabilir.
Daha ileri vakalarda ise CPAP ve BPAP olarak isimlendirilen cihazlarla hastaların uyuması ve gerekli tetkiklerin yapılması gibi yöntemler uygulanması gerekir.
