1 damla gözyaşı için büyük canilik! Kapış kapış gidiyor, sebebi 'mucize'leriymiş
05.01.2025 - 06:52 | Son Güncellenme:
Dünyanın nadir bölgelerinde yaşayan bir deniz canlısı olan dugong kimileri için ekosistemi dengede tutan, korunması gereken bir canlıyken kimileri için yakalanıp gözyaşının alınması gerekiyor. Yapılan araştırmalar, bu canlıların neslinin bazı bölgelerde tükendiğini bazılarında ise tükenmek üzere olduğuna işaret ediyor. İşte dugongların neslinin tükenmesinin ardında yatan canilik.
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Yaşadığımız gezegende hiçbirimiz yalnız değiliz. Denizde, karada ve havada gözle görülen ve görülmeyen milyonlarca canlı yaşıyor. Hayvanlar aleminin ekosistemimiz için ne derecede önemli olduğunu bilseydik muhtemelen bu canlıları korumak için var gücümüzle çalışırdık. Ancak hayvanlar alemine karşı olan duyarsızlığımız bazı canlıların neslinin tükenmesine sebep oluyor. Bu canlılardan biri de 'deniz ineği' veya 'denizkızı' olarak bilinen 'dugong'lar. Bir zamanlar Hint Okyanusu'nda, Doğu Afrika'da, Kızıldenizde, Güneydoğu Asya kıyılarında, Avustralya'nın kuzey kıyılarında ve Hindistan'ın batı sahillerinde yaşayan dugongların artık nesli tükendi. Araştırmalar bu canlıların neslinin tükenmesinde insanlığın suçunun büyük olduğunu gösteriyor. Peki, dugongların gözyaşından kim ne istedi ve bu gözyaşlarını ne için kullandılar?
DENİZKIZI MEĞER DUGONG'MUŞ
Deniz ineğinin bir türü olarak bilinen dugong suda yaşayan bir canlı türüdür. Günümüzde sadece dört farklı türü bulunan otobur bir memeli olan dugonga en yakın hayvan türü ise fillerdir. Filler ile deniz inekleri genetik olarak akraba sayılır ancak teknik olarak herhangi bir bağları yok. Denizde yaşayan en büyük üçüncü deniz memelisi olan dugong karaya çıkamaz, derin sulara giremez ve genel olarak tatlı suda yaşar. Ortalama 2.50 metre sahip olan bu deniz inekleri 1500 kiloya kadar çıkabilir.
Denizkızı hikâyelerine ilham kaynağı olduğu söylenen denizin en barışçıl canlılarından biri olan dugongların son zamanlarda yapılan bir araştırmaya göre Çin sularında işlevsel olarak neslinin tükendiğini görüldü. Bu, dugongların kalan popülasyonun sürdürülemez olduğu ve yakın gelecekte yok olma olasılığının çok yüksek olduğu anlamına geliyor.
Avustralya'daki James Cook Üniversitesi'nde profesör olan Helene Marsh, New York Times'a yaptığı açıklamasında dünya çapında yaklaşık 100 bin dugong kaldığını söyledi.
NESLİ ÇİN'DE RESMİ OLARAK TÜKENDİ
Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin Kırmızı Listesi'nde, türü 'savunmasız' olarak sınıflandırılan bu canlıların bulunduğu tüm sularda neslinin tükenmesine ramak kaldığı düşünülüyor. Uzmanlar, deniz kızlarının yeniden dönmeleri için tüm çalışmaları yapsalar da bu çabaların sonuçsuz kalması oldukça yüksek. Çin sularında deniz çayırlarının yok olması bu hayvanların da soyunun yok olmasında en büyük sebep olarak gösterildi. Londra Zooloji Derneği (ZSL) tarafından yapılan araştırmaya göre, 2008 yılından günümüze dek okyanusun sevilen 'deniz ineğinin' görülmemesinin ardından, tür Çin'de soyu tükenmiş türler listesine eklendi.
Dugong'un neslini korumak adına yapılan çalışmalarda Avustralya'nın yerli halkı olan Aborjinlerin bu canlıları avladıkları tespit edildi.
Çin sularında nesli tükenen dugonglar için avlanma yasağı çok uzun süre gelmiş olsa da özellikle Malezya, Singapur ve Endonezya sularında tılsımlı bir canlı olarak görülen dugonglar ne yazık ki acımasız bir şekilde avlanıyor. Bu coğrafyalarda deniz ineğinden çok 'denizkızı' olarak adlandırılan dugonglara masalsı bir özellik atfedilmiş ve yaygın bir inanışa göre gözyaşının çok değerli olduğu kabul edilmiş. Güneydoğu Asyalılar için sihirli güçlere sahip bir canlıya dönüşen dugongun gözyaşının yapamayacağı şey yok.
GÖZYAŞINI ALIP PARAYLA SATIYORLAR
Singapur'da dugongların gözyaşına 'ayer mata duyong' deniyor ve eğer karşılıksız bir aşk yaşıyorsanız inanışa göre bu canlının gözyaşını alarak karşınızdaki kişinin size âşık olmasını sağlayabilirsiniz. Yalnızca birini kendinize âşık etmek için değil, aynı zamanda iyi bir iş bulmak için de bu canlının gözyaşını kullanırsanız işler istediğiniz gibi ilerleyebilir. Dugong gözyaşının mucizeleri saymakla bitmez ancak asıl konuşulması gereken şey bu canlıların vahşice avlanması ve acımasızca göz yaşlarının şişelere doldurulması. Dahası bu gözyaşının parayla satılıyor olması. Dugonglara atfedilen bu özellik bulunduğu tüm kıyı şehirlerinde geçerli olmasa da Malezya, Singapur ve Endonezya deniz kızlarına bakışın bu şekilde olduğunu söylemek mümkün.
'DENİZ EKOSİSTEMİNDE ÖNEMLİ BİR ROL OYNUYOR'
Dugongların var oldukları sularda özellikle 1970'lerden bu yana hızla azaldığı gözlemlendi ,bu yok oluşun en büyük nedeni olarak balıkçılık ve insan faaliyetleri gösteriliyor. Çin'de nesli tükense de hâlâ dugongların varlığını sürdürdüğü yer olan Arap Körfezi'nde bu canlıları koruma faaliyetleri çok sıkı tutuluyor. İlk olarak 7 bin 500 yıl önce Arap Körfezi'nde yaşadıkları bilinen bu canlıların büyük gruplar halinde seyahat etmesi alışılmadık bir durumdu ancak sayıları o kadar çoktu ki 800'den fazla olan en büyük gözlem 2020'de Katar'da oldu.
Ülkenin Çevre Bakanlığı, hayvanın ülkenin deniz yaşamındaki rolüne ilişkin farkındalığı artırmak için çeşitli girişimlere öncülük etti ve korumacıların onları daha iyi nasıl koruyabilecekleri konusunda bilgi edinmesini sağlayacak araştırmalar için fon sağladı.
Bu araştırmanın başında bulunan Teknik Araştırma Görevlisi İsmail El-Şeyh, "Dugonglar deniz ekosistemlerinde önemli bir rol oynuyor, sağlıklı bir ekosistem için bitkisel dengeyi sağlamaya yardımcı olan sağlıklı deniz çayırı yataklarının korunmasına katkıda bulunuyorlar. Türün şu anda tehlike altında olarak sınıflandırılması nedeniyle, araştırmalarımızın bu sakin hayvanların popülasyon artışını desteklemeye devam etmesini ve böylece Katar'da ve ötesinde gelişmeye devam edebilmelerini umuyoruz" dedi.
Tıpkı Katar gibi Filipinler'de de dugongların, onlara zarar veren balıkçılara ağır cezalar veren koruma kapsamında bir yasa çıktığı biliniyor.
