Hem ihtişamlı hem sade Osmanlı kaftanları

Seray Şahinler - Türk kültür tarihinin önemli sembollerinden biri motiflerdir. Giyimden objelere, kitaptan minyatüre kadar tarihi pek çok göstergenin içinde yer alır kültürümüze has motifler. Anadolu’dan Osmanlı sarayına kadar en güzel örnekleri barındırır. Dr. Zeynep Öztürk, motifleri hatırlatmak üzerine özel bir projeye imza attı ve 16. YY’da Osmanlı padişahlarının kaftanlarındaki bitkisel motifleri bugünün tekstil yorumuyla yeniden üretti. Nişantaşı’ndaki The Best Art Gallery’de “Geçiş” sergisiyle sanatseverlerle buluşan işler hem tarihi estetiği hem malzemeyi hatırlatıyor.

- “Geçiş” sergisinde Osmanlı’dan günümüze bir yorumlama görüyoruz. Bu miras nasıl yansıdı çalışmalarınıza?

16. YY Osmanlı padişah kaftanlarının üzerindeki dört bitki üzerinden; karanfil, nar, lale ve taç motiflerinden seçtiğim ve özel olarak dokuttuğum kumaşlar üzerinde çalıştım. Bu motifleri, doğal ipliklerle dokunan kumaşların üzerine yine doğal ipliklerle üç boyutlu görsel hâle getirdim. Bunlar Osmanlı kaftanlarında birebir kullanılan motiflerdir. Dikkat ederseniz kaftanlardaki motifler çok yoğundur, karışıktır. Çünkü ihtişamı gösterir. Ben de bu motifleri geri dönüştürülmüş, doğal boyalarla boyatılmış ipliklerle dokutarak, yine doğal ipliklerle günümüze uyarladım. Formunu deformasyona uğratarak çalıştım aslında.

- Padişah kaftanlarına ilginiz nasıl oluştu peki?

Yüksek lisans çalışmam 16. ve 17. YY Osmanlı kaftanları üzerineydi. Sultanlar, padişahlar ve çocuk sultanların kıyafetleri üzerine araştırmalar yaptım. Doktora tezime de bunun üzerine devam etmek istedim. Tezimin konusu da bu kaftanların üzerinde kullanılan motiflerin incelenmesiydi. Bu incelemeyi 12 yıl sonra bugüne çevirdik ve aslında dedik ki bu kadar şatafatlı, gösterişli, motifli kaftanlar günümüze geldiğinde nasıl sadeleşir? Günümüzde, hele de sürdürülebilir ipliklerle kullanıldığında ne hâle gelir sorusunu yanıtlamak istedik. Bunların mühendislik tarafındaki testlerini de yapmış olduk. Buradakiler tezim dışında 2024 yılı boyunca yaptığım dokumalardır.

Her malzemeden sanat olur

- Tekstil son yıllarda çağdaş sanatta çok sık kullanılıyor. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Çok olumlu buluyorum. Her malzemeden sanat olur, sadece düşünmek yeter. Giyilebilir tekstilde, ev tekstilinde çok iyiyiz ama sanat olarak baktığımızda eksiklerimiz var. Hem motif olarak hem kumaş kalitesi olarak çok zengin bir kökten geliyoruz. Bu alanda artık çalışan çok genç sanatçılar var ve değerlere sahip çıkıyorlar. Gelecek güzel geliyor.