Zamana meydan okuyan ustalık

Ayşe Özdemir - Çocukken guguklu duvar saatinden kuşun çıkmasını bekler miydiniz? Kuş çıkıp saati bildirir ve sonra yine kutuya girerdi. Ya ilkokulu bitirdiğinizde ailenizden Nacar marka bir kol saati hediye aldınız mı? Bu duygular içinde İstanbul’da bir dükkânın kapısını çalıyoruz. Moda’da, Nezihi Arıcı’nın mekanik saatleri tamir ettiği büyüleyici dükkânı burası. Dükkâna girdiğimizde kendimizi zaman tünelinde hissettik. Çünkü içerisi 1800’lerden kalma antika saatlerle, köstekli saatlerle ve mekanik marka saatlerle doluydu. Nezihi usta dört kuşaktır saat tamirciliği yapan Adapazarlı bir aileden geliyor. 1999’daki depremden sonra Adapazarı’ndaki 100 yıllık dükkândan ayrılıp İstanbul’a taşınmış.

Farkı, dayanıklılığı

Arıcı saat tamirciliğiyle çocukken tanışmış: “lkokuldayken dersten çıkar çıkmaz babamın saat dükkanına gidiyordum. Çünkü dükkânda karıştıracak çok şey vardı. 7 - 8 yaşındaki bir çocuk için saatler oyuncaktan farksızdı. Mesleği bu şekilde öğrenmeye başladım. 1970’de lise sondaydım, babam kalp krizi geçirince dükkânda tezgâha bir oturdum, bir daha kalkmadım. O gün bugündür saat tamirciliği yapıyorum. Elimde 1750 yılından kalma saat var.” El yapımı mekanik saatlerle günümüzün üretimi dijital saatlerin farkını ise dayanıklılık ile açıklıyor usta: “Bakım yapıldığı ve rutubetsiz ortamda tutulduğu sürece bir mekanik saat 500 yıl bile yaşar. Ama dijital saatlerin ömrü 10, 15 yılla sınırla. 1450 yılından kalma saatler bile hâlâ çalışıyorlar. Mekanik saatler yağlaması, bakımı yapıldığı sürece neredeyse ölümsüzler. Bir de düzenli kurduğunuz zaman sürekli çalışırlar. Modeline göre her gün veya haftada bir kurmanız gerekir. Teknoloji ürünü dijital saatler için açıkcası ‘kullanıp atın’ diyorlar.”

Müze için onardı

Türkiye’nin her yerinden insanlar ve yabancı müşteriler, dededen, babadan kalma saatlerini sadece bozuk olduğu için getirmiyorlar Nezihi ustaya. Bu yadigârların bakımı yapılsın da ömrü uzasın istiyorlar. Mesela Nezihi usta, Koç Holding’in Bursa’daki müzesi için 1.5 yılda 1800 antika saatin bakımını yapmış. Antikaların ve kösteklilerin yanı sıra Omega, Zenith, Longine, Bulgari, Rolex, Cartier gibi marka saatleri de tamir ediyor usta. Az bulunan kıymetli bir saatin, fiyatı giderek katlandığı için yatırım aracı da olduğunu söylüyor. Dünya çapındaki futbolcuların, şarkıcıların, iş insanlarının da en pahalı saatleri kullandığını hatırlatıyor.

Tık, tık, tık sesleri ne mesaj veriyor?

Tüm dükkân mekanik saatlerle dolu ve sessizlikte sürekli “tık tık tık” diye ses çıkarıyorlar. Nezihi Arıcı’nın babası, bu sesleri duydukça “Oğlum saatler zikir çekiyor” dermiş. Nezihi usta da tek başına çalıştığı dükkânındaki saatlerin çıkardığı tık tık sesleri arasında böyle bir duyguya varıyor. “İnsan o tık tık’lar arasında hayatın gelip geçiciliğini, zamanın önemini daha iyi kavrıyor” diyor. Usta, mekanik saatlerin zamanı göstermesinin ötesinde şık bir aksesuar olduğunu da belirtiyor. Hele eski zamanlarda erkeklerin yelekle kullandığı köstekli saatlerin zarafetinin başka olduğunu ifade ediyor. Öte yandan artık çırak yetiştiremediklerini, çünkü kimsenin gelmediğini söyleyen usta, “Türkiye’de orta yaşta 48 saat tamircisi kaldı. Kadıköy’de de bir iki kişiyiz. Bir grup iş insanı Bursa’da saat tamirciliği okulu açmasa mesleğimiz yok olacaktı” diyor.