Tarihin ‘sıla hasreti’ son buluyor
27.06.2023 - 06:41 | Son Güncellenme:
Kaçak kazılar ve yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan eserlerin izini sürerek tespit çalışmaları devam ediyor. Bu kapsamda 2018 yılından bugüne toplam 7 bin 701 kültür varlığının yurda dönmesi sağlandı. 2023 yılı içinde ise yaklaşık 3 bin eser Türkiye’ye iade edildi.
Meltem Güneş - Türkiye topraklarından yasa dışı yollarla koparılan kültür varlıklarının iadesi için yoğun çalışmalar sürdürülüyor. Son beş yılda toplam 7 bin 701 kültür varlığı yurda dönerken, 2023’te 2 bin 956 kültür varlığının çeşitli ülkelerden iadesi sağlandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı ekipleri, kaçak kazılar ve yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan eserlerin izini sürerek tespit çalışmalarına devam ediyor. Bu kapsamda bakanlık uzmanları, dünya çapındaki müzeleri, galerileri, müzayede evlerini, doğrudan satış işlemlerini ve diğer kaynakları düzenli olarak tarayarak kaçırılan kültür varlıklarını belirlemeye yönelik titiz çalışmalar yürütüyor.
Gaga ağızlı testi.
Önce diyalog
Yasa dışılık tespiti yapılmış kültür varlıklarının yurda geri dönüşü için girişimler Kültür Bakanlığı koordinasyonunda, Dışişleri, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları aracılığıyla gerçekleş- tiriliyor. İade için öncelikle müzakere ve diyalog yöntemi tercih edilirken sonuç alınamazsa bir suç olan kültür varlığı kaçakçılığına konu olmuş eserler için diplomatik ve hukuki girişimler devreye giriyor. Kültür Bakanlığı, kaçakçılıkla mücadele ve iade süreçlerinin sonuçlandırıl- masında diyalog kanallarının açık tutulabilmesi ve belirli kurallar çerçevesinde yürütülmesi için ülkelerle ikili anlaşmalar imzalanmasına sıcak bakıyor.
Bakanlıktan elde edilen verilere göre 2018’den bugüne toplam 7 bin 701 kültür varlığı yurda döndü. 2022 yılında ABD, İngiltere, Hollanda, Almanya, Hırvatistan’dan 1138 eserin iadesi sağlanırken, 2023’te İtalya, ABD, Bulgaristan 2 bin 956 kültür varlığını iade etti. Yaklaşık 4 bin 250 yıllık altından gaga ağızlı testi, Yusuf Ağa Kütüphanesi’nden çalınan el yazması, Herakles Lahdi, M.Ö. 5000’lere tarihlenen Kilia tipi idol gibi birbirinden kıymetli çok sayıda eserin iadesi sağlandı. ABD’li bir koleksiyonerde bulunan Burdur’dan kaçırıldığı saptanan Roma İmparatoru Lucius Verus’un bronz heykeli de 2022’de iade edildi. Verus’un heykeli, günümüze ulaşabilen insan boyutundaki nadir bronz heykellerden biri olarak öne çıkıyor. Tarih öncesi dönemlerde bolluğun ve bereketin sembolü, koruyucusu olduğuna inanılan “ana tanrıça” Kybele heykeli de ABD’den teslim alınan eserler arasında yer aldı. Yurda dönen eserler çeşitli müzelerde sergileniyor.
Yusuf Ağa Yazma Eser Kütüphanesi’ne ait el yazması.
