‘Nardugan ve Ayaz Ata yok’

Muazzez İlmiye Çığ

‘Türkler, Nardugan Bayramı’nı kutluyordu’

Yılbaşı öncesi ‘Nardugan Bayramı’na yönelik tartışmalar büyüyor. Noel Baba’nın, Türklerin Ayaz Ata isimli şahsiyetinden devşirildiği, Nardugan’ın yeniden doğuş bayramı olduğu gibi görüşler birçok araştırmacı tarafından dile getiriliyor. Nardugan kavramını ortaya atan isimlerin başında ise Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ geliyor. Türklerin, İslam’ı kabul etmeden önce Nardugan’ı kutladığını öne süren Çığ şunları söylüyor: “İnanışa göre, gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık’ta gece, gündüzle savaşır. Uzun bir savaştan sonra da gün, geceyi yener. Bu, güneşin yeniden doğuşu; bir ‘yeni doğum’ olarak algılanır. Türkler bu bayrama ‘Nardugan’ diyordu.”

Prof. Dr. Ahmet Taşağıl

‘Safsatadan başka bir şey değil’

Kadim Türklere yönelik en kapsamlı araştırmalara imza atan Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, Milliyet’e Nardugan efsanesine dair şunları söyledi: “Muazzez hanım, Türklerde çam ağacının kutsal olduğunu söyleyip, bu tezi ortaya attı. Kadim Türklerde kayın ağacı kutsal kabul edilirdi. Ağaç süsleme Friglerden Batı’ya geçti. Türklerin tarihinde Ayaz Ata diye bir şahsiyet yok. Ülgen ise Altay Türklerinde ‘Tanrı’ olarak kabul ediliyor.

23 yıldır Çin, Moğol, Rus ve Türk Cumhuriyetleri’ndeki arşivleri birinci kaynaktan inceliyorum. Nardugan veya Nardoğan diye bir kelime metinlerde geçmiyor. Moğollar şubatın 21’inde büyük beyaz bayram adını verdikleri, mevsim dönüşümünü kutluyorlar. Bu kutlamalar ise Çin’de Budist geleneği olan Guonien Bayramı’ndan alıntı. Türkler, konar göçer bir millet. Asya bozkırlarında hava eksi 30 derece. Hava kapalı, yaşam şartları ağır. En kısa gün, en uzun gece gibi bir hesaplama modelleri yok. Ortaya atılan görüşler, her şeyi Türklüğe bağlamayı marifet sananların safsatalarından başka bir şey değil.”

‘Bağlamak gereksiz’

Hiçbir ulusun tarihinin M.Ö. 3000’den önceye gitmediğini belirten Prof. Dr. Taşağıl, “Türklüğü yüceltmek için her şeyi Türklüğe bağlamaya gerek yok. Türkler zaten tarih sahnesinde her zaman etkin bir millet. İlk Türklerin çıkış noktası şu an Rusya topraklarında bulunan Abakan, Hakasya ve Minusinsk Krasnoyarsk. Bölgede en eski Türk kültürünü temsil eden kalıntılar ile Afanasiyevo kültürüne ait yaşam izleri mevcut. Kadim Türkler, gök tanrı, Budizm ve tabiat inancı olmak üzere 3 farklı inanışa sahipti” diye konuştu.

Doç. Dr. Mustafa Aksoy

‘Hiçbir zaman olmadı’

Türk tarih sosyolojisi üzerine araştırma yapan Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Aksoy da, kadim Türklerin Nardugan diye bir kutlama yapmadığını belirterek şöyle konuştu: “Türkler, sadece mayıs ayının ilk haftasını bahar bayramı olarak, ekim ayının sonunu ise kışlaklara çekilmeden önce gök tanrı inancına uygun şekilde kutlardı. Tataristan ve Çuvaşistan’daki Hıristiyan Türkler, Farslardan etkilenerek 21 Aralık tarihini gün dönümü olarak kutlar. Konar göçer Türklerde ‘Nardugan’ diye bir kutlama hiçbir zaman olmadı. Nardugan uydurma, safsata.”