Kalbinizi dinlerken aortu ciddiye alın
17.04.2025 - 06:54 | Son Güncellenme:
TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in yaşadığı aort yırtılması vakası, bu sinsi hastalığı bir kez daha gündeme taşıdı. Kalpten çıkan ve tüm vücuda kan taşıyan aort damarı, hiçbir belirti vermeden genişleyip, ölümcül yırtılmalara neden olabiliyor. Kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi uzmanları, erken teşhisin hayat kurtardığını, özellikle yüksek tansiyon ve kolestrol hastalarının yılda en az bir kez tomografi ile kontrol edilmesi gerektiğini söylüyor.
Didem Seymen - Bir gün her şey yolundayken, ertesi gün hayati bir ameliyatın eşiğinde olabilirsiniz. TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in yaşadıkları aort kontrolünün önemini bir kes daha ortaya koydu. Sessizce ilerleyen bu damar hastalığı yırtıldığında saniyeler içinde ölümcül olabiliyor. Belirti vermediği için “sessiz tehlike” olarak nitelendirilen aort anevrizması ile ilgili uzmanlar, 50 yaş ve üstü bireyler, yüksek tansiyon hastaları, sigara kullananlar ve ailesinde benzer hastalık geçmişi olanların risk altında olabileceğini söylüyor, kardiyoloji ve kalp damar cerrahisine başvurulmasını öneriyor.
Aort genişlemesi, aort duvarının zayıflaması sonucu genişlemesi durumu. Aort anevrizması ise aort duvarının anormal bir şekilde şişmesini ifade ediyor. Aort duvarındaki zayıflık yırtılmaya yol açabiliyor ve iç kanama tehlikesi oluşturabiliyor.
Aort damarı beyne, kola, bacağa, böbreğe, bağırsaklara kadar uzanan, tüm hayati organlara kan taşıyan ana yol. Bu damarda meydana gelen bir yırtık, hayati riski beraberinde getiriyor. Milliyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekili ve İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in aort damarında meydana gelen yırtılma ve benzeri hastalıklarla ilgili sorularını uzmanlarına yöneltti.
Yüksek kolesterol risk
Medipol Sağlık Grubu’ndan Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bilal Boztosun, bu süreci ve aort damarındaki genişlemenin nasıl ölümcül sonuçlara yol açabileceğini şu sözlerle anlattı:
“Erkeklerde 3 santimin üzerinde olan genişlemeler dikkatle izlenmelidir. 5.5 santime ulaştığında genellikle cerrahi müdahale gerekir. Ancak bu rakamdan daha da önemlisi, damarın büyüme hızıdır. Eğer bir damarda 6 ayda hızlı bir artış görülüyorsa, o zaman 5.5 santimi beklemeden doktor müdahalesi gerekir. Hastaların belirtileri dikkate alması gerekir. Geçmeyen göğüs veya sırt ağrıları varsa, aort kapağı iki yapraklıysa ya da kısa sürede ciddi genişleme gözlemleniyorsa, bu durum çok ciddidir. Bu hastalara ‘lütfen doktorunuza danışın’ diyoruz. Çünkü erken müdahale hayat kurtarır. Sigara, yüksek tansiyon, obezite, diyabet ve yüksek kolesterol gibi faktörler aort damarının genişlemesini hızlandırır. Bu riskleri kontrol altına almak, damarın büyümesini yavaşlatır ya da durdurabilir. Bazı hastalar 5 yılda ameliyatlık hale gelirken, bazıları 20 yıl boyunca izlenebilir durumda kalabiliyor. Özellikle ailesinde benzer bir hikâye olanlar ya da romatolojik hastalık geçmişi bulunanlar bu konuda daha dikkatli olmalı. 5.5 cm ameliyat sınırı gibi düşünülse de bazı hastalarda 4.6-4.9 cm gibi daha düşük değerlerde de yırtılma yaşanabiliyor. Aort damarındaki yırtılma hangi organa yayıldığına göre farklı klinik tablolar ortaya çıkıyor. Şah damarına uzanırsa bilinç kaybı, böbrek damarına giderse böbrek yetmezliği, bacak ya da kola giderse o organların fonksiyonları bozulabilir. İstiyoruz ki hiç yırtılma olmasın. Bunu sağlamak için de genişlemenin önüne geçmeliyiz” dedi.
İlk 24 saat önemli
Aort yırtılmasında tedavi sürecinin hassas yönetilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Boztosun, “Bu gibi durumlarda ilk 24 saat çok kritik. Ameliyat sonrası hastanın olumlu yönde seyretmesi için bu ilk evreyi başarıyla atlatmak şart. Sürecin olumluya dönmesiyle birlikte iyileşme birkaç hafta sürebilir. Ama önemli olan bu kritik eşiği geçmektir” ifadelerini kullandı.
‘Hekimin işini zorlaştırabilir’
Prof. Dr. Bilal Boztosun, damarda biriken kalsiyumile ilgili şunları söyledi: “Damarda kalsiyum birikmesi ilerleyen yaşta, böbrek hastalığı olanlarda, genetik yatkınlığı olanlarda görülebilir. Bu aslında zaman zaman hem iyi hem de kötüdür. Plağın, kalsiyumun oradaki sertleşmenin aslında bize avantaj sunduğu durumlar da vardır, bazen damarı korur. Ancak damar yırtıldıktan sonra ya da bu tarz kişileri ameliyat edeceğimiz zaman hekimler için tehlikelidir. Tuz buz gibi dağılırsa, pıhtı atabilir. Hastanın damarının yırtılmasına ya da genişlemesine bir katkısı yoktur ancak hekimlerin işini ameliyathanede çok zorlaştırabilir.”
Kolesterol nasıl düşürülür?
Yüksek kolesterolün düşürülmesinde beslenmemin önemi büyüktür. Bol bol balık tüketmek, tahıl, taze sebze ve meyve tüketimini artırmak, tam yağlı süt ve süt ürünleri yerine daha az yağlı ürünler tercih etmek, pasta, krema, margarin, fırın ürünleri, kızartma yiyecekler ve fast food türü gıdalardan uzak durmak kolesterole iyi geliyor. Kolesterolü dengede tutabilmek uzmanlar şunları öneriyor:
Doymuş yağları azaltın: Sürekli olarak kırmızı et ve tam yağlı süt ürünleri tüketmek kolesterolün yükselmesine neden olur. Bu nedenle doymuş yağ tüketimini azaltarak LDL kolesterolü kontrol altına almak mümkündür.
Trans yağ kullanımını sınırlandırın: Margarinlerde karşımıza çıkan trans yağlar genellikle kek, kraker ya da kurabiyelerde kullanılabilir LDL kolesterolün yükselmesine neden olan trans yağlar yerine bitkisel yağ kullanımı oldukça önemlidir. Bu sayede LDL kolesterol düşürülerek dengelenmesi sağlanır.
Omega-3 açısından zengin besinler tüketin: Omega-3 yağ asitleri kötü kolesterolü doğrudan etkilemeyebilir. Kalp sağlığı açısından oldukça önemli olan omega-3 yağ asitleri kolesterolün dengelenmesine yardımcı olur. Somon, ceviz, keten tohumu ve uskumru içerisinde omega-3 bulunur.
Lif tüketimini artırın: Çözünür lif tüketimi kişinin kan dolaşımı emilimini azaltarak kötü kolesterole iyi gelir. Brüksel lahanası, yulaf ezmesi, barbunya fasulyesi, armut ve elmada çözünür lif bulunur. Fasulye, lif bakımından zengin gıdalar arasında yer alır. Lif içeriği sayesinde de vücudun sindirmesi zaman alan ve tok tutan besinlerdendir. Bu da kilo vermeye katkı sağlayarak kolesterole iyi gelir. Kalori bakımından düşük olan patlıcan ve bamya, çözünür lif kaynakları arasında yer alır. Bu da kötü kolesterole karşı tüketilebilecek gıdalar arasında yer almasına katkı sağlar.
Fındık, badem, ceviz: Badem, ceviz, yer fıstığı ve diğer kuruyemişleri tüketmek kalbe iyi gelir. Bu da günde 2 avuç fındık yemek, LDL kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Kuruyemişlerde kalbi başka şekillerde koruyan ek besinler de bulunur.
Elma, üzüm, çilek, turunçgiller: Turunçgil gibi meyveler, LDL’yi düşüren bir tür çözünür lif olan pektin açısından zengin besinler arasında yer alır. Bu da kolesterolün düşmesine katkı sağlar.
Ani ölümlerin en büyük nedeni
“Aort diseksiyonu ameliyatı kalp cerrahisi içerisinde en zor, en uzun, en karmaşık, en çok deneyim gerektiren ameliyatlardan birisidir” diyen Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez ise şu bilgileri verdi:
“Aort yırtılmasını önceki yıllarda çok sıklıkla görüyorduk ama tanıya ulaşmak kolaylaştıktan sonra aort damarı genişlediği, aort anevrizmalarının tanısı konulmaya başladıktan sonra takibi alarak yırtılmaya meydan vermeden ameliyatlarını yapabildiğimiz için acil ameliyat sayısı azaldı. Aorta çekilen bir bilgisayarlı tomografide aort geniş bulunursa, (normalde 3-3.5 santimetredir) 4 santimden yukarı olursa yılda bir bilgisayar tomografi yaparak 4.5 cm’den sonra 6 ayda bir tomografi yaparak ve 5 santimden sonra ameliyat yaparak aortun yırtılmasını önlüyoruz. Bu kolaylıktan sonra son yıllarda aort anevrizmaları çok seyrekleşti. Aort yırtılmasında yüzde 30 hasta anında yaşamını kaybeder, ani ölümlerin büyük bir bölümü aort yırtılmasıyla oluşmaktadır. Yüzde 30 hastayı ameliyat masasında kaybedebiliriz. Kurtulanların da büyük bir bölümü çok uzun bir ameliyat sonrası uzun bir yoğun bakım dönemini yaşarlar ve hasarla çıkma ihtimali de çok fazladır. Aort yırtılmasında, yırtık, şah damarların içine kadar giderse beyinde kanlanma bozukluğuna bağlı olarak hasar gelişebilir. Bu inmeden bitkisel hayata kadar uzayan bir felaket haline gelebilir. Ayrıca kalp durması gelişmişse yeniden canlandırma yapılarak ameliyathaneye almak ve ameliyata başlamak da kötü haberin başlangıcı olabilir. Aortu 3 bölüm halinde incelersek, kalbin hemen çıkışındaki aortun kesinlikle ameliyat edilmesi lazım. Göğüs ağrısı ve karın ağrısında yırtık erken tanındığı, tanımlandığı zaman teşhis konabilir.”
‘Kalbe de aorta da baktırın’
Aort anevrizmasının Oya Aydoğan’ı öldüren, son derece sinsi, tehlikeli ve öldürücü olduğunu belirten Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hayati Deniz, şu bilgileri verdi:
“İnsanlar kardiyoloji uzmanlarına kalplerini kontrol ettiriyor ama aortu hiç kontrol ettirmiyorlar. Hep kardiyolojiye gidiyorlar ama aslında kalp damar cerrahına gitmeliler ve takipte olmalılar. Sanal anjiyo buna gerekmez. Bilakis bizi test köşe yapar. Sana anjiyoda tıkalı olan damarları, küçük koronerleri görüyoruz. Basit bir eko, basit bir tomografi ile bakılır görülür. Yüksek tansiyon ve stresli kişilik, bunlar öldürüyor. Burada dikkat edilmesi gereken yüksek tansiyondan, stresten uzak durulmalı. Genetikte varsa ailesinde ameliyat olanlar mutlaka ama mutlaka kalp damar cerrahına gitmeli. Kadın hastalarda çocuk yapmaları da tehlikelidir. Kontrol altında olmalıdırlar. Bazı kişiler yırtılmalara daha meyillidir, ailesinde aort yırtılması var mı, yüksek tansiyon var mı, bazı hastalıklar var mı, marfan hastalığı varsa tehlike demektir. Bazı kriterler var. Bu hastaların aslında özel hastanelere değil de devlet hastanelerine özellikle de Siyami Ersek, Koşuyolu gibi kalp-damar hastanelerine gitmeleri ya da götürülmeleri gerekiyor. Zaten bu ameliyatları yapan bir avuç doktoruz. Aort cerrahisi ayrı bir deneyim gerektiren bir alandır.”
Kimlerde sık görülüyor?
Aort anevrizması gelişme olasılığını artıran bazı nedenler şöyle:- Ailede aort anevrizması öyküsü bulunması- Beyin damarlarında anevrizma öyküsü- 70 yaş ve üzerindeki bireyler- Hipertansiyon hastaları- Uzun süreli sigara kullanımı- Doğuştan iki yaprakçıklı (biküspid) aort kapak yapısı olan kişiler.
‘Aort geniş ve tansiyon yüksekse yırtılabilir’
TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in yaşadığı rahatsızlıkla gündeme gelen aort yırtılmaları hakkında konuşan Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Serhat Sığırcı, “aort genişse ve tansiyon yüksekse de incelmiş olan damar duvarı yırtılabilir” dedi. Sığırcı, “Hastada ateroskleroz yani damar duvarında kireçlenme ve kolesterol birikmesi varsa bu yırtılma olasılığı çok yüksek olabilir. Kolesterolü düşürerek, şekeri kontrol ederek, sigarayı bıraktırarak plağı engelleriz. Aort genişlemesi varsa en kritik nokta; tansiyonu kontrol altında tutmak, ağır eşya kaldırmamak, kabızlıkta ıkınmak vb. istemeyiz. Genişleme 5 cm üzerine çıktıysa da ameliyat öneririz” diye konuştu.
‘Sanal anjiyoda görülür’
Sanal anjiyo sırasında, kalp damarlarındaki tıkanma ve aort genişlemesinin görüleceğini söyleyen Sığırcı, “İmkanı olanların, ciddi riski olanların ve 40 yaş kadınlarda menopozdan sonra bir defa da olsa yaptırmasını öneriyorum. Yaparken Konstrat madde veriyoruz. Bu madde, kişinin alerjisi varsa veya böbrek değerleri normal değilse yapılmaz. Gelişen teknoloji ile birlikte çok daha net, kesin, doğru sonuçlar elde edebiliyoruz” açıklamasını yaptı.
KEŞFETYENİ
Sosyal medya fenomeni Aleyna Dalveren, geçtiğimiz akşam evlendi. Aşiret düğünü yapan ismin sosyal medya paylaşımları ağızları açık bıraktı. İbrahim Tatlıses ve Şafak Sezer de kilolarca altının yarıştığı düğüne katıldı.
