Her kadın ağrısız doğum yapabilir

Kadınların belki de hayatlarında yaşayabileceği en önemli ağrıyı oluşturan doğum, tıbbın da en şiddetli olarak kabul ettiği ağrılardan biridir. Son yıllardaki sezaryen oranlarındaki büyük artışta, doğum ağrısından korkmanın büyük payı bulunmaktadır. Eskiden annelik duygusuna tam olarak ulaşmak için olmazsa olmaz görülen doğum ağrılarını dindirmenin günümüzde hem ilaçlarla hem de psikolojik yöntemler gibi birçok yolu var. Doğumun ağrısız olarak gerçekleştirilmesinin annenin anneliğini yok etmeyeceğini söyleyen İstanbul Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı Başkanı ve Avrupa Ağrı Teşkilatları Federasyonu Başkanı Prof. Dr. Serdar Erdine, sorularımızı yanıtlamaya devam ediyor. Birçok kadının tatmak istediği annelik duygusuna karşılık, doğum, yaratacağı ağrı nedeniyle pek çok kadında korku ve önyargıya sebep olur. - Bunun için doğum öncesi hazırlık yapılmalı. Bu, birtakım yöntemlerle olabilir. Birincisi hasta hazırlanabilir, ağrı eşiğini beyniyle yükseltebileceği psikolojik yöntemler öğretilebilir. Bu olmazsa bele yerleştirilen yöntemlerle olabilir. Olmazsa epidural (bel) bölgeye yerleştirilen kateterlerle ağrı kontrolü sağlanabilir. Ağrısız bir doğum için en önemlisi nedir? - Böbrek taşı ve kırık ağrısıyla eş tutulabilir. Bir erkeğin anlaması için, doğum ağrılarına eşdeğer şiddetteki ağrı nedir? - Hayır. Doğum ağrısı fizyolojik bir olaydır. O yüzden de vücut tarafından fizyolojik kabul edilsin istiyoruz. Ama doğum ağrısı, şiddet olarak da en şiddetli ağrılar arasında geliyor. Sezaryen, ağrısız doğum değildir. Bugün tıbbın geldiği ortamda hastanın doğum ağrısı çekmeme hakkı da vardır. Eldeki yöntemlerle her hasta ağrısız doğum yapabilir. Batı ülkelerinde, ağrısız doğum oranları, yüzde 80'lere vardı ki, bu çok yüksek. Ağrı eşiği düşük kadına sezaryen mi önerirsiniz? Evliliği bitiren ağrılar - Âdet dönemlerinde görülen ağrılar, cinsel birleşme öncesi çok şiddetli kramplar ve disparoni (ağrılı cinsel ilişki) dediğimiz ağrılar vardır ki, bu birçok evliliğin bozulmasına yol açar. Kadınların bir kısmında bu doğumdan sonra olur. Normal doğum yapan kadınlar, doğumdan sonra aylarca, bazen yıllarca bir daha cinsel ilişkiye giremez. Kadınlara özgü diğer ağrılar nelerdir? - Çocuk, kadınların bir kısmında büyük travma yaratıyor. Hatta çocuğunu reddedenler oluyor. Psikolojik tamamen. Gerçek bir ağrı değil ama o doğum travması sırasında çektiği acıya karşı bazıları bu duruma gelebilir. O yüzden ağrısız doğum çok önemli. Nedeni nedir? Ağrısız doğumu ilk uygulatan annelerin başında ünlü İngiliz Kraliçesi Viktorya gelir. Daha sonra çeşitli ilaçlar ve yöntemler ağrısız doğum için kullanılmıştır. Yüzyılı aşan bir süredir uygulanan çeşitli yöntemler içinde son zamanlarda omuriliğe yakın bir alana yerleştirilen ince sondalarla lokal anestezik maddeler verilmesi gelir. Dikkatli uygulandığı takdirde bebek ve anneye hiçbir zarar vermeden yalnızca ağrıyı keser. Bu yöntem hem sezaryen hem de normal doğum için kullanılabilir. Sezaryenle gerçekleştirilen doğumlarda kullanıldığı takdirde ameliyat sonrası ağrıların giderilmesini de sağlar. Bir diğer yöntem, bel bölgesine elektriksel uyaran verilmesi. Bu sayede doğumun birinci dönemindeki ağrılar kontrol altına alınabilir. Ağrısız doğum için annenin önceden hazırlanması şart. Bu nedenle hastanın ağrısını kendi kendine kontrol altında tutabilmesi, ağrıya herhangi bir girişim gerekmeden dayanır hale getirilebilmesi için psikologlar çeşitli yöntemler uygular. İlk uygulatan Kraliçe Viktorya Kas spazmına botox - Normalde kasların işlevi beynin kontrolü altındadır. Beyinden gönderilen sinyaller sinirler aracılığıyla iletilerek kaslara ulaşır. Botox sinirlerin kaslara ulaştığı noktada sinir-kas iletimine engel olarak aşırı artmış kas aktivitesini bloke etmek yoluyla kas spazmının çözülmesini sağlar. Etkisi birçok hastada kısa süre içinde başlar ve 6 ay kadar devam eder. Botox nasıl etki eder? - Miyofasyal ağrı sendromu gibi kas spazmına bağlı birçok kronik ağrılı durumlarda, özellikle tedaviye direnç varsa botox enjeksiyonuna başvurulabilir. Hangi hastalarda yarar sağlar? - Botox, kasların ağrıyı oluşturan tetikleyici nokta denilen bölgelerine enjekte edilerek uygulanır. Her kasa 1 - 3 enjeksiyon yapılır. Botox tedavisi gereken kaslar, hekim tarafından belirlenir. Nasıl uygulanır? - Enjeksiyonlar çok ince iğne ile yapıldığından genellikle ağrısızdır. Fakat bazı hastalarda az miktarda geçici ağrı görülebilir. Botox uygulaması ağrılı mıdır? - Etkisi genellikle etki işlemi izleyen 3 gün içinde başlar. Maksimum yararlanıma ise bir iki hafta içinde ulaşılır. Tekrarlayan dozlarla uzun süreli tedavide uzayan fayda sağlar. Tek seanslık tedaviden sonra, kişiden kişiye değişmekle birlikte, 3 - 6 aya kadar uzayan bir rahatlama oluşur. Ancak etkisi geçicidir. Bu süre içinde etkide giderek azalma hissedilirse işlem tekrarlanabilir. Botox'un etkisi ne kadar sürer? Hamilelik ve emzirme dönemlerinde ve bazı ilaçları kullanan hastalarda botoxtan kaçınılmalıdır. Botox kimler için sakıncalıdır? Yan etkileri normalde geçici ve hafif ya da orta derecelidir. Bazı hastalar geçici kas güçsüzlüğü ve enjeksiyon bölgesinde hassasiyet tarif edebilirler. Diğer yan etkiler ilk 24 saatte görülen hafif ateş ve grip benzeri belirtilerdir. Botox enjeksiyonu tedavisinin yan etkileri nelerdir? Masajın 'yumuşak' olanı makbul - Tabii ki etkili. Yalnız burada yapılan masajın yumuşak ve bilinçli masaj olması gerekir. Hasta genellikle kendini ovdurur, o anda ne kadar baskılı olarak uygulanırsa o kadar rahatlar. Bu son derece yanlıştır. Çünkü o içeride mikro kanamalara yol açabilir. Her seferinde daha fazla bastırmanız gerekir ve sonunda hiç etkilemez hale gelir. Kas ağrılarında o bölgelere soğuk tatbiki, buz da etkili. Kas tutulmalarında sıcak da kası gevşetir ama biz genelde soğuğu tercih ederiz. Masaj etkili mi ağrıda? - Hayır bir etkisi yok. Suyun rahatlatıcı etkisiyle hasta gevşer ama ağrıyı gidermez. Sauna, kaplıca ağrılara karşı etkili mi? - Tehlikeli. Onun yarattığı kireçlenmeler görülebilir. Kadın kuaförlerinde kullanılan saç yıkama yerleri boyun ağrıları için riskli mi? İnsanın psikolojisini de bozar - Bulaşıcıdır. Bir insan kronik ağrı çekiyorsa yakınları da ondan dolaylı olarak etkilenip benzer ağrılardan yakınmaya başlayabiliyorlar. Özellikle kas - iskelet sisteminden, gerilimden gelişen ağrılarda benzeri bir şey söz konusu. Psikolojik etkilenme ciddi şekilde var. Ağrı bulaşıcı mıdır? - Buna somatizasyon diyoruz. Normal ağrılı bir hastanın psikolojisinin bozulması son derece normaldir. Düşünün ki yıllardır ağrı çekiyor. Kronik ağrı çeken hastanın tedirginlik duyması, depresyona girmesi başka bir şeydir. Psikiyatrik bir hastanın 'benim ağrım var' diye ağrıyı kullanması başka bir şeydir. Bu somatizasyondur. Böyle bir hastanın psikiyatra gönderilmesi gerekir. Psikolojik bozuklukların veya psikiyatrik hastalıkların, örneğin depresyon ve kaygının beraberinde getirdiği ağrılar var mı? - Her tarafım ağrıyor diye bir şey yoktur. Her yeri ağrıyan bir kişide altta mutlaka bir depresyon veya başka bir psikiyatrik bozukluk aramak gerekir. 'Her yerim ağrıyor' diyenlerde de mi neden psikolojiktir? - Bunlar gerçek ağrı. Gerçek ağrı da depresyon, anksiyete yaratır. Gerçek ağrıda depresyon veya psikolojik bozukluklar beklenebilen bir durumdur. İntihara kadar götüren ağrılar ruhsal durumu nasıl etkiliyor? Yumuşak doku romatizmasının ilacı: SPOR - Fibromiyalji ve miyofasyal ağrılar adelelerden kaynaklanan, nedeni tam belli olmayan ama kas sisteminin aşırı hassasiyetine dayanan ağrı gruplarıdır. Bunlar yumuşak doku romatizmaları olarak adlandırılır. Son yıllarda önem kazanan fibromiyalji nedir? - Kadınlarda daha sık rastlanan fibromiyaljiler aşırı sorumluluk alan kişilerde, nemli, rutubetli, hava kirliliği olan ortamlarda yaşayanlarda daha çok görülüyor. Stres, gerilim son derece etkili. Kimler risk altında? - Miyofasyal ağrı dediğimiz kas spazmına bağlı ağrıdır. Halk arasında kulunç denen ağrı nedir? - Hatalı oturma, cereyanda kalma denilen durum, stres, korkular gibi nedenlerle ortaya çıkan ağrılardır. Hasta kendini yavaş yavaş kısıtlamaya başlar. Günlük yaşamdan koparır. Ağrı, hasta kendini sınırladıkça da artar. İş kısırdöngüye girer. Bu kısırdöngü içinde kas iskelet sistemi daha az çalışmaya başlar. Daha az çalışmaya başlayınca zafiyete uğrar. Böyle olunca da ağrı artar. Bu tip ağrıları hangi durumlar tetikler? - Vücutta çok yaygın olur. Genellikle boyun ve sırt bölgelerinden başlar, kürek kemiklerinin arkasına gidebilir, oradan bele ve bacaklara vurabilir ama en yaygın görüldüğü yerler boyun ve sırt bölgesindeki kaslardır. Onun dışında kollara vurur. Hastada ürpermeler, titremeler olabilir. Hava değişikliğinden etkilenir, soğuk - sıcak farklılıklarından, klimalardan, rüzgârdan etkilenir. Vücutta nerelerde görülür? - Ağrı başladıktan sonra koruyucu tedavinin yapılması gerekir. Genellikle 3 - 6 ay boyunca antidepresanlar ve ağrı kesiciler verilir. Bunları hasta baş ağrılarında olduğu gibi düzenli almalıdır. Boyun, sırt ve bel egzersizlerini düzenli yaptığı takdirde hastanın hiçbir şeyi kalmaz. Ağrı çok şiddetliyse fizik tedaviden yararlanılmalıdır. Egzersiz olarak genel egzersizler, yürüyüş, yüzme, bisiklet bu ağrıları kendiliğinden dindirebilir. Yalnız bu ağrıların özelliği, birçok iç organ hastalığıyla karışır. Örneğin safrakesesi, apandisitle karıştırılır. Hasta boşu boşuna ameliyat edilir. Hastanın çok iyi muayene edilmesi gerekir. Tedavide neler etkili olur? Dans etmek de işe yarar - Çok işe yarar. Fibromiyalji ve miyofasyal ağrıda çok işe yarar. Dans etmek de etkili olabilir mi? Herkesin ağrı eşiği farklı olduğu gibi hormonal değişiklikler de farklıdır. Bunlara ve psikolojik faktörlere bağlı olarak bazı kadınlarda çok şiddetli âdet ağrıları ortaya çıkar. Ancak bunları basit ağrı kesicilerle geçiştirmek mümkün. Âdet ağrıları için basit ağrı kesiciler yeterli Analjezik ağrı (aşırı ağrı kesici kullanımına bağlı) nedir?Ağrı kesiciler ağrıyı nasıl artırıyor? İlaç kullanırken nelere dikkat etmeli? Ağrı eşiği nedir? YARIN