Hamam sefasının tam zamanı!

Hamamlar yüzlerce yıldır temizliğin adresi. Tarihleri Romalılara kadar uzanan hamamlar, Osmanlı’da da büyük öneme sahipti. Bu öneminin altında, aynı zamanda sosyalleşme alanları olmasının da etkisi büyük. Özellikle de Osmanlı kadınının sosyalleşebildiği tek yer hamamlardı. Girişten çıkışa kadar birçok ritüeli bulunan hamamda birkaç saat değil, neredeyse günün tamamı geçirilirdi.

Hamamlar, günümüzde devamlı kullanım için olmasa da başta yabancı turistler olmak üzere birçok kişi tarafından hâlâ tercih ediliyor. Osmanlı geleneklerinin yaşatıldığı hamamlar, temizlenmenin yanı sıra tarihi atmosferde unutulmayacak bir deneyim de sunuyor. Öte yandan hamamların, stresi azaltması, kas gerginliklerini ve ağrılarını gidermesi, cildin genç ve taze kalmasını sağlaması gibi sağlık açısından da birçok faydası var. İstanbul ve Gaziantep başta olmak üzere Türkiye’nin birçok ilinde tarihi hamamlar bulunuyor. Bu hamamlardan öne çıkanlar şöyle:

Ünlü konukları da oldu

Cağaloğlu Hamamı: Üç yüzyıla yakın tarihiyle Cağaloğlu Hamamı, Sultan I. Mahmut tarafından Ayasofya Camii ve Kütüphanesi’ne katkı sağlaması amacıyla yaptırıldı. Hamam, Osmanlı dönemine ait Barok mimari tarzda yapılan ilk hamam olarak biliniyor. Hamamın Atatürk’ten Cameron Diaz’a, Kate Moss’tan John Travolta’ya birçok ünlü konuğu da oldu.

Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı: Ayasofya Müzesi ile Sultanahmet Camii arasında yer alan hamam, Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan tarafından, Mimar Sinan’a 16. yüzyılda Zeuksippos Banyoları’nın bulunduğu yere inşa ettirildi. Sultanahmet Cezaevi’nin dolu olduğu zamanlarda mahkûmların da tutulduğu hamam, dönem dönem kâğıt ve benzin deposu olarak da kullanıldı. Günümüzde ise hamam, restoran ve kafe bölümleriyle üç dönümlük alana yayılan tarihi mekanda, Asl-ı Hamam, Pir-ü Pak, Zevk-i Sefa gibi farklı hamam paketleri sunuluyor.

Çukurcuma Hamamı: Hamamın 1830’larda I. Abdülhamid’in eşi ve II. Mahmud’un manevi annesi Nakşidil Valide Sultan tarafından vakfedilen su tesislerini takiben yapıldığı biliniyor. Ayrıca Ferzan Özpetek’in ‘Hamam’ filmindeki göbektaşı ve camekânlık sahneleri bu hamamda çekildi. 2007’de işletmeye kapatılan hamam, uzun bir renovasyon sonunda Eylül 2018’de butik bir hamam olarak konuklarını kabul etmeye başladı.

Çemberlitaş Hamamı: Hamam, Nûrbânû Sultan tarafından Üsküdar’da Toptaşı’ndaki, Vâlide-i Atik Külliyesi’ne gelir getirmesi için 1584’te Mimar Sinan’a yaptırıldı. Hamamda sultan banyosu, aromaterapik yağ masajı, Hint baş masajı gibi hizmetler veriliyor.

Mimar Sinan’ın eseri

Galatasaray Hamamı: İstanbul Beyoğlu’ndaki hamam, 1481’de Sultan II. Beyazıt tarafından yaptırıldı. Yüzyıllarca birçok padişaha, paşaya, kadıya hizmet veren hamam ‘Pasha Servis’ ile öne çıkıyor. Pasha Servis, kese, sabunlu masaj, köpük banyosu, yağlı masaj içeriyor. Burada girişten çıkışa kadar tam anlamıyla hamam adabı uygulanıyor.

Kılıç Ali Paşa Hamamı: İstanbul, Tophane’de yer alan hamam, Osmanlı donanmasının güçlü komutanlarından Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından, Mimar Sinan’a yaptırıldı. Uzun yıllar metruk halde kalan bina, 7 yıl süren kapsamlı bir restorasyon geçirdi. Gün ışığını geçiren, geniş ve görkemli kubbesiyle dikkat çeken hamamda, Osmanlı kültüründe uygulanan ritüellere uygun biçimde hizmet veriliyor.

Örnek hamam seçildi

Ankara Şengül Hamamı: 15. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu beylerbeyi İshak Paşa tarafından yaptırılan hamam, 19. yüzyılda tadilat ve 2009’da da restorasyon geçirdi. Ankara Samanpazarı’nda yer alan yapı, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak özel bir şirket tarafından işletiliyor. Kadın ve erkekler için ayrı kısımları olan bir çifte hamam özelliği taşıyan Şengül Hamamı, Avrupa Birliği tarafından Tarihi Miras Kapsamında Türkiye’de Örnek Hamam seçildi. 16. yüzyıl Osmanlı hamam mimarisinin özelliklerini taşıyan hamamın kadınlar kısmının girişi barok karakteristikleri taşıyan sivri bir çatıyla örtülü ve beşik tonozlu bir koridora açılmakta. Osmanlı hamamlarının erkekler kısmı her zaman daha süslü. Bu süslemelerin en güzel örneklerinden biri de Şengül Hamamı’nın erkekler kısmının sıcaklık kubbesinde görülebiliyor.

Tokat Ali Paşa Hamamı: 1572’de Ali Paşa tarafından yaptırılan Külliye’nin bir bölümü hamam olarak kullanılıyor. Kadın ve erkek kısımları ayrı olan simetrik yapının, soyunma yeri kare, yıkanma yeri haç planlı. Kesme taştan yapılan mekân üzerinde sekizgen kasnak üzerine oturtulan büyük kubbeleri 1966’da kurşunla kaplanmış. Ali Paşa Camii’nin vakfiyelerinden olan hamam, 1939 ve 1943 depremlerinde önemli derecede hasar gördüğü için onarılarak günümüze kadar ayakta durabildi.

Türkülere konu oldu

Gaziantep, hamam kültürünün gelişmiş olduğu şehirlerin başında geliyor. Hatta bununla ilgili Türküler de var. Şehirde günümüze kadar gelebilen birçok tarihi hamam bulunuyor. Bunların başında ise Hüseyin Paşa (Tuğlu), Paşa, Keyvanbey, İki Kapılı, Naip, Nakıpoğlu, Tabak, Eski, Pazar hamamları geliyor. Bu hamamlardan 1640’ta yapılan Naip Hamamı’ndan Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde de sözü ediliyor. Gaziantep’in en eski yerleşim yerlerinden olan Tabakhane’de yer alan hamam, bölgedeki hamamlar arasında en az değişikliğe uğrayanlardan biri olmasıyla dikkat çekiyor.