‘Haksız tahrik indirimi’ne ayar

Ayşegül Kahvecioğlu - Adalet Bakanlığı, ceza adaleti sistemini yeniden düzenleyen 10. Yargı Paketi’nin hazırlıklarını tamamladı. Gelecek günlerde Meclis’e gönderilmesi beklenen pakette, Terörle Mücadele Kanunu’ndan (TMK) Bankacılık Kanunu’na kadar pek çok yasada  değişikliklere yer veriliyor. Taslakta yer verilen bazı önemli düzenlemeler şöyle:

- Teklifle, silahlı örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme suçunun ancak “örgütün çağrısı üzerine TMK kapsamına giren suçların örgüt adına işlenmesi” suretiyle oluşabileceği hüküm altına alınıyor. TMK’nın 4. maddesinde yer almayan bir suçun işlenmesi halinde kişi sadece işlediği suçtan cezalandırılabilecek. Teklife göre örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişiye verilen cezanın alt sınırı 5 yıldan 2 yıla; üst sınırı ise 10 yıldan 5 yıla indirilecek.

Konutta infazın şartı

- İnfaz hâkimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam 3 yıl, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasının her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak suretiyle hafta sonları; hafta sonları hariç her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri cezaevlerinde çektirilmesine karar verebilecek.

- Kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam 3 yıl, 70 yaşını bitirmiş kişilerin 4 yıl, 75 yaşını bitirmiş kişilerin 5 yıl, 80 yaşını bitirmiş kişilerin 6 yıl veya daha az süreli hapis cezasını konutunda çekebilecek.

Hasta olanlar

- Toplam 10 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle cezaevi koşullarında hayatını yalnız sürdüremeyeceği tespit edilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine karar verilebilecek.

- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası veya müebbet hapis cezası gerektiren suçlara verilen “haksız tahrik indirimi” de yeniden düzenleniyor. Buna göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine verilen 18 ila 24 yıllık ceza süresi 22 ila 30 yıla; müebbet hapis cezası yerine verilen 12 ila 18 yıl hapis cezası ise 16 ila 22 yıla çıkarılacak.

- Akıl hastalarının tedavi ve koruma amacıyla sağlık kurumunda geçirecekleri süre, ağırlaştırılmış müebbet hapis ve müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 1 yıldan; üst sınırı 10 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda ise 6 aydan az olamayacak.

- Suça teşebbüs halinde tehlikenin ağırlığına göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine verilen 13 ila 20 yıl hapis cezası 14 ila 21 yıla; müebbet hapis cezası yerine verilen 9 ila 15 yıl hapis cezası ise 10 ila 18 yıla çıkarılacak.

- Kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış halleri bakımından da cezalar artırılacak. Verilecek cezalar fiilin ağırlığına göre ceza 4 ila 18 yıla kadar yükseltilecek.

- Tehdit suçunun nitelikli hallerinin işlenmesi halinde failin alacağı hapis cezasının üst sınırı 5 yıldan 7 yıla çıkarılacak.

Notere yeni yetkiler yolda

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde yer alan noterlerle ilgili düzenlemelere dikkat çekerek, hukuk fakültesi mezunlarının görev yapacağı noter yardımcılığı müessesesinin de sisteme kazandırılmasının hedeflendiğini açıkladı. Tunç, şu bilgileri paylaştı:

“Noterlere yönelik yapılacak yenilikler kapsamında, vasiyetnamenin açılması ve mirasçı atama belgesinin verilmesi, tevdi yerinin belirlenmesi, ortak konuta davet, malın ayıplı olup olmadığının tespiti gibi bazı çekişmesiz yargı işleri ile henüz davanın açılmamış olduğu dönemle sınırlı olmak üzere delil tespitinin noterlikler tarafından da yapılabilmesi sağlanacak. Ayrıca hukuki güvenliğin artırılması için belli bir miktarı aşan veya özellik arz eden bazı sözleşme ve işlemlerde noter onayı alınmasını teşvik edecek düzenlemeler yapılacak. Noterliklerde, Elektronik Kimlik Doğrulama Sistemi de yaygınlaştırılacak. Düzenlenen belgelerde karekod uygulamasına geçilecek. Kıymetli evrak ve banka protestolarının noterliklerde elektronik ortamda yapılması, taşınmaz satış vaadi sözleşmelerinin de noterliklerce tapu siciline şerh olarak işlenebilmesi sağlanacak.”

‘Eylem Tok’ düzenlemesi

- Ölümlü veya yaralanmalı trafik kazalarında, zaruret dışında zabıtanın iznini almadan olay yerinden ayrılan sürücülere 1 ila 3 yıl hapis cezası verilecek. Ölümlü veya yaralanmalı trafik kazalarında olay yerinden ayrılan sürücülerin sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınacak.

Alkollü araç kullanana 50 bin TL ceza

- Sürücü belgesi iptal edildiği halde aracıyla trafiğe çıkanlara verilen ceza 40 bin TL’ye yükseltilecek. Trafik polisinin “Dur” ikazına ya da kırmızı ışığa uymayan sürücülere 10 bin TL ceza kesilecek. 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüye 50 bin TL para cezası verilecek ve sürücü belgesi 1 yıl süreyle geri alınacak.

Magandaya hapis

- Üfleme testini kabul etmeyen sürücüye 50 bin TL ceza verilecek. Ambulans, itfaiye, polis aracına yol vermeyene 20 bin TL ceze uygulanacak. Araçlarda müziği huzurunu bozacak şekilde kullananlara; trafikte cep ve araç telefonu kullananlara 5 bin TL ceza verilecek. 

- Makas atana 50 bin lira ceza kesilecek, 1 yıl ehliyetine el konulacak. Drift yapana 80 bin lira ceza verilecek.

- Düğün, nişan ve asker uğurlamalarında silahla ateş edene 10 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Banka hesabı ve yabancıya hat

- Haksız menfaat sağlamak amacıyla kendisine veya başkasına ait banka veya kredi kartını ya da banka hesap bilgilerini başkasına veren kişi, 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.

- Resmi kimlik belgesi hükmünde olsa bile, elektronik kimlik doğrulaması yapılamayan kimlik belgeleriyle artık abonelik kaydı yapılamayacak. TC vatandaşları 3’ten, yabancı uyruklular ise 1’den fazla abonelik alamayacak. 

- Adına kayıtlı mobil hattını kan hısımları hariç başkasına kullanması amacıyla veren kişiye 5 bin TL ceza verilecek.

- Mobil haberleşme hizmeti sunan işletmeciler ölen abonelerin elektronik haberleşme şebekesiyle bağlantısını kesmek zorunda olacak.

Çocuk hükümlüler kapalı cezaevi...

Çocuk hükümlülerin cezalarının infazına çocuk kapalı cezaevlerinde başlanacak; daha sonra bu çocukların “çocuk eğitimevlerine” gönderilmesi sağlanacak. Davranışları olumsuz değerlendirilen çocuk hükümlüler en geç 6 ayda bir yeniden değerlendirmeye tabi tutulacak. Kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az; taksirli suçlardan ise 5 yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olan çocuk hükümlüler hakkında verilen cezalar ise doğrudan çocuk eğitimevlerinde yerine getirilecek.