‘Firma kâr amacıyla toz pembe bakıyor’

Bayer/Monsanto’nun “glifosat” içerikli “Roundup” adlı zirai ilacının kansere neden olduğu iddiasıyla Türkiye’de açılan ilk davada Ankara 18. İdare Mahkemesi’nin karar açıklaması beklenirken, ilaç üretici firmadan sürpriz bir adım geldi. Firma, avukatları aracılığıyla Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi ile TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası’na ait mahkemeye sunulan raporların “eksik, yetersiz ve yanlış” olduğunu öne sürdü. Mahkemeye sunulan 17 sayfalık dilekçede, Ankara Üniversitesi raporuna yönelik “dava konusu glifosat etken maddesine ilişkin olumlu bilimsel görüşlere de yer verilmiş olmasına rağmen, dayanılan olumsuz görüşler güncel bir çok kaynağı göz ardı etmek suretiyle kaleme alınmıştır” denildi.

İlacın insanlar üzerindeki korkunç etkisine yönelik hazırlanan raporda yararlanılan kaynakları taraflı olmakla suçlayan firma, dilekçede, “Atıf yapılan kaynaklardan bazıları taraflı olmalarının yanı sıra, raporda dünyanın önde gelen düzenleyici ve bağımsız kuruluşlarının birçoğunun görüşüne ve raporlarına yer verilmemiştir” ifadeleri kullanıldı.

Ankara Üniversitesi tarafından hazırlanan ve dava dosyasına giren raporda, glifosatın yüksek doz kullanımının bazı hayvanlarda kısırlığa yol açabileceği, farklı organların etkilenerek ölüme varan etkilere neden olabileceği dile getirilmişti.

Ölüm riski vurgusu

Davalı firma, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası’nın hazırladığı rapor için de, “hiçbir bilgiye kaynak, dayanak gösterilmediğini” öne sürdü. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası’nın raporunda, Dünya Sağlık Örgütü içerisinde yer alan Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın 2015’te yayımladığı çalışmaya atıfta bulunulmuştu. Çalışmaya göre Arjantin’de Roundup’un kullanıldığı tarım topluluklarındaki 65 bin kişinin, kanser oranlarının ülkenin ulusal ortalamasından iki ila dört kat daha yüksek olduğu, ilacı kullananların özellikle meme, prostat ve akciğer kanserlerine yakalandıkları belirtilmişti. Raporda, ilacı kullananların yüzde 31’inin kullanmayanların ise yüzde üçünün kanserli olduğu belirtilmişti.

‘İddiaya girilmeyecek konu’

Davacı avukat Senih Özay da mahkemeye bir yanıt dilekçesi verdi. Özal dilekçesinde, ilacın sadece toprağı değil, ilacı kullanan çiftçi ve beraberinde ürünlerin ulaştığı pek çok kişiyi de etkilediğini kaydetti. Özay şu ifadeleri kullandı: “Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın (IARC) 2015 yılında yaptığı çalışmada glifosatı 2A grubunda sınıflandırmıştır. 2A grubu “olma ihtimali olmama ihtimalinden daha yüksek olan” kategorisini ifade etmektedir. Yani insanlarda sınırlı da olsa kanserojenliğe yönelik kanıtların bulunduğu ve aynı zamanda deney hayvanlarında da yeterli derecede kanserojenlik kanıtının bulunduğu gruptur. Bu kategorinin aynı zamanda, ‘insanlarda kanserojenliğe dair sınırlı kanıt olduğunda ve ajanın kansere nasıl neden olduğuna dair güçlü veriler olduğunda da’ kullanılabileceği bu çalışmada belirtilmiştir. Takdir edersiniz ki değerlendirme söz konusu olduğunda bile olmama ihtimaline iddiaya girmeye cesaret edilemeyecek bir konudur. Ancak insan hayatına etki eden böylesine ciddi bir mevzuda bile kâr amacıyla hareket etmekten vazgeçmeyip olaylara toz pembe bakılmaktadır.”