Doğu Akdeniz’de elektrik gerilimi projeyi erteletti: Yunanistan İsrail’in oyununa gelmedi
15.04.2025 - 06:32 | Son Güncellenme:
AYDIN HASAN/ANKARA
İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan arasında kurulması planlanan su altı elektrik kablosu döşeme projesi, Türkiye’nin sert tepkisi üzerine bir kez daha ertelendi. Gelişmeyi ’e değerlendiren uzmanlardan Özülker, ‘Türkiye’nin gücü Yunanistan’ın elli kolunu bağlamıştır’ derken, Prof. Erol, ‘Atina makul olmaya mecbur kaldı’ dedi.
AYDIN HASAN/ANKARA- Atina, İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan arasında kurulması planlanan su altı elektrik kablosu döşeme projesini bir kez daha erteledi.
Yunanistan basınında yer alan haberlere göre; Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Mart sonundaki İsrail ziyaretinde Başbakan Binyamin Netanyahu ile yaptığı görüşmede, İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan arasında kurulması planlanan su altı elektrik kablosu projesinin yeniden başlatılması ele alındı. Atina, projenin daha önce durduğu Çoban ve Kerpe adalarının doğusundaki sularda çalışmaları yeniden başlatmayı planlıyordu. Proje içinde yer alan bölgeler, Türkiye’nin deniz yetki alanı içinde kalıyor.
Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, geçen hafta yaptıkları açıklamada, “Türkiye’nin ve KKTC’nin bölgedeki varlığı gözetilmeden maksimalist talepler çerçevesinde Yunanistan, GKRY ile üçüncü taraflar tarafından planlanan ve ülkemizin rızası alınmadan deniz yetki alanlarımızdan geçmesi planlanan, fizibiletesi olmayan, yeterli kaynak tahsis edilmemiş ve tamamen tahrik amaçlı projelerin Doğu Akdeniz’de ısrarla sürdürülmeye çalışılması mümkün değildir. Hak ve menfaatlerimizi gözetmeyen bu tür davranışlara karşı bizim tutumumuzda bir değişiklik bulunmamaktadır. Daha önce ne yaptıysak yine aynısını yapmaya devam edeceğiz. Bu konuda ısrarcı olunmasının bir anlamı bulunmamaktadır” demişti. Bu gelişmelerin ardından Yunanistan’ın projeyi yeniden ertelemesi dikkat çekti.
Uzmanlar, Yunanistan ile İsrail arasındaki Türkiye’ye karşı iş birliği arayışı, ABD’nin tutumu ve projenin yeniden ertelenmesi konusunu Milliyet’e değerlendirdi.
‘Yunanistan’ın eli kolu bağlandı’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Bizim teklifimiz vardı onlara, ‘Elektriğinizi dilerseniz biz size verebiliriz. İşbirliği yapabiliriz’ diye açılım yaptık fakat Güney Kıbrıs reddetti. Türkiye ile İsrail arasındaki gerilimde ise ABD de devreye girdi. Türkiye ile İsrail arasında bir çatışmanın felaket olacağını net biçimde dile getirmeye başladılar. Bütün bunlar varken Yunanistan’ın gidip İsrail ile yakın ilişki kurmuş olmasının bir anlamı yok. Ama diğer tarafta Güney Kıbrıs veya Yunanistan’ın doğal gaz araştırması vesaire bütün bunlara baktığımız zaman, oradan da bir şey çıkacağı yok, fiyasko. Miçotakis Türkiye ziyaretini erteledi ama hala Türkiye ile ilişkilerin pozitif olabilecek noktada tutulması için neler yapılabileceğini görüşmeye hazır olduğu anlaşılıyor. Proje için Türkiye’nin deniz yetki alanından geçmek zorunluluğu var. Biz Türkiye olarak ‘Geçemezsiniz, müsaade etmiyoruz, engelleriz’ dedik. İkincisi Türkiye’nin buradaki gücü ve aynı zamanda haklı olarak ortaya koymuş olduğu tutum, Yunanistan’ın elli kolunu bağlamıştır.
‘Atina makul olmaya mecbur kaldı’
ANKASAM Başkanı Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol: Yunanistan bu zoraki ertelemeyle, Tel Aviv’de Miçotakis-Netanyahu arasında revize edilen planı da ertelemiş oluyor. Yunanistan, Türkiye noktasında ABD ile İsrail politikaları arasında bir tercih yapmış görünüyor. Bu erteleme İsrail’in oyununun bozulması ile eşdeğer. Türkiye’ye ve hatta KKTC’ye rağmen bir adım, bölgede farklı sonuçlara yol açar. Tek taraflı adımlar Ankara tarafından ulusal çıkar ve güvenliğine yönelik tehdit olarak algılanacağı için, Türkiye bunun bertaraf edilmesi noktasında tüm imkanları, diplomatik, askeri ve siyasi başta olmak üzere, seferber edecektir. Ertelemede Netanyahu’nın ABD ziyareti ve Trump’ın Türkiye ile ifadelerinin etkili bir yere sahip olduğu ortada. Netanyahu’nun Beyaz Saray’dan umduğunu bulamaması, icazet alamaması, Atina cenahında daha rasyonel bir değerlendirmeyi mecbur kılmış görünüyor. İsrail’in bu tür projeler başta olmak üzere, dış politikada her geçen gün artan yalnızlığı ve Türkiye’nin sadece ABD dış politikasında değil, genel anlamda Avrupa bağlamında da daha tercih edilen bir aktör olarak ön plana çıkması, Atina’yı dikkatli adım atmaya, makul olmaya mecbur kılıyor. Gelişmeler, Türkiyesiz veya Türkiye’ye rağmen hiçbir projenin ya da girişimin başarılı olmayacağını net şekilde tüm dünyaya göstermiş vaziyette.
‘Türkiye’siz zor’
Girne Amerikan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Doç. Dr. Sadık Akyar, sürecin durdurulmasında Türkiye’nin ABD’yi devreye sokmasının yüksek ihtimal olduğunu ifade ederek, İsrail’le ilişkilerde Azerbaycan’ın arabuluculuk faktörünün de çok önemli olduğunu vurguladı. Akyar, “İsrail de Türkiye’yle karşı karşıya gelmek istemiyor” dedi. Hayata geçirilmek istenen projenin rantabl görünmediğini vurgulayan Akyar, “Projenin hem maliyeti fazla, bir de Türkiye’yi karşına alıyorsun. Hem de bu kabloların şöyle bir özelliği var, bu kablolar her an kesilebilir” diye konuştu. Doğu Akdeniz’de Türkiye’siz farklı enerji projelerinin hayata geçirilip geçirilemeyeceği sorusu üzerine Akyar, “Türkiyesiz zor. Ama burada Türkiye-İsrail ilişkileri önemli” dedi.
‘Türkiye’nin rızası gerekiyor’
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Kıdemli Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan: Anlaşma gereği kıta sahanlığı veya Münhasır Ekonomik Bölge söz konusu olduğunda bu bölgenin dibinden herhangi bir altyapı geçirecek devletlerin kıyıdaş devletle işbirliği yapması, danışması gerekiyor. Dolayısıyla Türkiye’nin ilan etmiş olduğu kıta sahanlığından eğer böyle bir hat geçecekse öncelikle Türkiye’nin rızasını almak gerekiyor. Yunanistan devlet aklını şu an için işleme koymuş durumda. Çünkü herhangi bir inşaat süreci bölgede gerilime neden olabilir. Artı hattı siz bir şekilde tesis ettiğinizde eğer gerekli rızayı almadıysanız bu hatta yönelik yapılabilecek herhangi bir girişimi de önleyemezsiniz. Dolayısıyla sonuçta milyarlarca dolar bir anda çöp olur. Bu nedenle ben Yunanistan’ın hem gerginliği artırmamak hem de maliyet bağlamında katlanılacak o finansal boyutun daha sonra çöp olmaması istikametinde bir karar aldığını düşünüyorum.
