Depremi fırsat bildiler! Dolandırıcı da var, şarlatan da...
28.04.2025 - 06:48 | Son Güncellenme:
İstanbul’da yaşanan depremin ardından ‘deprem uyarı uygulamaları’ revaçta. Ancak çoğu güvenilir olmayan bu uygulamalar, dolandırıcılığa davetiye çıkarıyor. ‘Deprem uzmanları’nın birbiriyle çelişen ve vatandaşın kafasını karıştıran açıklamaları sürerken konuyla ilgisiz isimler de depremle ilgili konuşmaya başladı.
Sevgi Çavuşoğlu / Haber Merkezi - Marmara Denizi’nde meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremin ardından vatandaşlar artçı sarsıntılar dahil muhtemel depremlerle ilgili bilgi almak amacıyla mobil uygulamalara yöneldi. Ancak bu uygulamalar, dolandırıcıların oyununa dönüşebiliyor. Uzmanlar, bu tür uygulamalarla kullanıcıların banka hesaplarına erişim sağlanabildiğine dikkat çekiyor.
Android işletim sistemine sahip cep telefonlarına, sarsıntı henüz kullanıcıların bulunduğu noktaya ulaşmadan saniyeler önce bildirim geliyor. iOS işletim sisteminde ise böyle bir özellik bulunmuyor. Bu nedenle özellikle Apple kullanıcıları, “deprem bildirim uygulamaları” indiriyor.
Dolandırılabilirsiniz!
Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, Android ve Apple mağazalarında ücretli ya da ücretsiz birçok deprem uygulaması bulunduğunu belirterek “Küçük kelime oyunlarıyla, deprem olmadan önce bilgi veriliyormuş gibi bir algı yaratılıyor. Bu uygulamalar ancak deprem sonrası, yani ölümcül S (ikincil) dalgası gelmeden haber verebilir” dedi.
Depremlerin ardından hızla birçok yeni uygulama çıktığını ve bunun yeni riskler doğurabileceğini söyleyen Demircan, “Uygulamaların bazılarında zararlı yazılımlar bulunuyor. Bu yazılımlar, vatandaşların başta bankacılık uygulamaları olmak üzere telefonlarındaki birçok hassas bilgiyi ele geçirme potansiyeline sahip” uyarısında bulundu. Bazı uygulamaların kurumlardan veri aldığını ancak bu verilerin güncelliği, doğruluğu ve kurumlarla olan doğrudan bağlantının belirsiz olduğunu vurgulayan Demircan, “İşini iyi yapan uygulamalar da var. Android işletim sistemlerinde olduğu gibi, sistemin parçası gibi çalışan güvenilir uygulamalar mevcut. Ancak mağazalardan uygulama indirirken çok dikkatli olunmalı. Uygulamanın kim tarafından geliştirildiği, kimlerden destek alındığı ve verinin nasıl korunduğu çok önemli. Ayrıca uygulamanın arkasında devlet desteği veya resmi bir kurumdan alınan veri desteği bulunup bulunmadığı da kontrol edilmeli” açıklamasını yaptı.
Android’in uyarısı
Android telefonlardaki deprem uyarı sisteminin bir uygulama değil, doğrudan işletim sisteminin bir parçası olduğunu söyleyen Demircan, şunları kaydetti: “Cihazların içindeki hareket sensörleri, yerden gelen sismik titreşimleri algılayabiliyor. Android, milyonlarca telefondan eş zamanlı veri toplayıp işliyor. Eğer birçok cihazda benzer hareketler tespit edilirse, sistem o bölgedeki kullanıcılara deprem başlamadan saniyeler önce uyarı gönderiyor. Sistem P dalgasını aldığında, kullanıcılara ikincil dalgalar dediğimiz S dalgası gelmeden birkaç saniye önce uyarıda bulunabiliyor.”
Apple’da yok
Apple’ın, yalnızca devlet kurumlarından gelen genel acil durum uyarılarını kullanıcıya ilettiğini söyleyen Demircan, “Apple’ın telefonlarında da benzer hareket sensörleri bulunuyor. Ancak Apple, bu sensörlerden veri toplayıp işleyerek bir erken uyarı sistemi geliştirmedi. iPhone’larda deprem öncesi uyarı yok. Apple sadece devlet kurumlarından gelen genel acil durum bildirimlerini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Yanıltıcı olabilir
Siber Güvenlik Uzmanı Gökhan Say da “Özellikle böyle dönemlerde bu tarz uygulamaların indirilmesi ciddi anlamda arttığı için, dolandırıcılar bunu fırsata çevirerek kullanıcıları ‘şuraya tıklayın’ tarzı sahte yönlendirmelerle bilgisayarlarına veya telefonlarına zararlı yazılım yüklemeye itebilir. Gerçek mağazalar yerine sahte siteler üzerinden indirilen sahte uygulamalar da önemli bir tehdit oluşturuyor” değerlendirmesinde bulundu.
Say, “Android kullanıcıları, mevcut deprem uyarı sistemlerini telefonlarında kullanmalarında fayda var. Ancak Apple kullanıcılarının bu tür uygulamaları telefonlarına yüklemeleri riskli olabilir. Bu sistemlerin hata oranı oldukça yüksek yüksek olabiliyor ve yanlış uyarılar, özellikle stresli anlarda kullanıcıları paniğe sokabilir. Anlık korku ve yanlış bilgi, insanların kendilerini tehlikeye atmaları gibi korkunç sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, en güvenilir çözüm, devletin kendi deprem uyarı sistemini kurmasıdır” dedi.
ONLARCA UYGULAMA VAR
Bildirim geç geliyor
App Store’da toplamda 30’a yakın deprem uyarı uygulaması bulunuyor. Bu uygulamaların çoğu ücretsiz gibi görünse de, bazılarında indirildikten sonra ücret talep ediliyor. Kullanıcı yorumlarına bakıldığında, uygulamaların geç çalıştığı ya da bilgi almak için ödeme yapılması gerektiği gibi şikayetler öne çıkıyor.
‘Uzmanlar’ kervanına Erbaş da katıldı!
Her jeoloğun deprem uzmanı olmadığı söylense de “deprem uzmanı” olduğunu iddia eden isimlerin birbiriyle çelişen açıklamaları devam ederken, bir deprem yorumu da bambaşka bir bilim alanından geldi! Fizyoloji alanında uzman olan Doktor Oytun Erbaş, bir televizyon kanalında depreme ilişkin yorumlarda bulundu. Erbaş’ın “Asıl büyük deprem henüz gerçekleşmedi. Küçük depremler olabilir ancak bunlar yıkıcı olmayacaktır. Fakat büyük bir deprem bir gün kesinlikle olacak” şeklindeki açıklamaları sosyal medyada büyük tepki topladı. Sosyal medya kullanıcıları, deprem konusunda uzman olmayan birinin bu tür öngörülerde bulunmasını eleştirdi.
Murat Bardakçı ‘Üşümezsoycu’ oldu
Tarih alanındaki çalışmalarıyla bilinen gazeteci-yazar Murat Bardakçı ise uzun süredir savunduğu “İstanbul’da 250 yıllık deprem periyodu” görüşünden vazgeçtiğini, Jeofizik Profesörü Şener Üşümezsoy’un tezine destek verdiğini söyledi. Bardakçı, “Bilim adamlarının çaplarını da görüyoruz. Şener Üşümezsoy’a o kadar laf ediliyor ama Düzce’yi tek bilen odur. Naci Görür de 50 yer sayıyor, bir tanesi tutuyor. Öyle iş olmaz” dedi.
