Atılay denizaltısı roman oldu
14.07.2022 - 07:01 | Son Güncellenme:
Türk denizaltıcılık tarihinin ilk büyük faciası, Atılay denizaltısının 14 Temmuz 1942 tarihinde karakol görevi yaparken bir mayına çarparak batmasıyla yaşanmıştı. İsmini bizzat Atatürk’ün verdiği dört denizaltıdan biri olan 80 metre boyundaki Atılay, Çanakkale Boğazı çıkışındaki Morto Koyu’nda 39 mürettebatıyla derinlere gömülürken denizaltı araştırmacısı ve mimar Kaya Şener tarafından romanlaştırıldı.
Gökhan Karakaş - Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin donanmasını güçlendirmek isteyen Mustafa Kemal Atatürk, 1936 yılında Almanya’ya dört denizaltı siparişi vermişti. İkisi Almanya’da, ikisi Türkiye’de yapılması planlanan Ay sınıfı denizaltılara isimlerini veren Cumhurbaşkanı Atatürk, 17 Ocak 1938 tarihinde dönemin Başbakanı Celal Bayar’a şu notu göndermişti:
“Yeni dört denizaltı gemimiz için bildirdiğimiz isimler şunlardır: Saldıray, Batıray, Atılay, Yıldıray bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatındeyim. Manaları; Türkçe olan bu kelimelerin kendisindedir.”
Seksen metre boyundaki Atılay, 14 Temmuz 1942 günü Donanma Komutanlığı’na ait yeni cihazların kontrolü için Çanakkale Boğazı’nda devriye görevine çıkmıştı. Binbaşı Sadi Gürcan komutasında Morto Koyu’nda dalışa geçen denizaltı, bir daha su yüzeyine çıkamadı. 39 mürettebatıyla batan Atılay’ın üzerinde yapılan araştırmalarda görülen 1,5 metrelik delik, Birinci Dünya Savaşı’ndan kalan bir mayına çarparak battığı düşüncesini getirmişti. Sadece izinli olarak karada bulunan Amasralı er Ahmed Bağdat kurtulurken, dönemin ünlü ses sanatçısı Hamiyet Yüceses’in eşi Astsubay Fethi Yüceses de denizaltı şehitleri arasındaydı. Hamiyet Yüceses eşinin ardından okuduğu “Gitti de gelmeyiverdi” şarkısıyla Atılay denizaltısının hatırlanmasını sağlamıştı.
Düşman mayınıyla battı
Türk denizaltıcılık tarihinin ilk büyük faciasının romanını yazan Kaya Şener, henüz dokuz yaşındayken 1. İnönü denizaltısını ziyaretiyle başlayan tutkusunun kendisini yazmaya sürüklediğini belirtti. Mimar ve denizaltı gemileri araştırmacısı Kaya Şener, Atılay 1942 isimli kurgu romanında dünya denizaltıcılığı hakkında bilgiler verdiğini ekledi. Atılay’ın sıcak bir yaz günü batmasına rağmen denizde fırtına olduğunu belirten Şener, şunları söyledi: “Mayın, Almanya Wilhelmshaven’den yola çıkarak Çanakkale’ye gelen ve İngilizlere büyük kayıp yaşatan Otto Hersing komutasındaki U21 için döşenen mayındı. Okuyucuyu şaşırtacak başka bir gerçek ise Atılay’ın Cumhuriyet donanmasının ilk yerli üretim denizaltısı olması. İsmini Atatürk’ün verdiği ilk gemidir. Atılay, Atatürk’ün Çanakkale çarpışmalarında dehasını gösterdiği günlerde battı. Bir daha böyle bir acının yaşanmamasını dileyerek kitabımın denizaltıcılık kütüphanesindeki yerini almasını isterim.”
