100 yaşlıdan 16’sı depresyonda! Unutmakla değil unutulmakla başlıyor

Türkiye hızla yaşlanıyor ve bu demografik değişim beraberinde ciddi sağlık tehditlerini de getiriyor. Uzmanlar, yaşlılık döneminde en sık karşılaşılan iki önemli sorun olan depresyon ve Alzheimer hastalığının, hem bireyler hem de toplum için alarm veriyor. Yapılan araştırmalara göre, Türkiye’de her 100 yaşlıdan 16’sı depresyonla mücadele ediyor. Ancak bu durum çoğu zaman “yaşlılığın doğal hali” gibi görülerek göz ardı ediliyor. Oysa uzmanlar, ihmal edilen depresyon vakaları zamanla demansa ve Alzheimer’a zemin hazırlayağını söylüyor. Prof. Dr. Işın Baral Kulaksızoğlu’na göre, toplumda yaşlıların sessizliğe bürünmesi, hayattan çekilmesi çoğu zaman olağan karşılanıyor. Kulaksızoğlu, yaşlı bireylerin üretmeye, sosyalleşmeye ve yaşamdan keyif almaya devam etmelerinin hem zihinsel hem de bedensel sağlık açısından büyük önem taşıdığını vurguluyor. Prof. Dr. Kulaksızoğlu, “70-80 yaşındaki bireyler de en az 50-60 yaşındaki insanlar gibi hayatın içinde olmalı. Gezmeli, gülmeli, üretmeli, hayatla bağını koparmamalı. Sessizce köşesinde oturan yaşlıyı normal görmek büyük bir hata” diyor.

Depresyona zemin hazırlıyor

“Beyindeki değişimler ve yaşam olayları depresyona zemin hazırlıyor” diyen Prof. Dr. Kulaksızoğlu, şunları anlattı: “Hem beyin kimyasındaki bozulmalar, beyindeki küçülme ve yıpranmalar, hem de tüm hayat boyunca gelişen psikolojik travmaları yer alıyor. Eş kaybı, sağlık sorunları, aile içi ilişki sorunlar, doğal afetler, maddi kayıplar gibi olayların yanı sıra, diyabet, tiroid problemleri, kansızlık, kanser ve parkinson, inme gibi nörolojik hastalıklar ayrıca görme ve işitme kaybı gibi fiziksel hastalıklar da depresyonu tetikleyebiliyor.”

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRGençlikten yaşlılığa! Yaş artık sadece bir sayı değilHaberi Görüntüle

İyi tedavi edilmezse...

Türkiye’de yapılan 1000 kişilik bir çalışmada yaşlılık depresyonu sıklığı yüzde 16 olarak saptandı. Prof. Dr. Kulaksızoğlu, şunları söylüyor:

“Yaşlı bireylerde gözden kaçan ya da iyi tedavi edilemeyen depresyon Alzheimer demansı gibi hastalıklarında gelişimine zemin hazırlar. Depresyon yaşayan yaşlı kendini günlük hayattan çeker içine kapanır yürümek istemez, hareket emez yemek yemez kendini ihmal eder. Bu da birçok fiziksel hastalığın kötüleşmesine neden olur.

Plan yapmalı

Orta yaşlardan itibaren plan yapmalı, ileri yaşlarda ne yapacaklarına dair düşünmeli, hobiler, sosyal ilişkiler ve fiziksel aktiviteler geliştirmeli. Emeklilik sonrası ne yapacağını bilemeyip boşluğa düşen çok var. Oysa yaşlılık da plan gerektirir. Tahta oymak, örgü örmek, gibi hobilerin olması, aile veya dostlarla sık vakit geçirmek, spor ve hareketi ihmal etmemek sağlıklı bu dönem için önemli.”

Günde 45 dakika yürümeli

“Orta yaşlardan itibaren yapılan düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve hastalıkların iyi takibi zihinsel olarak aktif olmak depresyonu önlemede önemli.Günde 40-45 dakikalık yürüyüş, hafif plates ya da yoga gibi aktiviteler, ve sosyal hayatı devam ettirmek de önemli.”

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRDaha iyi yaşlılık için 7 öneriHaberi Görüntüle

‘Zaten yaşlı’ dememeli

Depresyonun belirtileri arasında mutsuzluk, hayattan keyif alamama, uykusuzluk, iştahsızlık, ilgi kaybı gibi durumların olduğunun altını çizen Prof. Işın Baral Kulaksızoğlu “Zaten yaşlı, böyle olması normal’ demenin tehlikeli olduğu uyarısı yaptı. Kulaksızoğlu, “Bu yaklaşım hem depresyonun ilerlemesine hem de demans ve Alzheimer riskinin artmasına neden olur” diyor. Prof. Kulaksızoğlu, yaşlılık depresyonunun tedavisinin mümkün olduğunun altını çizerek, yaşlıların psikiyatri desteğinden çekinmemeleri gerektiğini vurguluyor: “Bu bir kader değil. Yaşlılık depresyonunu başarılı şekilde yönetmek mümkün. Yaşlılık dönemi de mutlu ve keyifle geçirilmesi gereken bir yaşam evresidir.”

‘Türkiye’de 1 milyon hasta var’

Türkiye Alzheimer Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Bilgiç, Alzheimer hastalığının sadece bireyleri değil, aileleri ve sağlık sistemini de derinden etkileyen büyük bir tehdit haline geldiğini vurguluyor. Prof. Bilgiç, hastalığın seyri, risk faktörleri ve alınabilecek önlemlerle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Prof. Bilgiç’e göre, Alzheimer hastalığı yaşlılık döneminde en sık görülen ve kişide en fazla işlev kaybına neden olan hastalıkların başında geliyor. Özellikle ileri yaş gruplarında hastalığın görülme sıklığı hızla artıyor. Prof. Dr. Bilgiç, şunları söylüyor:

“65 yaşından sonra Alzheimer görülme riski her 5 yılda bir 2 katına çıkıyor. 90’lı yaşlara gelindiğinde bu oran neredeyse yüzde 50’ye ulaşıyor. Dolayısıyla yaş, Alzheimer için en büyük risk faktörü.Türkiye’de günümüzde yaklaşık 700 bin Alzheimer, 300 bin civarında da diğer demans türlerine sahip hasta bulunuyor. Bu sadece buzdağının görünen kısmı. Türkiye hızla yaşlanan bir ülke. Eğer bugünkü hızla devam edersek, 2050 yılında bu sayı iki katına çıkacak. Yani Türkiye’de 2 milyondan fazla demans hastası olacak.

Risk azaltılabilir

Alzheimer’dan tamamen korunmak mümkün değil belki ama riski ciddi şekilde azaltmak mümkün. En önemlisi, Alzheirmer risk faktörlerinin yaklaşık yüzde 40-45’i önlenebilir nitelikte, yani modifiye edilebilir. Bu da demektir ki yaşam tarzımızla, eğitimle, beslenmeyle, sosyal hayatla bu hastalıktan korunabiliriz” diyen Prof. Dr. Bilgiç, “Eğitim düzeyi en güçlü koruyucu faktörlerden biri. İnsanlar ne kadar eğitimliyse, Alzheimer riski o kadar azalıyor. Bu nedenle eğitime yapılan yatırım aynı zamanda yaşlılıkta sağlık yatırımına dönüşür. Devlet politikası olarak eğitim teşvik edilmeli. Öte yandan beslenme ve sosyal hayatta çok önemli. Alzheimer hastalığının temelleri aslında orta yaşlarda atılıyor. Yaşlılık gelmeden önce geçirdiğimiz bu dönem, ilerideki riskimizi büyük ölçüde belirliyor. Özellikle orta yaşta yüksek kolesterol düzeyleri, hipertansiyon gibi damar sağlığını bozan durumlar Alzheimer riskini ciddi şekilde artırıyor. Aynı şekilde, işitme kaybı da çok önemli. Orta yaşlarda başlayan işitme kaybı tedavi edilmezse, yaşlılıkta Alzheimer riskini belirgin şekilde yükseltiyor.

Sağlıklı beslenme

Sağlıklı beslenme ve temiz hava gibi faktörler de Alzheimer riskini etkiliyor. Bunlar sadece bireyin değil, toplumun tamamını ilgilendiren meseleler. Yani Alzheimer’dan korunma meselesi aynı zamanda bir kamu sağlığı meselesidir.

Öte yandan, Akdeniz diyeti, Alzheimer’dan koruyucu etkisi kanıtlanmış bir modeldir. Bol sebze, meyve, balık, zeytinyağı, az kırmızı et… Bunlar beyin sağlığına iyi geliyor. Fiziksel aktivite de çok önemli. Hareket etmek sadece beden için değil, beyin için de koruyucudur.

Orta yaşta başlayın

Orta yaşta depresyon yaşıyorsanız ve bunu tedavi ettirmiyorsanız, bu da önemli bir risk faktörüdür. Depresyon tedavi edilebilen bir hastalıktır ve ciddiye alınmalıdır. Aynı şekilde obezite ve hareketsizlik de Alzheimer riskini artırıyor. Bu nedenle sağlıklı bir yaşam tarzı orta yaşta başlatılmalı.”

‘Yalnızlık riskini artırıyor’

Sosyallik, Alzheimer’dan korunmanın bir diğer önemli unsuru. Prof. Bilgiç, yalnızlıkla mücadele edilmesi gerektiğinin altını çizerek, “İnsan sosyal bir varlıktır. Sosyal hayattan kopmuş, izole yaşayan bireylerde Alzheimer riski ciddi şekilde artıyor. Özellikle yalnız yaşayan yaşlıların sayısı Türkiye’de giderek artıyor. Bu çok ciddi bir risk faktörü. Bu noktada belediyelere ve yerel yönetimlere büyük görev düşüyor. Sosyal hayatın içinde olmak, insanlarla vakit geçirmek, zihinsel uyarım sağlayan aktivitelerde bulunmak Alzheimer’dan korunmak için çok etkili. Tersine, yalnız ve izole bir yaşam tarzı, riski ciddi şekilde artırıyor. Yaşlı bireylerin sosyal hayata katılımını artırmak için kurslar, etkinlikler ve sosyalleşme projeleri geliştirilebilir.”