Yeni ekonomiye 'melek' dopingi

Türkiye’de internet girişimciliği rüzgârı esiyor. Startup’lar, erken aşama yatırımlar, kuluçka merkezleri, melek yatırımcılar... Startup kelimesini duymadığımız gün geçmiyor.

Startup’ın tam Türkçe karşılığı yok ama teknoloji alanında girişime yeni başlamış şirketler için kullanılıyor. Startup’ın yeni bir girişim olmasının ötesinde bir alanda yenilikçi bir fark yaratması ve çok hızlı büyümesi gerekiyor.

Startup’ları tohumdan filize geçiren ise melek yatırımcılar ya da fonlar. Dünyada en bilinen startup örnekleri Google, Uber, Whatsapp... Genelde pek çok yazı, girişimler üzerine. Ama Türkiye’de eksikliği çekilen en önemli sorun finansman ve yatırımcı. Yazı dizimizde önce yatırımcılara mercek tuttuk. Hasan Aslanoba, Sina Afra, Nevzat Aydın, Emre Kurttepeli bu alanda duayen haline gelen isimler. Turgut Konukoğlu, Emre Zorlu, Ahu Serter, Arda Kutsal, İzel Levi Coşkun, Orhan Turan, Özcan Tahincioğlu, Fırat İşbecer gibi yeni isimler de yatırımcılar arasında son dönemde öne çıkıyor.

Henüz istenen düzeyde olmasa da Türkiye’de bu yıl erken aşama girişimlere 103 milyon dolara yakın bir yatırım yapılması bekleniyor.

Blockchain’le ilgileniyor

Endeavor Türkiye Başkanı ve Mynet’in kurucusu Emre Kurttepeli, startup konusunda da seri girişimciler arasında bulunuyor. Trendyol, Evidea gibi e-ticaret girişimlerinden Insider, Iyzico gibi şirketlere, Mobilecraft gibi oyun firmalarına kadar uzanan bir yelpazede girişimleri var. Hepsinin ortak noktası ise internet ve teknoloji üzerine olmaları.

Yeni yatırımlar da planlayan Kurttepeli, “Bu yıl 4 - 5 kadar yeni startup yatırımım olacak, özellike blockchain konusuna odaklanıyorum” diyor.

O yatırım yaparken ilk olarak startup’ın hedefinin büyüklüğüne bakıyor. Özellike son dönemde global yaklaşımı olan girişimleri seçmeye özen gösteriyor. İkinci baktığı konu ise bu büyük hedefi gerçekleştirecek ekip ve takım.

Türkiye’de açık gördüğü alan ise blockchain teknolojileri. Kurttepeli, “Blockchain teknolojileri kullanarak yaratılacak yeni iş modellerini uygulayan startup sayısı az. Bu alanda büyük fırsatlar var ve ben bu konuyu 2 yıldır birçok vesileyle gündeme getirdim. Özelikle 6 aydır tüm dünyanın gündemine oturdu” diye konuştu.

Kurttepeli girişimcilere, büyük düşünüp hayallerini geniş tutmaları, bir an önce bu hayallerini gerçekleştirmek için küçük de olsa bir adım atmaları tavsiyesinde bulunuyor. Yatırımcılara ise daha uzun dönem perspektifle yatırım yapmaları, kısa dönemde kârdan çok startup’ın yarattığı katma değeri büyütmeye odaklanmaları önerisini yapıyor.

Emre Kurttepeli, “Gündemin ve zeminin çok hızlı değişebildiği ülkemizde bu uzun dönem disiplinini kaybetmek çok kolay, bu akıntıya kapılmamak altın kural” diyor.

110 milyon $’lık portföy

Türkiye’de startup yatırımcısı denilince ilk akla gelen isim Hasan Aslanoba. 2018 yılı şubat ayı itibariyle 87 farklı startup’a, toplamda 79 milyon dolar yatırımı var. Bu yatırımların 62 tanesi aktif durumda. 25 tanesi ya faaliyetini sonlandırdı veya o ortaklıktan erken ayrıldı. Yatırımlarından bazıları şöyle:

“Bitaksi, Modanisa, İninal, Vivense, Insider, Sinemia, BuldumBuldum, Modacruz, Düğün, Meal Box, Obilet, Connected2.me, FırsatBuFırsat, Kapgel, Webrazzi, Etohum, DoktorSitesi, Tapu, Infodif, Hotelrunner, HemenKiralık.”

Hasan Aslanoba, portföyün bugünkü değerinin 110 milyon dolar civarında olduğunu belirtiyor. Aslanoba, yeni yatırımlar da planladığını vurguluyor ve şunları söylüyor:

“Gayrimenkul varlıklarımdan yavaş yavaş çıkıp, startup’lara daha fazla yatırım yapmak istiyorum. Çünkü gelecekte ekonomiler startup dediğimiz bu teknoloji firmaları ile şekillenecek. Artık eski ekonomi işlerine yatırım yapmak riskli. Ama şunu da unutmamak gerekir startup’lara yatırımlarda riski mutlaka dağıtmalısınız, en az 20 şirkete yatırım yapmalısınız. Eğer buna imkânınız yoksa, Girişim Sermayesi (Venture Capital) fonlarına yatırım yaparak riski dağıtmak da akıllı bir çözüm” ifadesini kullanıyor.

Aslanoba, startup konusunda her alanda sayısız fırsat görüyor. Ama onun en çok sevdiği alan network etkisi güçlü pazaryerleri. Aslanoba, “Eğer belli bir kategoride alıcı ve satıcının bol olduğu likid bir pazaryeri kurabilirseniz, network etkisi sayesinde çok korunaklı ve kârlı bir iş yaratmış olursunuz. Yurt dışında yapay zeka bazlı startup’lar önemli fark yaratmaya başladılar bile. Diğer taraftan blockchain son dönemin açık ara en önemli teknolojik inovasyonu. Bu alanda faaliyet gösteren özellikle fin-tech startup’lara yakın durmakta fayda var” diyor.

Hasan Aslanoba’nın yatırımcılara tavsiyesi ise şöyle:

“Yatırım yapmaya başlamadan önce kendilerini en az 6 ay yoğun biçimde eğitsinler. Sürekli teknoloji haberleri ve makaleleri okumalarını, dijital ekonominin iş modellerini anlamak için yoğun çaba sarfetmelerini öneririm. Yatırım yapmaya başladıktan sonra ise, risklerini en az 20 şirkete dağıtmaları gerekir.”

HEM GİRİŞİMCİ HEM YATIRIMCI

Girişimcilik Vakfı Başkanı Sina Afra da seri yatırımcılardan. Ama o hem girişimci, hem de yatırımcı kimliğiyle tanınıyor. 25 yatırımı var. Bunların 13’ü yurtdışında. Markafoni’nin kurucusuydu, Evtiko da son girişimi. Onun yatırımları arasında Dollar Shave Club, Gardrops, Lesara, Lidyana, Sadeceon gibi startup’lar buluyor.

En son e-spor mobil uygulaması Flank’a yatırım yaptı. Sina Afra, bir girişime yatırım yaparken 3 şeye dikkat ediyor: “Birincisi zamanlama. Bir startup’ın doğru zamanlaması olmalı. E-spor 3 yıl önce olsa erkendi ama 3 yıl sonra da geç. E-ticarete yeniden girmem. İkincisi de ekip. Tek bir girişimciden ziyade ekibi tecih ederim. Bir gelir modeli olmalı. Bunlar önemli. Onun dışında hangi fikir hangi alanda bunlar ikinci planda benim için. Ama fikir aşamasındaki girişimciler yerine en kötü bir prototipi olmalı.”

Afra, Türkiye’de bu alandaki en büyük eksiği finansman ve ekosistem olarak görüyor. Sina Afra, “Türkiye’de 300 melek yatırımcı var. Ama yatırımların yüzde 80’ine yakınını bunlar arasından 10 - 15 yatırımcı yapıyor. Yatırımcı sayısı artmalı. Devletin geliştirdiği Bireysel Katılım Sistemi (BKS), fonların fonu gibi güzel uygulamalar var. Ancak ekosistem halen gelişmiş değil. Bu konuda bir kültür değişimi gerekiyor. Yoksa gençlerde girişimcilik yükselen değer. Girişimci konusunda bir sıkıntı yaşamıyoruz” değerlendirmesini yapıyor.

YARIN: REEL SEKTÖRDEN DESTEK VAR