Son dakika: TANAP'ta tarihi gün!

TANAP'ın Avrupa bağlantısı bugün Edirne'de düzenlenen törenle gerçekleştirildi. Edirne'nin İpsala ilçesi Sarıcaali Köyü'nde bulunan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) MS4 Ölçüm İstasyonu'nda gerçekleştirilen törene, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de katıldı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in açılış konuşması

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İpsala ilçesinde MS4 TANAP İstasyonu'ndaki TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni'nde, Türkiye'de bulunmaktan memnuniyetini dile getirdi.

TANAP'ın temelini 4 yıl önce attıklarını ancak projeyle ilgili çalışmaların 2012'de (Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükumeti arasında Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Sistemine İlişkin Hükumetlerarası Anlaşma'yla) başladığını anlatan Aliyev, İstanbul'da yapılan anlaşmayla TANAP'ın yeşil ışığının yandığını belirtti.

TANAP'a kadar Azerbaycan gazını Türkiye ve Avrupa'ya nakledilmesi etrafında çok büyük tartışmaların ve müzakerelerin yapıldığını aktaran Aliyev, bu müzakerelerin sonuçsuz kalmasının ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bu dev projenin hayata geçirilmesine karar verdiklerini vurguladı.

Aliyev, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının temelini çağdaş Azerbaycan devletinin lideri Haydar Aliyev'in kendi elleriyle attığını hatırlattı.

"Dünya pazarlarına 450 milyon tondan çok petrol nakledildi"

Etkinliği "tarihi" olarak nitelendiren Aliyev, "Bugün tarihi bir gündür. Umarım TANAP'ın ömrü uzun olacak, Türkiye-Azerbaycan ve diğer komşu halklara faydası olacak. Bugüne kadar Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattıyla Türkiye ve dünya pazarlarına 450 milyon tondan çok Azerbaycan ve başka devletlerin petrolü nakledilmiştir. Bunun 400 milyondan fazlasını Azerbaycan, 27 milyon ton Türkmenistan, 12 milyon ton Kazakistan, 7 milyon ton Rusya petrolü teşkil ediyor." dedi.

TANAP'ın Güney Gaz Koridoru Projesi'nin parçası olduğuna, bu projelerin hayata geçirilmesinin Türkiye ve Azerbaycan'ın siyasi iradesinin neticesi olduğuna işaret eden Aliyev, "Bugün güney gaz koridoru özünde 7 ülkenin birleştiği uluslararası bir iş birliği projesidir." değerlendirmesinde bulundu.

Aliyev, söz konusu projenin, ülkeler arasında köprüler oluşturacağını ifade etti. Projenin, daha büyük anlaşmalara yol açacağını belirten Aliyev, 3'ü AB üyesi olan 7 ülkenin bundan sonra uzun yıllar birlikte çalışacağını ve bunun faydasını göreceklerini dile getirdi. Aliyev, "Bu proje iş birliği getirir, istikrar getirir, uzun müddetli anlaşma getirir. Bu projelere sadece enerji projeleri gibi bakmak doğru olmaz. Şunu bildirmeliyim ki bizim enerji projelerimiz diğer projelere yol açtı." ifadesini kullandı.

Türkiye-Azerbaycan dostluğu ve kardeşliğinin günden güne daha da geliştiğine vurgu yapan Aliyev, bugün dünya genelinde Türkiye ve Azerbaycan kadar birbirine yakın başka ülkeler tanımadığını kaydetti.

Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ticaretin bu yılın 9'uncu ayı itibarıyla 3,4 milyar dolara ulaştığını belirten Aliyev, karşılıklı yatırımların karşılıklı güveni ve kardeşliği gösterdiğini söyledi.

Erdoğan'ın liderliği

Her iki ülkenin birbirlerinin ekonomisine destek verdiğini kaydeden Aliyev, Türkiye'nin bugüne kadar Azerbaycan iktisadına 12 milyardan fazla yatırımda bulunduğunu, Azerbaycan'ın ise Türkiye'ye 17.5 milyar dolarlık yatırımda bulunduğunu dile getirdi.

Türkiye'nin yabancı yatırımcılar için açık bir ülke olduğunu da vurgulayan Aliyev, sözlerini şöyle sürdürdü:

"(Türkiye) Aziz kardeşim Başkan Erdoğan'ın liderliği sayesinde hem iktisadi hem siyasi sahada büyük başarılara imza attı. Biz eski dönemleri hatırlıyoruz. O vakitler Türkiye IMF'in borcundan, başka maliye kurumlarını borcundan yaka kurtaramıyordu. İktisadi bağımlılık ister istemez siyasi bağımlılığa yol açar. Başkan Erdoğan tarafından uygulanan iktisadi siyaset neticesinde Türkiye bu bağımlılıktan yakasını kurtarabildi ve bugün Türkiye çok güçlü bir ekonomiyle dünya çağında güç merkezidir. Sadece bulunduğu bölgede değil dünyada Türkiye’nin sözünün gücü artıyor ve imkanı genişliyor. Herkes bilmelidir ve unutmamalıdır kime borçludur bu kardeş ülke? Tarihte liderlerin rolü hakkında çok sayıda kitap yazıldı, ilmi eserler yaratıldı. Muhtelif fikir ve görüşler olabilir ancak tarih gösteriyor ki liderin rolü birçok durumda halledici olur. Bu yadsınamaz."

"Türkiye'nin gücü bizim gücümüzdür"

Türkiye ve liderinin, gelişmeyi ve istikrarı sağladığını, buna kendilerinin de sevindiğini ifade eden Aliyev, "Çünkü Türkiye'nin gücü bizim gücümüzdür. Türkiye’nin gururu bizim gururumuzdur. Biz birlikte bundan sonra da iki kardeş ülke olarak kol kola ileriye gideceğiz. Bizim önümüzdeki bütün ufuklar açıktır. Hayata geçirdiğimiz bu dev projeler bizim gücümüzü gösteriyor ve artmasını sağlıyor. İktisadi güç de sonuçta siyasi güce çevrilir." diye konuştu.

TANAP ve güney gaz koridorunun aynı zamanda enerji güvenliği projesi olduğunu aktaran Aliyev, bugün dünya çapında enerji güvenliği konusunda dünyanın ilgi ve dikkatini çektiğini kaydetti.

Üretici ülke Azerbaycan, enerjinin geçtiği ülkeler ve tüketici ülkelerin başarılı bir birliktelik sergilediğine dikkati çeken Aliyev, çıkarlarının bir olduğunu, faydalarının da adaletli bir şekilde bölüşülerek bölgedeki ekonomiye ve istikrara olumlu katkı sağladığını ifade etti.

Aliyev, bundan sonra hayata geçirecekleri projelerin TANAP, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum, Bakü-Tiflis-Kars gibi uğurlu olacağını dile getirerek, "Türkiye ve Azerbaycan geleceğe güvenle ilerleyecek. Yaşasın Türkiye-Azerbaycan dostluğu ve kardeşliği." dedi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'in açılış konuşması

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni'nde yaptığı konuşmada, "Enerjinin İpek Yolu" olarak adlandırılan proje için ilk imzaların 2012'de atıldığını anımsattı.

Boru hattının ilk durağının Anadolu olduğunu kaydeden Dönmez, TANAP'tan Türkiye'ye ilk gaz akışının geçen yıl başladığını hatırlattı.

Dönmez, geçen 1,5 yıllık sürede projeden 3 milyar metreküpten fazla gaz akışı sağlandığını ifade ederek konuşmasını şöyle sürdürdü:

"TANAP'ın 1850 kilometrelik Anadolu yolculuğu bugün sona eriyor ve gazın Avrupa yolculuğu başlıyor. Avrupa'ya gaz akışı için biz hazırız. Bundan sonraki süreci Avrupalı dostlarımıza emanet ediyoruz. TANAP, bundan sonra Türkiye-Azerbaycan iş birliğinin gücünü yeni ülkelerle, yeni insanlarla buluşturacak. Avrupa'nın içlerine kadar ulaşacak TANAP, bir enerji projesi olmasının ötesinde bir başarı hikayesidir. Yalnızca Türkiye'nin değil Avrupa'nın da enerji arz güvenliği açısından hayati öneme sahip bu proje farklı ülkeleri ve renkleri de enerji potasında birleştirmiş oldu. Projemizde ilk önce 16 milyar, sonrasında ise 31 milyar metreküp doğal gaz hem Türkiye'nin hem de Avrupa'nın enerji geleceğine büyük katkı sağlayacak. Güney Gaz Koridoru'nun şah damarı olan TANAP, Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Akdeniz'in beline bir kuşak gibi dolanacak."

"Enerjinin birleştirici ve uzlaştırıcı rolünü öne çıkardık"

TANAP'ın yanı sıra diğer doğal gaz altyapı yatırımlarıyla Türkiye'nin doğal gazda enerji arz güvenliği sorunu kalmadığını dile getiren Dönmez, Türkiye'nin enerjide merkez ülke olma yolunda adım adım ilerlediğini vurguladı.

Dönmez, Türkiye'nin enerjide kazan-kazan odaklı bir politika izlediğini ve enerji diplomasisinin bölgesel refahı artırmayı amaçladığını anlattı.

Bölge ve tarafların yararı için enerjinin birleştirici ve uzlaştırıcı rolünü öne çıkardıklarının altını çizen Dönmez, "Bugüne kadar Türkiye ile iş yapan, ortak bir amaç için hareket eden bütün ülkeler kazandı. Bu gelecekte de böyle olmaya devam edecektir." ifadelerini kullandı.

Tarihte ilk kez Azeri gazı Avrupa'ya ulaşmış olacak

SOCAR Başkanı ve TANAP Yönetim Kurulu Başkanı Rövnag Abdullayev, Türkiye’nin doğusundan batısına kadar uzanan boru hattının inşaatının zamanında tamamlandığını söyledi.

Abdullayev, TANAP'ın TAP üzerinden Avrupa'ya gaz vermeye hazır halde olduğunu belirterek, "TAP’ın inşaatı da sona erdikten sonra tarihte ilk defa Azerbaycan gazı Hazar Havzası'ndan Avrupa pazarlarına doğrudan iletilmiş olacak. Böylece, Avrupa'nın yeni gaz tedarikçisi olmanın yanı sıra, Türkiye'nin de en büyük ikinci doğal gaz tedarikçisine dönüşmeyi hedefliyoruz." diye konuştu.

Avrupa'ya 10 milyar metreküp gaz gidecek

Hattın açılışı 12 Haziran 2018'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in katıldığı törenle Eskişehir'de gerçekleştirildi. Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan boru hattından Türkiye'ye gelen gaz miktarının yakın zamanda 6 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kalan 10 milyar metreküp doğal gaz ise TAP ile Avrupa'ya gönderilecek.

TAP'ın yüzde 20'şer hissesini BP, SOCAR ve Snam elinde bulundururken, Fluxys yüzde 19, Enagas yüzde 16 ve Axpo da yüzde 5'lik pay ile projede yer alıyor.

TANAP Genel Müdürü Düzyol: Gazın Avrupa'dan 9 büyük alıcısı var

Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) Genel Müdürü Saltuk Düzyol, TANAP MS4 Ölçüm İstasyonu'nda gerçekleştirilecek tören öncesi gazetecilere yaptığı açıklamada, TANAP'ın "güney gaz koridoru" olarak adlandırılan gaz tedarik zincirinin sadece bir halkası olduğunu söyledi.

TANAP'ın bir dizi altyapı yatırımından biri olduğunu belirten Düzyol, "Azerbaycan Şahdeniz 2 doğalgaz sahasında üretilen gazın 3 bin 500 kilometrelik bir boru hattı zinciriyle önce Türkiye, arkasından Avrupa Birliğine ulaştırılmasını hedefliyoruz. Bugün itibarıyla Avrupa kapısına gazı vermeye gelmiş durumdayız." dedi.

Avrupa kapısının hazır olmasının tek başına yeterli olmayacağının da altını çizen Düzyol, şöyle devam etti:

"Devamında inşa edilen Trans Adriyatik Boru Hattı Sistemi'nin, Avrupa'ya ticari gaz akışının başlayabilmesi için tamamlanmış olması gerekiyor. İnşallah onu da önümüzdeki yılın ekim ayı itibarıyla gerçekleşmesini ümit ediyoruz. Aslında test amaçlı gaz verdik Trans Adriyatik Boru Hattı Sistemi'ne, bu hafta başı itibarıyla. Şu anda boru hattımızın Yunanistan sınırına kadar olan 5 kilometrelik bölümü tamamen gazla dolu. Öbür tarafta 2 kilometrelik kısım da Azerbaycan gazıyla dolu. Toplam 256 bin metreküplük bir gaz var 7 kilometrelik bölümde. Proje, hem Türkiye açısından hem Azerbaycan açısından hem de Avrupa Birliği açısından büyük önem taşıyor."

TANAP gazına Avrupa'dan ilgi

Düzyol, TANAP'ın önemli bir yatırım olduğunu, Azerbaycan'ın Avrupa Birliği ile siyasi ve ekonomik bağlarının daha da güçlendirilmesi adına önemli bir rol üstleneceğini söyledi.

Projenin, "Türkiye'yi bölgesinde bir enerji ticaret merkezi haline getirme noktasında önemli bir adım olduğunu" aktaran Düzyol, şunları kaydetti:

"Avrupa Birliği açısından ise arz güvenliği ve çeşitliliğinin artırılması noktasında tek kaynak ülkeye olan ithalat bağımlılığının azaltılması anlamında büyük önem taşıyor. Bu gazın Avrupa tarafından 9 büyük alıcısı var. Avrupa tarafındaki alıcılar arasında Fransız, İtalyan, Alman ve İspanyol şirketleri bulunuyor. Bu anlamda önümüzdeki dönemde sadece bu üç ülkede, yani Türkiye'nin devamındaki Yunanistan, İtalya ve Arnavutluk'ta tüketileceğini düşünmemek lazım. Bosna Hersek, Karadağ ve Hırvatistan gibi ülkelerin de önümüzdeki yıllarda bu gazın tüketicisi olma ihtimalleri oldukça kuvvetli. Bu büyük alıcılar Avrupa'nın içlerine kadar anlaşmalar yapmak suretiyle bu gazı başka ülkelere de pazarlama imkanına sahip olacaklar."

TANAP Projesi

TANAP'ta ilk adım, Türkiye-Azerbaycan arasında 24 Aralık 2011'de imzalanan mutabakat zaptıyla atıldı. Bu kapsamda Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından TANAP Doğalgaz İletim AŞ kuruldu. Şirket, TANAP'ın tasarımı, inşaatı ve işletilmesini tamamlamak üzere proje sahibi olarak yetkilendirildi.

Projenin hukuki altyapısı 26 Haziran 2012'de İstanbul'da Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma ve "Ev Sahibi Hükümet Anlaşması" ile oluşturuldu. Ev Sahibi Hükümet Anlaşması, 10 Eylül 2014'te TBMM tarafından onaylandı.