Bakliyatta artan üretim fiyatı koruyacak

Bugün, 10 Şubat Dünya Bakliyat Günü. Dünyada tüm kesimlerin sağlıklı beslenmesine temel oluşturan kuru bakliyatlar, gıda güvenliği için de ülkelerin elini güçlendiriyor. Kuru bakliyatlar, pek çok besin kaynağı ile uygun fiyata erişim sağlaması açısından da insanların temel besin kaynakları arasında yer alıyor. Türkiye, mercimek ve nohut üretiminde dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alırken bakliyat üretiminin artırılması için çalışmaya devam ediyor. Bugün yeniden rafları dolaşırken aynı zincir marketlerde, aynı markaların Mart 2020 ve Temmuz 2020’de çektiğimiz fiyat etiketi fotoğrafları ile mevcut dönemi karşılaştırdık. Buna göre fiyatların 2020 içinde belli bir dengede kaldığı görülüyor. Uzmanlar da bakliyatta üretimdeki artış devam ettikçe yurt içi fiyat dengesinin korunacağını belirtiyor. Yeni yıl itibarıyla fiyatlarda türlere ve markalara göre kilogram başına 1 ila 5 lira arasında artışlar görülüyor. Kırmızı ve yeşil mercimek ile pirinç çeşitlerinde fiyat artışı 3-5 lira arasında değişirken, bulgur ve nohutta 2 lira artış var. Kuru fasulyede ise bombay çeşidinde fiyat aynı kalırken, dermason çeşidinde 4 lira yükseliş var.

% 5.4 üretim artışı

Birleşmiş Milletlere bağlı Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından 10 Şubat Dünya Bakliyat Günü olarak ilan edilirken, 2019’dan bu yana her yıl 10 Şubat’ta dünya genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Koronavirüs pandemisi sınırların kapandığı, üretim zincirinde aksamalar oluşan bu dönemde tüm ülkelere gıda güvenliğinin önemini yeniden hatırlatırken, ülkeler çeşitli gıda ürünlerini stoklamaya yöneldi. Bu nedenle dünyadaki gıda fiyatlarındaki artış da beraberinde yaşanmaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, kuru baklagiller üretim miktarı önceki yıla göre yüzde 5.4 artışla 1 milyon 297 bin ton olacağı öngörüldü.

Üreticide fiyat değişmedi

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından önceki gün açıklanan verilere göre, ocak ayında üreticide kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç fiyatında bir değişim meydana gelmediği belirtildi.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından son olarak kasımda yayınlanan ‘Ürün Masaları’ bültenlerine göre ise bakliyatta şu veriler paylaşıldı: “Kırmızı mercimek üretimi, destekleme ve proje uygulamaları ile artış gösteriyor ancak henüz istenilen seviyelerde değildir. TÜİK 2018/2019 pazarlama yılı verilerine göre yeterlilik oranı kırmızı mercimek için yüzde 75, yeşil mercimek için yüzde 87’dir. Destekleme programları ve Nadas Alanlarının Daraltılması (NAD) sayesinde nohut üretimi artmıştır. Nohutta yeterlilik oranı yüzde 114’tür. Sulu alanlarda ekilişi yapılan kuru fasulyenin, getirisi yüksek olan şeker pancarı ve mısır ile rekabeti negatif etki yapıyor. Yeterlilik oranı yüzde 72’dir.”

Dünya bakliyata yöneliyor

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, pandemiden önce de tüm dünyada sağlıklı beslenme trendleri başta olmak üzere bakliyat tüketimini artıran etkenler olduğunu hatırlattı. Besin değerinin bu talep artışında farkındalık oluşturduğunu anlatan Yıldırım, bu nedenle dünyada üretiminin de artırılmaya çalışıldığını söyledi. Yıldırım, şöyle devam etti: “Türkiye özellikle nohut, mercimek ve fasulyede önemli bir ihracatçı iken mercimek ve fasulyede şu anda kendine yeterli değil. Nohutta artan üretimle kendine yeterli hale geldi. Üretimi, hasadı diğer ürünlere göre daha zor olduğu için üretici de bakliyata çok sıcak bakmıyordu. TMO mercimekte alım fiyatını yüksek açıklayınca yönelme başladı. Türkiye bakliyatta hem kendine yeterli olur, hem ihracat yapar. Potansiyeli hep var ve yüksek. Ancak sürdürülebilir olmalı. Örneğin nohut üretimi, artan desteklerle yükseldi. Ama bu sene mercimekte ‘pozitif ayrımcılık’ denilerek ton başına bin lira fiyat artışı yapılırken, nohutta 50 lira yapıldı. Belli bir noktaya getiriyoruz ama sürdürmüyoruz.”

‘Üretim artırılmalı’

Ulusal Baklagil Konseyi Başkanı Abdullah Özdemir, besleyici özellikleri, bağışıklık güçlendirici etkisi ve uzun süre muhafaza edilebilme özellikleriyle pandemi döneminde artan bakliyat tüketimine dikkat çekti. Ancak buna rağmen tüketimin halen istenilen noktada olmadığını anlatan Özdemir, “Çocuklar ve gençlerden başlayarak farkındalık oluşturmak için çalışıyoruz. Fiyatlardaki artışlar çok sınırlı. Bakliyat üretimimiz düşük kalmıştı. Son yıllarda bunu artırmak için destekleme ve teşvik çalışmaları yapılıyor. Üretimi artırıcı uygulamaların devam ettirilmesiyle yurt içinde denge korunmaya devam edecek, ihracat geliri de yükselecektir” dedi.

Mercimek ve pirinçte global fiyatlar artıyor

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından yayınlanan piyasa ve borsa fiyatları bültenine göre, yurt içi ve yurt dışı fiyatlar arttı. Buna göre geçen yıl yurt içi sektör ve borsalarda tonu 6 bin 250 liradan işlem gören kırmızı iç mercimek, 5 Şubat 2021 itibarıyla 8 bin 600 liraya çıktı. Aynı dönemde nohut ton fiyatı 3 bin liradan 4 bin 350 liraya, fasulye 7 bin 500 liradan 8 bin liraya, Osmancık pirinç toptan 5 bin 893 liradan 7 bin 619 liraya ve baldo pirinç toptan 6 bin 985 liradan 9 bin 450 liraya çıktı. Kanada mercimeği geçen yıl ton başına 512 dolar iken, bu yıl 612 dolardan işlem gördü. Yeşil mercimek ise 595 dolardan 738 dolara çıktı. ABD orta tane pirinç piyasası ise geçen yıl 950 dolarken bu yıl 990 dolara çıktı.