Avrupa'da zorunlu askerlik dönemi! İşte kadınlar dahil önlemleri artıran ülkeler
04.04.2025 - 11:06 | Son Güncellenme:
BBC Türkçe
Geçen ay Avrupa sınırlarında zorunlu askerliğe dönüş sinyali veren ülkelere Polonya da eklendi. Peki, Avrupa'da güvenlik endişeleri artarken zorunlu askerlik ve kadınlar için zorunlu askerlik hangi ülkelerde var?
İsveç askerleri ve Norveç ordusundan bir kadın asker. Fotoğraflar: AP (Arşiv)
Ukrayna'daki savaş nedeniyle sık sık gergin anlar yaşayan Polonya'nın Başbakanı Donald Tusk, ülkedeki tüm erkeklerin askeri eğitim almasını sağlamak için çalışmaların sürdüğünü açıkladı. Tusk, Rusya'nın 1.3 milyon, Ukrayna'nın 800 bin askeri olduğunu belirterek, ülkesinde yalnıza 200 bin civarındaki asker sayısını 500 bine çıkarmak istediklerini duyurdu. Polonya lideri Tusk, "Bir savaş çıkması durumunda Polonya'daki tüm erkeklerin bu konuda eğitilmiş olmasını, rezerv askeri gücümüzün potansiyel tehditler karşısında yeterli olmasını istiyoruz" dedi.
Rusya sınırına çit çeken Polonya askerleri. AP
BBC Türkçe'nin haberine göre Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, bazı Avrupa ülkelerinin zorunlu askerliğe bakışını değiştirdi. Bu özellikle coğrafi olarak Rusya'ya daha yakın ülkeler için geçerli. Bu ülkeler, olası bir savaşa karşı ordularını güçlendirmek istiyor.
LETONYA'DA 11 AY ZORUNLU
Bunlardan biri de Rusya ile sınırı bulunan Letonya. 2006'da zorunlu askerliği kaldıran Baltık ülkesi 2023'te erkekler için 11 aylık zorunlu askerlik başlattı.
Letonya askerleri. AP (Arşiv)
Letonya Başbakanı Edgars Rinkevics 9 Mart'ta yaptığı açıklamada pek çok Avrupa ülkesinin aynı adımı atması gerekeceğini söyledi. Letonya'nın geçen yılki bu adımının ardından Avrupa'da Rusya ile komşu olup da, zorunlu askerlik uygulamasının bulunmadığı tek ülke Polonya kalmıştı. İki ülkenin Kaliningrad'da küçük bir sınırı bulunuyor.
Polonya lideri Tusk'ın planı işlerse, önümüzdeki yıldan itibaren Rusya'nın tüm Avrupalı komşuları zorunlu askerliğe geri dönmüş olacak. Batı Avrupa'da pek çok ülke İkinci Dünya Savaşı veya Soğuk Savaş'ın ardından zorunlu askerlik uygulamasını kaldırmıştı. Ancak buna karşın kıtada bu uygulamadan vazgeçmeyen ülkeler de vardı.
UKRAYNA, LİTVANYA, İSVEÇ
Bu ülkelere ek olarak Ukrayna, Litvanya, İsveç ve Letonya son yıllarda zorunlu askerliği geri getirdi. BBC'nin sorularını yanıtlayan İngiltere'nin eski savunma bakanı Tobias Ellwood "ABD'nin Avrupa'ya güvenlik garantilerinden çekilmekte olduğunu, Trump'ın da Ukrayna yerine, Rusya'yla ittifak kurduğunu görüyoruz" dedi ve ekledi:
Bu yüzden Avrupa'da daha büyük bir askeri çatışma riski var. Bu da nesilde bir görülen türden bir savunma değişimi gerektiriyor.
KADINLAR İÇİN ZORUNLU ASKERLİK OLAN ÜLKELER
İsveç ve Norveç'te askerlik kadınlar için de zorunlu. Bazı ülkelerde ise gönüllü olarak orduya katılabiliyorlar.
Norveç kadın askerleri. Fotoğraf: Norveç Ordusu.
İngiltere'de kadın askerler artık sıcak çatışmalarda görev alabilecek.
Ukrayna ordusunun kadın askerleri.
Ayrıca Danimarka'da 2026'dan itibaren, kadınların şu anda gönüllü olarak askere gidebildiği Letonya'da 2028'den itibaren askerliğin kadınlar için zorunlu olması planlanıyor.
Letonya gönüllü kadın askerleri. AP
SAVAŞMAYA EN İSTEKSİZ ÜLKELER
Yine de zorunlu askerlik fikri Avrupa'da popüler değil. Araştırma şirketi Gallup'un geçen yıl yaptığı bir ankete göre Avrupa Birliği vatandaşlarının yalnızca yüzde 32'si ülkelerinin işgal edilmesi durumunda savaşmaya istekli olacaklarını söylüyor.
İtalya, Avusturya ve Almanya vatandaşları yalnızca AB içinde değil, dünyada da ülkeleri işgal edilmesi durumunda savaşmaya en isteksiz olanlar.
RUSYA'DA EN BÜYÜK ASKER ALIMI
Diğer yandan zorunlu askerliğin olduğu Rusya da bu yılki bahar celbinde 160 bin erkeği orduya çağırarak 2011'den bu yana en büyük asker alımı için ilk adımı attı.
ZORUNLU ASKERLİĞİN MADDİ YÜKÜ
ABD merkezli düşünce kuruluşu Carnegie Endowment for International Peace'ten Sophia Besch ve Katrine Westgaard'a göre zorunlu askerliğin büyük bir maddi yükü de bulunuyor. Bu yük hem çok sayıda insanı barındırıp beslemek hem de insanların kariyerlerine ara vermesinin ekonomiyi etkilemesinden kaynaklanıyor.
Öte yandan uzmanlar Danimarka, İsveç ve Litvanya gibi bazı ülkelerin askerlere mesleki eğitim, askerlik süresince maaş ve sonrasında istihdam gibi imkanlar sunarak hem askerliği daha çekici kılmaya hem de bunun ekonomik etkilerini dengelemeye çalıştığını belirtiyor.
Ayrıca Estonya'daki bilgi teknolojileri çalışanlarının orduda da aynı alanda değerlendirildiğini ve kariyerlerine yeni yeteneklerle döndüklerini söylüyorlar. Uzmanlar, her ülkenin durumu ve ihtiyaçları farklı olduğu için bu konuda tüm ülkelere uyacak bir formül olmadığını, her ülkenin kendi çözümünü yaratması gerektiğini de ekliyorlar.
VİCDANİ RED HAKKI
Askerliğin zorunlu olduğu Avrupa ülkelerinde dini, siyasi veya vicdani nedenlerle askere gitmek istemeyenlere vicdani ret hakkı tanınıyor.
Bunun istisnası iki ülke ise Türkiye ve Azerbaycan.
