Avrupa tarihiyle yüzleşiyor

ABD’de siyahi George Floyd’un polis şiddeti nedeniyle hayatını kaybetmesinin ardından başlayan ırkçılık karşıtı protestolardan Avrupa da nasibini aldı. 25 Mayıs’ta Floyd’un polisçe öldürülmesi sonrasında ve Avrupa’ya sıçrayan protestolar, başta Fransa, İngiltere ve Belçika olmak üzere, birçok ülkeyi etkiledi.

İngiltere’nin başkenti Londra’da hafta sonu boyunca süren eylemlerde, binlerce kişi Hyde Park’ta toplandı. Londra’da düzenlenen ırkçılık karşıtı gösteride, polisle protestocular arasında arbede yaşandı, 8 polis yaralandı. Eylemlerin en dikkat çekicilerinden biri ise Bristol kentinde yaşandı. Bristol’de protestocular 17. yüzyılda köle tüccarı olan Edward Colston’un heykelini yıktı. Başbakan Winston Churchill’in heykelinin kaidesine de “Bir ırkçıydı” yazılması dikkat çekerken, bazı göstericilerin “İngiltere de suçlu” yazılı pankartlar taşıdığı görüldü.

Yapılanlar sorgulandı

Fransa’nın başkenti Paris de, çok geniş katılımlı eylemlere sahne oldu. Paris’te gösteri yasağına rağmen ABD Büyükelçiliği’nin bulunduğu Concorde Meydanı’nda toplanan binlerce eylemci, polis şiddetini ve ırkçılığı protesto etti. Ülkede özellikle son yıllarda siyahilere karşı uygulanan polis şiddeti eleştirilirken, 2016’da polis aracında hayatını kaybeden 24 yaşındaki siyahi genç Adama Traore için adalet talep ediliyor.

Hafta sonu Belçika’nın başkenti Brüksel’de bulunan Tarihi Brüksel Adalet Sarayı önünde toplanan yaklaşık 10 bin kişi de Floyd cinayetini, artan ırkçılığı ve polis şiddetini protesto etti. Danimarka’nın başkenti Kopenhag’daysa 10 binden fazla kişi bir araya geldi. Buradaki gösterilerde “Irkçılık da bir salgındır”, “Beyaz üstünlüğünü yık”, “Çamaşırhane renklerin ayrıldığı tek yer”, “İnsan tek ırkdır” gibi sloganlar atıldı. Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de de yüzlerce kişi ırkçılığa karşı yürüdü. İspanya’nın başkenti Madrid gösterilere sahne olan bir diğer başkentti.

Gösterilerde dünyadaki mevcut ırkçılığa tepki gösterilirken, özellikle Avrupa’nın tarihiyle yüzleşme vurgusu da yapılıyor. Eylemciler, geçmiş yüzyıllarda yapılanları sorgularken, bu dönemden kalma tarihi kişilerin heykelleri hedef oluyor. Bazı heykeller eylemciler tarafından yıkılırken, Londra’daki Parlamento Meydanı’nda bulunan eski Başbakan  Winston Churchill’in heykelinin kaidesine, “Bir ırkçıydı” yazıldı.

Heykelleri istenmiyor

Edward Colston

Bristol’de heykeli yıkılan Edward Colston köle tüccarı olarak tanınıyor. Colston, gemileriyle 1672-1689 arasında 80 bin Afrikalı erkek, kadın ve çocuğu Amerika’ya köle olarak götürmüştü. Kurduğu Royal African Company ile köle ticaretinde tekelleşen Colston’ın, o dönemde bu işten servet elde ettiğine inanılıyor. Söz konusu siyahlardan binlercesinin, 6-8 hafta süren yolculuklarda hayatını kaybettiği belirtiliyor.

Carter Wickham

ABD’nin Virginia eyaletinde, iç savaş sırasında Konfederasyon Ordusu generali olan Carter Wickham’ın heykeli yıkıldı. Toprak sahibi olan ve köleliğin kaldırılmaması için büyük uğraş veren Wickham, daha sonra Konfederasyon Ordusu’nda general olmuştu. Köleliği savunan Konfederasyon Ordusu’na ait kişiliklerin heykelleri ülkede uzun süredir tartışma konusu.

Kral 2.Leopold

Belçika’da da Kral 2. Leopold’ün heykellerine karşı büyük rahatsızlık var. Hafta sonundaki eylemlerde birçok kentte 2. Leopold heykellerine zarar verildi. Tarihçiler, 1800’lü yılların sonunda Kral 2. Leopold’un sömürgeci rejiminde milyonlarca Kongolunun yaşamını yitirdiğini belirtiyor. 2. Leopold, aynı zamanda Kongo’dan “köle” olarak getirdiği insanları, Belçika’daki hayvanat bahçelerinde “teşhir etmesiyle” biliniyor.