02.12.2024 - 12:06 | Son Güncellenme:
NY Post Milliyet.com.tr
DIŞ HABERLER SERVİSİ- 17. yüzyılda ortadan kaybolan Kaliforniya'daki "hayalet göl", 130 yıl sonra görkemli bir şekilde geri dönüş yaptı ve 94 bin dönümden fazla özel tarım arazisini resmen yuttu
Kaliforniya'nın San Joaquin Vadisi'ndeki Tulare Gölü, 1850'lerin sonlarında kurumaya başladı. Bu, bir tesadüf değildi, mevcut ekosistem ve civardaki yerli topluluklar pahasına araziyi yeniden şekillendirmek için yapılan bilinçli eylemler nedeniyle oldu.
Bir asırdan fazla bir süre sonra göl, Altın Eyalet'teki büyük kış fırtınaları ve Sierra Nevada'dan gelen kar erimeleri sayesinde 2023 yılında yeniden canlanmaya başladı.
Göl bir zamanlar 100 mil uzunluğunda ve 30 mil genişliğindeydi. Gölün eskiden bulunduğu yerde insan yapımı havzalar vardı, ancak eriyen karların akması bunların hepsini bastırdı ve dönümlerce tarım arazisini sular altında bıraktı.
EKOSİSTEM YENİDEN CANLANDI
Verimli tarım arazilerinin yok olması pahasına da olsa, gölün geri dönüşü vadide bir zamanlar kaybolmuş olan ekosistemi yeniden canlandırmaya başladı bile. Ördekler ve diğer su kuşları yıllar sonra ilk kez göl kıyılarına akın etti ve kurbağalar bile göl kenarında kendilerini evlerinde hissetmeye başladı.
Underhill, “Bir zamanlar o kadar çok su vardı ki, bir buharlı gemi Bakersfield bölgesinden Fresno'ya ve oradan da San Francisco'ya kadar tarımsal malzeme taşıyabilirdi” dedi.
Başlangıçta vadinin bu bölümünü evleri olarak gören yerli Tachi Yokut kabilesi göle “Pa'ashi” adını vermiş ve göl onların yaşamlarının merkezinde yer almıştır.
Ancak daha sonra devlet, "ıslah" adı verilen bir işlemle gölü boşalttı.
ARAZİYİ KURUTANA 'MÜLKİYET'
Eğer insanlar o araziyi kurutabilirlerse, o arazinin bir kısmının mülkiyeti onlara verilecekti. Dolayısıyla beyaz yerleşimcilerin bu işi yapmaya başlaması için büyük bir teşvik vardı.
Bu nedenle gölden suyu uzaklaştırmak için yüzlerce sulama kanalı ve havzası inşa edildi.
Kısa sürede tamamen kurudu, yüz binlerce dönümlük tarım arazisi boşaldı ve Tachi Yokut halkı topraklarından ayrılmak zorunda kaldı, drenaj yoluyla yerel ekosistemi felce uğrattı.
Gölün geri dönmesi, suların yükselmeye devam etmesi ve sadece özel mülkleri değil, gübre, hayvan gübresi ve hatta elektrik kabloları gibi canlanan ekosisteme zararlı maddeler içeren tüm depolama alanlarını da su altında bırakması nedeniyle topluluk arasında endişelere yol açtı.
Boşalma ve taşma düzeni ise döngüsel yani göl yakında tekrar ortadan kaybolabilir.