Irkçılık mı, hakaret mi? Hukukçular, Jose Mourinho'nun sözlerini değerlendirdi
F.Bahçe Teknik Direktörü Jose Mourinho’nun, “Rakip kulübede herkes maymun gibi zıplıyordu” ifadesi büyük tartışma yarattı. Galatasaray, “ırkçılık” iddiasıyla ortalığı ayağa kaldırdı, hukukçular bunun ancak hakaret olarak değerlendirilmesi gerektiğini dile getirdi. Üstelik, UEFA ve FIFA için “yanlış adres” denildi.
Mourinho’nun basın toplantısında yaptığı konuşma, bunun sonrasında Galatasaray’ın tepkisi ve “ırkçılık” söylemi nedeniyle yargıya, UEFA’ya ve FIFA’ya gideceğini belirtmesi, bir anda derbi tartışmasını, “hukuksal” zemine çekti. Peki, spor hukukuna kafa yoran isimler bununla ilgili ne düşünüyordu?
Emin Özkurt (CAS ve Euroleague Tahkim hakemi)
Olaya hem sportif hem de adli yönünden bakmak gerekiyor. Aslında soru şu; Mourinho’nun bu konuşmaları 41. madde ile mi yargılanacak, 42. madde ile mi? Yani, hakaret mi, ayrımcılık mı? Hocanın ifadesi, bir kişiyi kapsayan değil, kulübede bulunanların itirazına yönelik... Burada bir benzetme yapıldı ve kabul edilemez. Ancak bunun bir hakaret olduğunu düşünüyorum. Mourinho’nun ifadesi, adil ve ölçülü bir karşılık bulmalı... Adli yargıda da 122 ve 125. maddede nefret, ayrımcılık ve hakaret konuları bulunuyor. Burada da bence nefret belli bir kişiye yönelik olmalı. Dolayısıyla burada da hakaret olduğunu düşünüyorum. Ancak futbol yargısıyla adli yargıdan farklı sonuçlar çıkabiliyor.
Şuna da değinmek gerekiyor, Galatasaray’ın kulüp olarak başvurma hakkı yok. Çünkü suçun mağduru gerçek kişiler. Ayrıca UEFA ve FIFA’ya başvuru da kabul edilemez. Oynanan maç Süper Lig’de, oynayan takımlar iki Türk ekibi... Bundan dolayı TFF talimatları geçerlidir. Zaten bu kurallar da FIFA ve UEFA’nın talimatlarıyla paralellik göstermektedir.
IRKÇILIK OLARAK DEĞERLENDİRİLEMEZ
Alpay Köse (Spor Hukuku Enstitüsü Başkanı)
Mourinho’nun açıklamalarının herhangi bir suç unsuru oluşturup oluşturmadığını değerlendirme yetkisi Türkiye Futbol Federasyonu’ndadır. Eğer açıklamanın TFF disiplin talimatına göre ihlal teşkil ettiği düşünülürse, Fenerbahçe Teknik Direktörü disiplin kuruluna sevk edilir. Yani bu konu, UEFA veya FIFA alanı ve yetkisi dışındadır. Tabii eğer suç duyurusu olursa İstanbul savcılığı da soruşturma yürütebilir.
Açıklamada Galatasaray yedek kulübesinin yaptığı hareketlerin maymuna benzetildiği açık, ancak şahsi görüşüm bu benzetmenin ırkçılık olarak nitelenmeyeceği... Zira siyahi bir oyuncu hedef alınarak yapılmış bir açıklama bulunmuyor. Ancak hakaret olarak değerlendirilmesi mümkün.
Mourinho’nun açıklamasının kesinlikle tasvip edilemez ve cezalandırılması gerektiği görüşündeyim.
İŞTE O MADDELER
MADDE 41 KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRI, HAKARET, TEHDİT ve TÜKÜRME: TFF veya mensuplarına, müsabaka görevlilerine, futbolculara, yöneticilere veya diğer ilgili kulüp ve kişilere, hakaret eden, söven, tehdit eden veya herhangi bir şekilde kişilik haklarına saldırıda bulunan veya basın ve yayın organları veya sosyal medya aracılığıyla bu eylemleri gerçekleştiren; görevlilere ve diğer kişilere 2 ila 5; fiillerin müsabaka görevlilerine yönelik olması halinde ise 3 ila 7 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 21 ila 50 gün 12 arasında hak mahrumiyeti cezası ile eylemin ağırlığına göre gerekli görülmesi halinde 50 bin TL’den 500 bin TL’ye kadar para cezası verilir.
MADDE 42 AYRIMCILIK VE İDEOLOJİK PROPAGANDA: Irk, dil, din, etnik köken ayrımcılığı veya herhangi bir şekilde ayrımcılık yaparak insanlık onurunu zedeleyen görevlilere ve diğer kişilere, 4 ila 8 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı, veya 30 ila 60 gün arasında hak mahrumiyeti cezası verilir.
AVRUPA'DA MANŞETLERDE
Galatasaray derbisinin ardından Fenerbahçe Teknik Direktörü Jose Mourinho’nun “maymun” benzetmesi yapması, Avrupa basınında da geniş yer buldu. İşte o ifadeler:
THE SUN (İNGİLTERE): Galatasaray, Jose Mourinho’yu ‘ırkçı yorumlar’ yapmakla itham etti ve Fenerbahçe Teknik Direktörü hakkında suç duyurusunda bulunacak. Eski Manchester United çalıştıcısının hararetli İstanbul derbisinin ardından düzenlediği basın toplantısında ayrımcı yorumlar yaptığı iddia ediliyor.
MARCA (İSPANYA): Türkiye’de büyük yangın: Galatasaray, Mourinho hakkında “ırkçı açıklamalar” nedeniyle cezai işlem başlatılmasını istedi.
INTER-NEWS.IT (İTALYA): Mourinho, Türkiye’de kaos! Galatasaray’dan ırkçılık suçlaması. Jose Mourinho’nun Türkiye’deki zamanları kolay geçirmiyor.
AFP (FRANSA): Galatasaray, ezeli rakibiyle İstanbul’da berabere kalmasının ardından Fenerbahçe Teknik Direktörü Jose Mourinho’yu “ırkçı açıklamalar” yapmakla suçladı. Eski Real Madrid, Manchester United, Chelsea ve Spurs teknik direktörü Mourinho iddiaya kamuoyu önünde yanıt vermedi. Fenerbahçe kulübü yorumun ırkçı olarak gösterilmeye çalışılmasının “tamamen kötü niyetli bir yaklaşım” olduğunu belirtti.
ART NİYETLİ VE MANİPÜLATİF
Fenerbahçe, Teknik Direktör Jose Mourinho’nun maç sonunda ortaya koyduğu bir söylemin, bağlamından tamamen koparılarak art niyetli şekilde çarpıtmaya çalışıldığını dile getirdi. Açılmada, “Rekabeti saha dışına çıkarmak, gündemi değiştirmek ve manipüle etmek adına atılan bu aciz iftira ile ilgili hukuki haklarımızı kullanacağız.”
MOURINHO VE BURUK DİSİPLİNE GİTTİ
TFF Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu, Fenerbahçe Teknik Direktörü Jose Mourinho’yu tedbirli, Galatasaray Teknik Direktörü Okan Buruk ile Mauro Icardi’yi ise tedbirsiz olarak Disiplin Kuruluna sevk etti.
Maçın dördüncü hakemi Kadir Sağlam’a “Korkak” diyen Mourinho’nun “sportmenliğe aykırı hareketi” nedeniyle Futbol Disiplin Talimatı’nın 36. maddesi uyarınca ve müsabaka sonrası ise basın toplantısındaki beyanlarında yer alan “hakareti” nedeniyle Futbol Disiplin Talimatı’nın 41. maddesi uyarınca tedbirli olarak PFDK’ya sevkine karar verildi.
Okan Buruk ise basın toplantısındaki beyanlarında yer alan “futbolun itibarını zedelemeye yönelik açıklamalar” nedeniyle Futbol Disiplin Talimatı’nın 38. maddesi uyarınca tedbirsiz olarak PFDK’ya gönderildi. Mauro İcardi de “talimatlara aykırı hareketi” nedeniyle Disiplin Kurulu’na gitti.
UEFA'NIN KAMPANYA YÜZÜ
Fenerbahçe Teknik Direktörü Jose Mourinho, geçmişte UEFA’nın ırkçılık ve ayrımcılık karşıtı kampanyalarında yer alan yüzlerden biriydi. Futbolda ayrımcılık sorunlarını ortadan kaldırmanın yollarını bulmayı amaçlayan Outraged isimli belgeselde yer alan isimlerden olan Portekizli teknik adamın konuşması, UEFA’nın resmi sitesinde yayınlandı.
Mourinho ayrımcılık karşıtı UEFA belgeselinde de ‘İslamofobi’ bölümünde Salah’tan bahsederek, “Liverpool taraftarları Mısırlı ve Müslüman bir futbolcuyu kendilerinden biri olarak hissediyor” demişti. Mourinho ayrıca, BM Dünya Gıda Programı’nın (WFP) elçisi olup kariyeri boyunca Afrika kıtasına 1.5 milyon eurodan fazla bağış yaptı.
