Duyguları bastırmak ileride hastalık nedeni

Bağımlılık, çocukluk travmaları, stresin bedensel etkileri üzerine çalışmalar yapan Dr. Gabor Mate, Code Lotus ve Amerikan Hastanesi işbirliğiyle İstanbul’daydı. Dr. Mate çocukların duygusal ihtiyaçlarının önemini anlattı.

Eğer siz ‘hayır’ demeyi beceremezseniz, gün gelir vücudunuz ‘hayır’ der” diyor Dr. Gabor Mate. Zihin ve bedenin ayrılmaz bir parça olduğunu söyleyen Mate, “Duygusal ihtiyaçlarını görmezden gelen insanlar, MS, ALS, kanser, astım gibi hastalıklara yakalanıyor. Öfkenizi bastırdığınızda, bağışıklık sisteminizi baskılıyorsunuz. Duygusal ihtiyaçlarımızı karşılamayı ise çocuklukta, ebeveynlerimizle ilişkimizde öğreniriz” diyor.

- Travmatik çocukluk yaşantılarının, yetişkinlikte bağımlılık, suça yatkınlık, pedofili gibi etkilerinden bahsedebilir miyiz?

Küçük çocuklar çok kırılgandır ve tamamen yetişkinlere bağımlıdır. Yetişkinlerle olan ilişkileri kendilerini ve dünyayı nasıl gördüklerini şekillendirir. İncindiklerinde kaçamazlar ve mücadele edemezler. Ama bir şekilde kendilerini savunmaları gerekir. Bunu da bilinçsizce, duygularını, kalplerini kapatarak yaparlar. Yani yetişkinlikte vicdansız gibi görünen kişiler, o kadar incinmiş olan kişilerdir ki, savunma için çok erkenden kendilerini kapatmaları gerekmiştir. Madde, alkol, sigara, seks, kumar, yeme, çalışma gibi bağımlılıklar ise hep duygusal acıdan kaçmanın girişimleridir. Acının nedenini bilmek istiyorsanız çocukluğa geri dönüp bakmanız gerekir. Çocuklukta ne kadar travma ve olumsuzluk varsa, yetişkinlikte zihinsel ve fiziksel hastalık riski o kadar daha yüksektir.

- Bağımlılık çağında yaşıyoruz özellikle internet bağımlılığı. Çocukları bunlardan korumak mümkün mü?

5 yaşında bir çocuğun internete ihtiyacı yoktur. Bir çamur birikintisi ve bir sopaya ihtiyacı vardır. Çünkü hayal gücü vardır ve mutlu olabilir. Ama bugünün stresli toplumunda artık birçok ebeveynin çocuklarıyla geçirecek vakti yok. Çocuklar bu şekilde hayatla olan bağlantılarını kaybediyorlar. Ekran önünde oturmak beyni negatif yönde değiştiriyor. Peki, çocuklar genelde internette ne arıyorlar? Arkadaşlık, bağlantı kurmak, sevmek, beğenilmek gibi duygusal ihtiyaçlar. Bunlar gerçek hayatta karşılanmadığında, çocuklar bağımlı bir şekilde bunu internette arıyorlar. Ama bu tatmin edici değil çünkü orada beğenilseler de birbirlerini tanımıyorlar. Gerçek bir bağlantı olmuyor.

- Peki onları nasıl koruyacağız?

Bence hayatın ilk 5-6 yılında ekran olmamalı. Ben çocuğumun kesinlikle bir ekrana yaklaşmasına izin vermezdim. Onun yerine gerçek bir bağlantı kurardım. Büyüyüp artık duygusal sebeplerle ekrana ihtiyaçları olmadığında onları ekranla tanıştırırdım. O zaman sadece kullanacakları birer araca dönüşür ve ekran bir araç olarak güzeldir.

- Çocuklara duygularını ifade etmeyi öğretmek neden önemli? Duyguları bastırmak nelere sebep oluyor?

Çocuklara bunu öğretmemiz gerekmiyor çünkü onlar zaten bunu bilerek doğuyorlar. Biz çocuklara duygularını bastırmayı öğretiyoruz. Çünkü “Eğer öfkeliysen, kızgınsan seni o kadar da sevmiyoruz” mesajı veriyoruz. Çocuk da “Bağlantıyı sürdürmek istiyorsam, duygularımı bastırmam lazım” diyor. Duyguların bastırılması, hayır diyememek ileride ciddi hastalık riski. Ama çocukların duyguları için isimler bulmalarına yardımcı olabiliriz.

- Sağlıklı ebeveyn-çocuk ilişkisi sizce nasıl olmalı?

Çocuğun yaşı ve ihtiyaçlarıyla bağlantılıdır. Çocuklar yaşları arttıkça kendi sorumluluklarını almayı öğrenirler ve ilişki değişir. Hiçbir ebeveyn mükemmel değildir. Ama yeterince iyi bir ebeveyn, çocuğu olduğu şekliyle kabul eden, çocuğun ihtiyaçlarını karşılayan, duygularını anlayan, çocuğu tanımak için merak eden, çocuğa “Nasıl olursan ol, ne hissedersen hisset yine de seni seviyorum” diyen ebeveyndir. Çocuklarımıza rehberlik etme görevimiz var ama bunu sevgi ve nezaketle yapmalıyız. Üzüldüğümüzde çocuğu suçlamamalıyız çünkü bu bizim beklentilerimizin karşılanmamasıyla ilgilidir.

MS hayır demeyi bilmeyenlerin hastalığı

- Stresin sebep olduğu fiziksel hastalıklara örnek ne olabilir?

Multipl skleroz (MS) hastalığı 1930’larda erkek ve kadınlarda eşitti. Fakat şu an 1 erkeğe karşılık 3.5 kadında görülüyor. Doktorlar genelde nedenini açıklayamıyor. Bu genlerle ilgili değil. Kadınlar genelde ailelerin duygusal bakıcısı olur. Çoğu toplumda duygusal rol eşit paylaşılmıyor. İnsanlar artık daha yalnız yaşıyor. Bu şekilde stres duyguları, fiziksel hastalıklara dönüşür. MS bu anlamda çok tipik olarak, strese maruz kalan, hayır demeyi bilmeyen insanların hastalığı.

Stresten korunmamız mümkün mü?

Stres gereklidir ve hayatın bir parçasıdır. Ama uzun süreli stres tehlikedir. Mesele strese maruz kalmak değil, bunu biriyle paylaşabilmektir. Biriyle konuşabildiğinde bu, stresi dışarı atmanı sağlar. Hamile kadınlar bana geldiğinde, işim sadece fiziksel sağlıklarına bakmak değil, aynı zamanda onlarla konuşmak. Bu şekilde de destek almalılar. Çünkü hamilelikte annenin stresi direkt plasentaya geçiyor.