Tersine evrim - 2

Bu makale aslında "Kardashev medeniyet ölçeği üzerine" başlığı ile yayınlanacaktı ama daha önce yazdığım "Tersine evrim" başlıklı yazımın devamı gibi olduğundan "Tersine evrim - 2" başlığı ile yayınlıyorum. Aslında konumuz "Kardashev medeniyet ölçeği" merkezinde insanlığın medeniyette level atlamak için neleri gerçekleştirmesi gerektiğidir. Ben ilgi alanlarım yüzünden çokça bilim dergisi ve kitabı okuyorum. Genellikle parçacık fiziği, kozmoloji, teorik fizik üzerine kitaplar okuyorum ve bu kitaplarda sıkça "Kardashev medeniyet ölçeği"nden bahsediliyor. Kardashev ölçeği, Rus astrofizikçisi Nicolai Kardashev'in ortaya attığı bir medeniyet ölçütüdür. Bazı kaynaklarda biraz farklılık gösterse de genel olarak zeka sahibi bir medeniyetin gelişmişliği 3 sınıfa ayrılıyor. Birinci derece bir medeniyet (Tip 1) 10 üzeri 16 watt enerji üretiyor, ikinci derece bir medeniyet (Tip 2) 10 üzeri 26 watt, üçüncü derece bir medeniyet (Tip 3) 10 üzeri 36 watt enerji üretiyor olmalı. Daha sonraları Carl Sagan bu medeniyet derecelerini formülize etmiş, hatta bu medeniyet tiplerine 4. ve 5. tip medeniyetler de eklenmiş. Aslında konumuz tam olarak Kardashev medeniyet ölçeği değil, çünkü bence bu sınıflama bir "medeniyet ölçeği" değil. Bu bence tamamen bir teknolojik gelişmişlik ölçeği. Bilim yazıtlarında nedense medeniyet ölçeği olarak bahsediliyor. Aslında yazarların da "medeniyet" derken "teknolojik gelişmişliği" kastettiğine eminim, ama bu konuda ne zaman bir yazı okusam gerçekte "medeniyet" anlamında level atlamak için nelerin olması (ya da olmaması) gerektiği konusu hep aklıma gelir. Futurist değilim ama bence insanlığın medeniyet konusunda level atlaması, teknolojik gelişmişlikten tamamen farklı bir konu. Uzay yolundan örnek verirsek, uzaydaki bir çok medeniyetin dizideki Klingonlardan çok daha medeni olduğunu söyleyebilirim. Klingonlar da diğer medeniyetler gibi warp teknolojisine sahiptir, uzay yolculukları yapabilmektedirler ama Klingonlarda cinayet, savaş ganimeti gibi şeyler doğal karşılanır (hatta komutanının yerini almak için komutanını öldürmek!). Bu da onların medeniyet anlamında oldukça geri kalmasına yol açıyor. Uzay yolu dizisini akılda tutarak medeniyet yolunda yükselmek için aklıma gelen maddeleri yazmak istiyorum.

----

- Para: Bu maddelerin en başına parayı koydum, çünkü bence en önemli madde bu. Medeniyetin ilerlemesi için paranın (kağıt yada dijital) ortadan kalkması şart bana göre. Para var oldukça insanların para hırsı, açgözlülüğü, toplumdaki sınıf ayrılığı, savaşlar bitmeyecek. Bu da (ikinci madde olan din ile birlikte) aşağıda sıralayacağım tüm diğer maddelerin önündeki en büyük engeldir. Belki bilirsiniz, Uzay yolu dizisinde para yoktur. Toplumun tüm bireyleri her türlü ihtiyacına para ödemeden ulaşabilir. Para kavramı tamamen ortadan kaldırılmıştır. Yine de uzay yolunda bile özellikle yönetici konumdaki kişiler arasında entrikalar dönebilmektedir, ama bunun sebebi para değil, toplumdaki konumlarının getirdiği güçtür. Para olmayınca insanlar hayatları boyunca yaşamaları için yetecek parayı kazanmakla değil, sanatla, bilimle uğraşmaktadır. Bu yüzden paranın ortadan kaldırılmasını medeniyet yolundaki en büyük aşama olarak görüyorum. Son yıllarda çıkan dijital coinler belki de parasız bir topluma giden yolda bir geçiş dönemidir, kim bilir?

---

- Din: Din konusuna fazla girmeyeceğim, çünkü medeniyetimiz henüz bu konunun konuşulması için bile yeterince medeni değil. Sadece, dinler yüzünden ölümlerin bitmesini dileyebilirim. Buna da kimsenin itirazı olmaz herhalde.

---

- İnsan hakları: Medeniyette ilerlemenin bence para ve dinden sonra en önemli ayağı, insan haklarının gerçekten hayata geçirilmesi. Eşit söz hakkı, eşit derecede ulaşım, haberleşme, özgürlük hakları, eşit derecede sağlık hizmetleri ve sağlıklı yaşam şartlarına sahip olmak, eşit eğitim hakkına sahip olmak vs. Kardashev in medeniyet ölçeğindeki gibi bir sınıflama yapsak, göreceksiniz ki daha tip 1 medeniyet bile değiliz. Yazının sonunda bu bahsettiğim maddelerden birinin bile yeterince hayata geçmediğini göreceksiniz.

---

- Sanat: Herkesin sanatçı olamayacağı açıktır. Günümüzde gördüğüm kadarıyla sanatçıların önündeki en büyük engel toplumsal (genellikle din yada gelenek-görenek temelli) baskılar ve geçim derdidir. Halbuki sanatçının böyle dertleri olmadan özgürce sanatını yapması desteklenmelidir. İnsanlar daha çocuk yaşta yetenekli oldukları sanat dallarında desteklenmeli ve özgürce çalışmaları sağlanmalıdır. Sanat, medeniyetin en önemli bileşenlerinden biridir. Bilim kadar önemlidir..

---

- Bilim: Bilimsellik, medeniyette ileri gitmek isteyen bir toplumun olmazsa olmazıdır. Sadece bilimsel çalışmalar açısından demiyorum; ticaret, devlet yönetimi, eğitim, adalet gibi her alanda bilimsel gerçeklere göre davranmak esas olmalıdır. Laiklik? Evet, tam anlamı ile laiklik de bir devlet geleneği olmalı. Her türlü çalışma bilimsel gerçekler ışığında, akıl-mantık çerçevesinde yapılmalı.

---

- Hayvan hakları: Bugünkü gibi uzayda canlı arayışına girmeden önce dünyamızda bulunan tüm yaşam formlarına gereken değer verilmelidir. Hayvan hakları tabii ki çok önemli ama sizi şaşırtacak bir şey söyleyeceğim şimdi. Bu konu (hayvan hakları) insanoğlunun et tüketmesine de engel değildir. Burada doğanın kurallarının her şeyin üstünde olduğunu düşünüyorum. İnsan hepçil bir canlıdır, yani hem et hem ot tüketir, bu durum böyle kalmalıdır. İnsanın fizyolojisi değişmediği sürece (2001 bir uzay destanı filmindeki gibi bir uzay canlısına dönüşmemişse) insan et tüketmeye devam etmelidir. Bu noktada veganlığa karşı olduğumu daha önce de yazmıştım. Her şeye karşı gelebilirsiniz, ama doğanın kanunlarına karşı gelmek ancak insanın kendisine zarar verir. Doğanın kuralları ise her şeyin üstündedir.

---

- Doğa: Doğanın korunması dünya üzerindeki en önemli konudur. Şu an üzerinde yaşadığımız dünya mucizevi bir gezegendir. Bunu gözümüz gibi korumalıyız ama maalesef ticari kaygılarla, siyasi ayak oyunları ile her geçen gün doğanın canına okunuyor. Salgın sebebi ile 6 hafta kapanmak bile doğanın toparlaması için yetti. Kaldırımlarda taşların arasından otlar fışkırdı, hayvanlar şehirlere indi. İnsan şu doğayı kirletmeyi biraz önleyebilse doğa kendi kendini toparlayacak. Dünya üzerinde ticaret, hayatın genel akışı, bilimsel gelişmeler vs doğaya zarar vermeyen bir hale geldiğinde medeniyet yolunda bir yol daha almış olacağız. Bu konuda yapılması gereken, doğanın işleyişini kendimize uydurmak yada değiştirmek değil, aynen korumak olmalı. Doğanın kendi kuralları var ve bu işleyiş milyonlarca yıldır işliyor. Tarih boyunca binlerce tür yok olmuş, evrim sonucu binlerce yeni tür oluşmuş, doğal seçilim yüzünden güçlüler ayakta kalmış, zayıflar elenmiş. Doğanın sürekliliği için bu işleyişi aynen korumak yeterlidir.

---

- Cinsiyet eşitliği: Tabii ki kadın ve erkeklerin tüm özellikleri aynı değil. Kadınların daha yetenekli oldukları, erkeklerin daha uygun oldukları işler vardır. Yine de bugün iki cinsiyet arasında ayrımcılık yapılmadığını kimse iddia edemez. Toplumun genelindeki cinsiyet ayrımcılığını yendiğimizde insanlık bir adım daha ileri gidecek.

---

- Çocuk hakları: Haberlerde sık sık duyuyoruz, çocuk tacizleri, kötü şartlara maruz kalan çocuklar, yetenekli olduğu halde harcanmış, olması gereken yere gelememiş çocuklar... Toplum olarak çocuklarımıza gereken değeri ve desteği verdiğimizde medeniyet adına bir adım daha atmış olacağız. Bu konuda aslında pek inancım yok; çünkü maalesef çocukların maruz kaldığı kötü şartlar hem batılı, ileri ülkelerde var, hem de geri kalmış ülkelerde. Bu işin ülkelerin gelişmişliği ile alakası yok. Bence tamamen insanların iyi eğitilmeleri ile alakalı bir durum. Çocuklarını, doğasını, diğer canlıları koruyabilen bir medeniyet ileri bir adım daha atmış olacaktır.

---

- Adalet: Adalet konusu da ayrı bir yara. Herkes için eşit ve adil bir adalet diyorum. Medeniyetin ayrılmaz bir parçası.

---

- Eğitim eşitliği: Yine uzay yolu dizisinden örnek vereyim. Uzay yolunda herkes istediği alanda eğitim almakta serbest ve bu imkan sağlanıyor. Tek sınav olayı federasyon akademisinde var, çünkü federasyonda uzay gemisi kaptanı olmak çok üstün özellikler istiyor ve bu yüzden zorlu bir eğitim ve sınavlardan geçmek şart. Ama genel olarak bir kişi istediği her eğitimi alabiliyor, her sanat dalında çalışmalar yapabiliyor. Günümüzde ise eğitim eşitsizliği dünyanın en büyük sorunlarından biri. Tüm insanların temel eğitime eşit derecede erişebilir olması ve yetenekli olduğu alanda (geçim derdi olmadan) çalışabilmesi sağlanmalıdır.

---

- İnsanların kötü içgüdülerinden sıyrılması: Aç gözlülük, bencillik, belli bir zümrenin üstün sayılması. İnsan medeniyetinin ilerlemesinin önündeki en büyük engellerden bazıları. Bunlar maalesef insanın doğasında var. Bunların kırılması çok zor; ancak iyi bir eğitimle çocukluktan itibaren bu kötü huyların giderilmesi sağlanabilir. Öyle bir eğitim ki, insan büyüdüğünde açgözlülüğün ne olduğunu, kayırmacılığın ya da yalan söylemenin ne olduğunu bilmemeli. İlk yapılması gereken şey çocukların küçük yaştan itibaren iyi şekilde eğitilmeleri olmalı.

---

- Irkçılık: Dünya üzerinde insanların farklı ırkları bulunuyor, buna kimse itiraz edemez; fakat bu ırk farklılıklarını "farklılık" yada "birbirine üstünlük" olarak değil, "çeşitlilik" ya da "insan ırkının renkleri" olarak görmek gerek. Her kültürün farklı olması da aynı şey. Bunlar hep insanlığın medeniyetinin renkleridir. Bir ırkın diğerinden üstün olduğu ima edildiğinde bile ayıplanacağı günler, medeniyet bir adım daha ileri gitmiş demektir.

---

- Çevreci teknolojilerin geliştirilmesi: Bilimsel gelişmeler elbette olmalı. Teknolojimiz de gelişmeli; fakat bunlar insanı gerçek hayattan (doğadan) koparacak şekilde yada doğaya zarar verecek şekilde olmamalı. Bu anlamda hemen şu son günlerde bahsedilen "metaverse" saçmalığına deli gibi karşı olduğumu belirteyim.. Hayatım boyunca gördüğüm en saçma, en suni, en abidik gubidik şey bu metaverse. Üzerinize dijital pikseller atıp gömüyorlar sizi. Doğa adına, insanlık adına ne faydası var? Hiç. Sadece Zuckerberg in para kazanabileceği yeni bir mecra. Bence dev, ama çoook dev bir saçmalıktan başka bir şey değil. Böyle saçmalıklarla tüm dünya vakit kaybediyor, başka da bir şeye yaramıyor. Yıllar önce ABD, Orlando'da gittiğimiz bir doğal yaşam enstitüsünde nesli tükenme tehlikesi altında olan okapilerin sayısının artırılmasına çalışılıyordu. Oradaki çalışmalar nerde, bu metaverse saçmalığı nerde... Sizce hangisi daha kıymetli? Tek bir canlı okapi gören biri metaverse daha önemli demez. Maalesef insanlık halen metaverse gibi saçmalıklarla vakit ve kaynak harcıyor.

---

- Ülke sınırlarının ortadan kalkması ve kültürel zenginliklerin korunması: Bu da gerçekleştirilmesi çok zor bir madde, fakat insanların farklı kültürleri "farklılıktan" çok "çeşitlilik" olarak gördüğü, sınırlar olmadan seyahat edip dünyayı gezebildiği bir ortamı hayal etmemizi engelleyen bir şey yok. Bunun için daha önce bir çok şey yapılmalı, bu yüzden bu maddeyi en sona yazdım. İnsanlar çocukluktan itibaren çok iyi bir eğitim almalı, ırkçılık, bencillik gibi kavramlardan sıyrılmalı, birbirine zarar vermekten vazgeçmeli ki, sınırlar kaldırılabilsin. Herkes eşit derecede haklara, sağlık hizmetine erişime, insanca yaşam şartlarına sahip olmalı ki sınırlar kalksın. Çoook zor. Bu yüzden bu madde en son..

---

Düşünsek daha bu maddelere bir çok şey eklenebilir. Gördüğünüz gibi bu maddelerin sadece biri bile henüz tam olarak hayata geçirilmiş değil. Bu yüzden bence daha Tip 1 medeniyet sınıfında bile değiliz. Henüz daha medeniyetin taş devrini yaşıyoruz. İnsanlık olarak daha alacağımız çoook yol var. Ama size kötü bir haber daha vereyim; medeniyet yolunda doğru yönde ilerlediğimizi bile düşünmüyorum. Muhtemelen insanlık olarak yanlış bir yola girdik ve ileri değil, geriye doğru gidiyoruz (yada bir çıkmaz sokağa doğru). İşte buna "tersine evrim" diyoruz. Bu yazının ilk kısmı olan "Tersine evrim" yazımı da okumayı unutmayınız..

Op. Dr. Oytun İdil

Plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi uzmanı

oytunmd@gmail.com

www.peniscerrahisi.com

www.hastaokulu.com

www.calfaugmentation.net