Sinüs kistleri ameliyat gerektirir mi?

Önce sinüslerde olabilecek kistlerin çeşitliliğini anlamaya çalışalım. Burun ve sinüsler “mukoza” adı verilen bir örtüyle kaplıdır. Bu örtü, sinüslerin içinde o kadar incedir ki hatta tomografide sağlıklı kişilerde buradaki mukoza tabakasını göremeyiz. Bu incecik örtünün içinde salgı bezleri bulunur ve “mukus” denilen salgıyı üretirler. Bu salgı mukozanın nemli kalmasında ve sinüs boşluğunun temizlenmesinde rol oynar. Eğer salgı bezlerinden biri herhangi bir sebeple tıkanırsa, salgıyı boşaltamaz ve şişmeye başlar. Bu şekilde oluşanlar genellikle basit ve zararsız kistlerdir ve sinüs filminde genellikle tek, yuvarlak, düzgün yüzeyli ve gri renkte oluşumlar olarak görünürler. Kistin içeriği su veya yumurta akı gibi ve cidarı çok incedir. Mukus retansiyon kisti de dediğimiz bu oluşumlar on kişinden bir veya ikisinde bulunabilirler ve herhangi bir tedavi gerektirmezler. Çok şişerlerse veya bir travmayla bazen patlayabilirler; nadiren de sinüsün boşalma kanalını (doğal ostium) tıkayacak kadar büyüyebilirler. Büyüdüklerinde, ilgili sinüsün işleyişinin bozulmasına yol açarlarsa, yani burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, yüzde doluluk-ağrı vb. gibi belirtiler başlarsa, müdahale gerektirirler. Bu durumda endoskopik yaklaşımla sinüs içindeki kisti alabiliyoruz.

Basit kistler mukozanın kalınlaşmasına yol açan hastalıklarda ve özellikle kronik sinüzitlerde de oluşabilirler. Ama bunların tomografideki görüntüsünde genellikle ek bazı bulgular olur. Örneğin, kistin çevresindeki sinüs mukozasının kalınlaşmış olduğu, sinüse ait doğal ostiumun kapalılığı veya aksesuar ostiumlar izlenebilir; bunlar dikkatle araştırılmalıdır. Yani sinüste kisti olan bir hastada radyolojik görüntülere ek olarak, yol açtığı belirtiler ve endoskopik muayene sırasında saptanan bulguların hepsi beraber değerlendirilmelidir. Bu gibi durumlarda kistten ziyade, sinüzit hastalığının tedavisi ve takibi gerekir.

Mukosel dediğimiz durum ise bunlardan farklıdır. Mukosel de bir çeşit kist olarak tanımlanabildiği için burada bahsetmek faydalı olacaktır. Mukoselde sinüsün boşalma kanalı kapanmış olduğu için, üretilen mukus salgısı sinüsün içinde birikir ve sinüsün kemik yapılarına doğru basınç oluşturur. Zamanla sinüsün kemik yapılarında bombeleşme meydana gelebilir ve bu durum çevre yapılara bası oluşturabileceğinden, mukoselin tedavisi sinüsün doğal kanalının açılmasını veya başka yaklaşımları gerektirebilir.

Sinüs içi bazı kistler diş hastalıkları kaynaklı da olabilir. Özellikle yanak sinüslerinin tabanı, üst çeneye ait diş kökleri ile yakın komşuluktadır. Bu bölgedeki diş kökü abseleri veya kistleri sinüs içine doğru büyüyebilirler. Genellikle odontojenik kistler olarak ifade ettiğimiz bu tip oluşumların tedavisi diş hekimleri tarafından yapılır; bazen bir KBB Uzmanının desteğini gerektirebilir. Diş kökenli başka pek çok kist türü ile diğer gelişimsel kistlerin sinüslere doğru büyüme olasılığı vardır.

Kistle birlikte görülen bir başka hastalık “antrokoanal polip”tir. Bu, sinüs içindeki kistik bir bölüm ve bundan kaynaklanan, burun içine-hatta genize doğru uzanan polip bölümünden meydana gelen bir oluşumdur. Bu, iki bölümünün de endoskopik sinüs cerrahisi ile çıkartılması gerekir.

Gerçekte bir kist olmadığı halde, sinüs filminde kiste benzer görünümde olan bazı kitleler de vardır. İnverted papillom bunlara bir örnektir; çevresindeki yapılara yayılarak büyüyen ve hasar verebilen önemli bir hastalıktır. Sinüs filminde, kist görünümündeki oluşumun yüzeyinde düzensizlikler olduğunda, bu hastalıktan şüphelenilebilir. Endoskopik sinüs cerrahisi veya yaygınlığına göre daha geniş ameliyatlarla çıkartılması gerekir.

Yazıyı uzatmamak ve okuyucuyu ayrıntılarla yormamak için hastalıkların detaylarına bu yazıda girmiyorum. Bazı hastalar radyoloji raporlarını okuyup, “benim sinüsümde kist varmış, ne önerirsiniz?” diye sorarlar. Görüldüğü üzere sinüs içi kistlerin farklı özellikleri olabiliyor. Bazıları önemsiz, bazıları ise önemli olabiliyor. Önce teşhis için dikkatli bir gözle filmin kendisini, hastanın şikayetlerini ve endoskopik muayene bulgularını birlikte değerlendirmek gerekir. Hatta hastaların bazılarında klinik takipler de yaparak, kistin özelliklerine göre ameliyat edip etmeyeceğimizi belirleyebiliriz.