3 malzemeyle ev yaptı! Depreme dirençli, klimasız da serin: 'Mercimek köftesi gibi'
Çalıştığı film platosunda tanıdığı sıkıştırılmış toprak üzerine kafa yorup kendi formülünü bulan Erkan Alışan, hem sürdürülebilir hem de estetik bir köy evi inşa etti. Sadece 3 malzemeyle ortaya çıkan, bakıma ihtiyaç duymayan, depreme dayanıklı bu evin yapım tekniğini bilen çok az kişi olduğunu söyleyen Alışan ile, “Yaz aylarında klimaya ihtiyaç yok, kışın küçük bir ısıtıcı yetiyor” dediği eşi benzeri olmayan evini konuştuk.
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Denizli doğumlu Erkan Alışan (60), Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim-Heykel Bölümü mezunu. Yıllar boyunca farklı inşaat teknikleriyle ilgili birçok projede görev alan Alışan, 2015 yılından itibaren tamamen doğal yapılar üzerine yoğunlaştı. Aynı yıl Yılmaz Erdoğan’ın kurucusu olduğu BKM’nin Köyceğiz’deki film platosunun yapımını üstlenerek bu alandaki uzmanlığını derinleştirdi. 2022’de Adnan Menderes Üniversitesi Restorasyon Bölümü’nü de tamamlayan Alışan, bugün estetik ve ekolojik değerleri bir araya getiren doğal yapı projeleri üzerinde çalışmaya devam ediyor.
'3 MALZEMEDEN OLUŞAN BİR KARIŞIM FORMÜLÜ KEŞFETTİM'
"Geçmişte geleneksel yapı teknikleriyle pek çok proje gerçekleştirmiş olsam da, sıkıştırılmış toprakla ilk tanışmam BKM’nin Köyceğiz’deki film platosunu yapmam teklif edildiğinde oldu" diyen Erkan Alışan, "Projeyi üstlendikten sonra bu teknik üzerine kapsamlı araştırmalar yaptım. Yalnızca killi toprak, kırma taş tozu ve kireçten oluşan, doğal koşullara dayanıklı bir karışım formülü geliştirdim. Geleneksel yapılara olan ilgim ve doğal malzemelere duyduğum güven sayesinde, kendi yaşam alanımı da bu yöntemle inşa etmeye karar verdim” bilgisini paylaştı.
Sıkıştırılmış toprak yapı tekniğiyle inşa ettiği evde yaklaşık 3 yıldır yaşayan ve bu süre boyunca birçok avantajını deneyimleme fırsatı bulan Alışan, "Bu yapı tarzı doğa koşullarına karşı oldukça dayanıklı, bakım gereksinimi neredeyse yok. Dezavantaj olarak ise şunu söyleyebilirim. Henüz bu tekniği bilen uygulayıcı sayısı çok az. Yani herkesin kendi başına bu yöntemle ev yapması kolay değil. Bir de mevzuatta sıkıştırılmış toprak tekniği henüz yeterince yer almadığı için resmi izin süreçlerinde biraz daha açıklayıcı ve sabırlı olmak gerekiyor. Ancak bu durum çözümsüz değil, doğru anlatıldığında ve proje iyi hazırlandığında gerekli izinler alınabiliyor” diye konuştu.
‘BU EVLER YANGINA VE DEPREME DAYANIKLI’
Doğal yapı projelerinde malzeme seçiminde en önemsediğim kriterin, malzemelerin yerel ve ulaşılabilir olması olduğuna dikkat çeken Erkan Alışan, “Bu yapı için ihtiyaç duyduğumuz tüm ana malzemeleri çevredeki bölgelerden temin ettik. Ana yapı elemanları killi toprak, taş ve ahşaptan oluşuyor. Çatıda ise geleneksel yöntemlerle modern ihtiyaçları buluşturduk. Ahşap taşıyıcı sistemin üzerine toprakla sağlanan ısı yalıtımı, su izolasyonu katmanı ve en üstte de kiremit kaplama kullandık” diyerek şunları söyledi:
“Sıkıştırılmış toprak tekniği, doğru uygulandığında oldukça dayanıklı bir yapı yöntemi. Zaten bu tekniğin geçmişi çok eskiye dayanıyor. Çin Seddi’nin bazı bölümleri dahi bu yöntemle inşa edilmiş. Ben de kendi evimde 3 yıldır yaşıyorum ve şu ana kadar herhangi bir yapısal sorun yaşamadım. Hatta zaman geçtikçe yapının daha da oturduğunu, malzemenin doğayla uyumlu şekilde tepkiler verdiğini gözlemliyorum. Bu tarz yapılar yangına karşı dayanıklı, haşere barındırmıyor ve nefes aldığı için nem ya da küf problemi yaşanmıyor. Ayrıca iyi bir mühendislik ve detaylı bir proje planlamasıyla depreme karşı da güvenli hale getirilebiliyor. Yani doğru malzeme seçimi ve düzgün bir uygulamayla bu yapılar, hem dayanıklı hem de uzun ömürlü oluyor.”
‘MALİYET KONUSUNDA CİDDİ BİR UÇURUM YOK'
Evi tek başına yapmadığını, her ne kadar projeyi kendisi tasarlayıp yönlendirmiş olsa da bu tür yapıların ekip çalışması gerektirdiğine dikkat çeken Alışan, “Yanımda uzun süredir birlikte çalıştığım, doğal yapılar konusunda deneyimli bir ekibim vardı. Sıkıştırılmış toprak duvarların uygulanmasından çatının yerleştirilmesine kadar her aşamada birlikte çalıştık. Ayrıca yerel ustalardan da zaman zaman destek aldık. Bu, hem sürecin daha sağlıklı ilerlemesini sağladı hem de yerel bilgiyle zenginleşmiş bir yapı ortaya çıkardı. Evin yapımı da yaklaşık 6 ila 8 ay sürer. Doğayla bu kadar iç içe, malzemeye dokunarak ve kendi yaşam alanımı adım adım inşa ederek ilerlemek bana büyük bir haz verdi. Bu evi yapmak, benim için sadece bir inşaat süreci değil, aynı zamanda bir iç yolculuktu. Kendi yaşadığım evde, doğadan aldığımı doğaya geri verebileceğimi bilmek bana büyük bir iç huzur sağlıyor” dedi.
Genel kanının aksine, sıkıştırılmış toprakla yapılan evlerin maliyetiyle geleneksel evler arasında büyük bir fark olmadığını söyleyen Erkan Alışan, “Hatta doğru planlama ve yerel malzeme kullanımıyla oldukça makul bütçelere çıkabiliyor. Elbette işçilik ve tekniğe hâkim ekip bulmak biraz daha özel olduğu için bazı kalemlerde farklılıklar yaratabiliyor ama genel toplamda ciddi bir uçurumdan söz edilemez. Kaldı ki bu yapılar uzun vadede enerji tasarrufu sağladığı, bakım ihtiyacı çok düşük olduğu için zaman içinde kendini fazlasıyla amorti ediyor" ifadelerine yer verdi.
'MERCİMEK KÖFTESİ GİBİ SIKIŞTIRIP BEL HİZASINDAN YERE ATIN'
Bu tekniğin en güzel yanlarından birinin, doğrudan doğayla ve bulunduğun yerle çalışmak olduğuna dikkat çeken Alışan, “Toprak yapıdaki en önemli konu, elbette toprak seçimi. Yapıda doğru toprak kullanılmadığında sonuç alınamaz. Duvar kısa bir süre sonra kendiliğinden dağılmaya başlar. Doğru toprak deyiminden ne anlamamız gerekiyor. Toprağın belli oranda kil içermesi gerekiyor. Tarım toprağıyla bu işi yapamazsınız. Ayrıca agrega olmalı içinde. Toprağın içinde yeterli agrega bulunmaz ise bunu sıfır onbeş dediğimiz kırma taş tozu ile karıştırarak uygun hale getirebiliriz” diyerek şu detayları paylaştı:
“Doğru kil oranı olmadığı takdirde bunun çözümü yok. Deneyim önemi bu aşamada devreye giriyor. Kesinlikle kil oranı uygun toprağı bulmamız gerekli. Malzemeyi test etmenin bazı yöntemleri var. Kavanoz içinde suyla karıştırıp çökmesini bekleyerek test edebilirsiniz ama konu hakkında tecrübenizi yok ise bu yöntemden sonuç almanız zor olabilir. Daha basit bir yöntemle toprağı biraz nemlendirip avucumuzun içinde mercimek köftesi gibi sıkıştırarak bel hizasından sert bir zemine bırakırız. Yere düştüğünde parçalanmıyor veya iki parça gibi çok az bölünüyor ise doğru bir toprak seçmişsiniz diyebiliriz. Bu bilgiler ışığında deneme blokları yapıp 20 gün ila 1 ay kadar süre bekleterek gözlemleyebilirsiniz. Farklı karışım oranlarında yaptığınız bu blokların gözlem verilerine göre en doğru karışım reçetesini yakalayarak yapıya başlayabilirsiniz.”
YAZIN SERİN, KIŞIN SICAK! 'EVDEKİ STRES AZALDI'
"Yaz aylarında içerisi doğal olarak serin kalıyor, klimaya ihtiyaç duymadan rahatlıkla yaşıyoruz" diyen Erkan Alışan, “Kışın ise çok küçük bir ısı kaynağıyla evin tamamı ısınıyor. Yani hem ısıyı çok iyi tutuyor hem de dengeli bir iç mekân iklimi sağlıyor. Yalıtım açısından sıkıştırılmış toprak yapılar oldukça başarılı. Duvar kalınlığı ve doğal malzemenin yoğunluğu sayesinde hem ses hem de ısı yalıtımı güçlü oluyor. Doğal malzemelerle yapılmış, nefes alabilen bir evde yaşamak insanın hayat kalitesini de değiştiriyor. Sabahları daha dingin, daha zinde uyanıyoruz. Evin içindeki hava durağan değil, toprak nefes aldığı için biz de nefes alıyoruz sanki. Bu da doğrudan ruh halimize yansıyor. Stres seviyesi ciddi anlamda azaldı. Betonarme yapıların içinde zamanla fark etmeden bir baskı oluşuyor insanda. Burada o baskı yok. Doğayla iç içe yaşamak, hem bedenimizi hem zihnimizi sadeleştirdi” diyen Alışan, sözlerini şöyle noktaladı:
"Bu tarz bir yapıyı inşa etmek istiyorsanız sabırlı olmalısınız. Doğal yapılar zamanla şekillenir. Malzemeyi tanımak, doğru ekiple çalışmak ve süreci iyi planlamak çok önemli. Ancak gönülden isteyerek, adım adım ilerlerseniz sonunda sadece bir ev değil, sizin doğayla olan ilişkinizi yansıtan çok özel bir yaşam alanı ortaya çıkar."
EN ÇOK OKUNANLAR
KEŞFETYENİ