Suzan Kardeş: UNESCO’nun teklifi beni çok mutlu etti

ALİ EYÜBOĞLU - Türkiye ile Makedonya arasında “Bahar Bayramı: Hıdırellez” protokolü bile var. Yıllarca ünlülerin makyözü, oyuncu ve şarkıcı olarak tanıdığımız Balkan Türkü Suzan Kardeş, iki yıldır Hıdırellez kutlamalarını adına düzenlenen bir festivale dönüştürdü.

Yarın akşam Maximum Uniq Açıkhava’da ikincisi yapılacak “Suzan Kardeş’in Hıdırellez Festivali”ne Makedonya Kültür Bakanı’nın yanı sıra Makedonyalı şarkıcılar Suzana Gavazova ve Senidah da katılacak. Kuzguncuk’taki evinde buluştuğumuz Suzan Kardeş’le sanat dünyasındaki yolculuğunu ve Hıdırellez Festivali’ni konuştuk.Festivalin yıldızlarından Şevval Sam ve Mletem Cumbul Hıdırellez’in kendileri için ne anlam ifade ettiğini, bu kadim kültür sırasındaki ritüellerini anlattı.

Suzan Kardeş’e göre Hıdırellez nedir?  

Hıdırellez artık yaşam biçimim oldu. Bazılarının doğum günü var, bazılarının evlilik yıldönümü, benim için de hayatımda çok önemli bir şey Hıdırellez. 33 yıldır yapıyorum, iki yıldır da Hıdırellezi festivale dönüştürdüğüm için çok mutluyum. Balkanlar’daki  savaş döneminde 16 kişi evimde kalıyordu. O sırada BKM’de “Ateş Böceği” oynuyordu, dansçı kızları da davet ettim, evimin bahçesinde ilk en büyük Hıdırellez’i yaptım. Öncesinde 15 yıl yemekli yaptığım kutlamalar vardı. Hıdırellez, 5 - 6 Mayıs’tır. 7 Mayıs sabahı ben bir sonraki yılı düşünmeye başlarım.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR'Efeler Yolu’nu merak ve keşif ruhu yürütüyor'Haberi Görüntüle

Hıdrellez ritüelleriniz nelerdir?  

İşin içine girince aslında ne kadar geniş bir şey olduğunu öğrendik. Çünkü bunu 2016 yılında Türkiye ile Makedonya, Güney Kore’de yaptıkları protokolle “Korunması Gereken Somut Olmayan Kültürel Miras” olarak kabul etti. Ancak hiç mütevazı olmayacağım hiç kimse bu kadar detaylı yapmıyor.

Hıdırellez dileklerinizden gerçekleşenler oldu mu? 

Çok… Hâlâ devam etmesi bile güzel. Pandemide bile online yaptık, 15 bin kişi izledi. İnsanlara cüzi fiyatlara kargoyla hediyeler yolladık. Sonraki yıl da online yaptık ama kargo fiyatları çok yükseldiği için satış yapamadık. Pandemide iki yıl üst üste yapıp, insanlara moral verdiğimiz için BM Türkiye Mukim ve İnsani Yardım Koordinatörü Alvaro Rodriguez, bize iki teşekkür mektubu gönderdi. Geçen yıl UNESCO Türkiye Temsilcisi ile görüştüm. Somut Olmayan Mirasları koruyan bir merkezleri var. UNESCO dedi ki, “Sizin bu etkinliğinize çok dahil olmak isterdik ama bilet sattığınız için giremedik”. UNESCO Başkanı, “Etkinliğinize bu yüzden dahil olamadık ama sizin hakkınızda başka bir şey düşünüyoruz. Sizi ‘Yaşayan İnsan Hazinesi yapmak istiyoruz” dedi, çok mutlu oldum. Yıllardır mesleğimde çırak yetiştirdiğim için öyle bir müjde verdiler bana. Bekliyorum… Ama benim derdim Nobel almak. Niye almayayım? “Kafayı mı yedin?” diyeceksin ama ne var! Ben insanları bir araya getiriyorum. En eski Türk geleneği bu ve ben bunu sürdürüyorum. Eskiden ayrım yoktu. Bütün dinlerden, kültürlerden bir şey taşıyor bu gelenek. 

“BALKAN TÜRKÜ OLARAK KÜLTÜRÜMÜZÜ YAŞATIYORUM”

Yıllarca Türkiye’de oryantal denince Nesrin Topkapı, tango denince Nurhan Damcıoğlu geliyordu akıllara. Eskiden Rumeli denince ilk akla gelen sanatçı merhum Arif Şentürk’tü. Son zamanlarda Rumeli ve Hıdırellez denince de akıllara gelen ilk isim Suzan Kardeş… Ünlülerin makyözü olarak başladığınız bu yolculuk buraya nasıl evrildi? 

Teşekkür ederim Ali Bey. Bu bir iltifat çünkü. Hıdırellez’in bana mâl edilmesi ve Balkanlar denince insanların aklına gelmem hoşuma gidiyor. Bu nasıl oldu? Ben de Balkan Türkü olarak elimden geleni yapıyorum ve kadim kültürümüzü yaşatıyorum. İlk albümüm çıktığında da, “Ben bir camiyle Müslümanlığımı, bir Türk okuluyla da Türklüğümü korudum Balkanlarda” demiştim ve siz de yazmıştınız.

Benim için hayat düğün ve cenaze durumu. Benim makyajını yaptığım sanatçı kameranın önüne neşeli çıkmalı. Bir de Türküm, doğruyum, çalışkanım Ali Bey. İnsanlar da bunu gördü. Camiada sivrildim, hep starlarla ve profesyonellerle çalıştım, onlarla yürüdüm.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRİyilerin dostu Teksas ve Tommiks şehre döndüHaberi Görüntüle

KÜLTÜR BAKANI, TÜRK DİZİSİNİN DUBLAJCISI ÇIKTI

Yarınki festivalde neler olacak? 

Seneye İnşallah Makedonya’da yapacağız festivali. Makedonya Kültür Bakanı Zoran Ljutkov’a gidip, onu davet ettim. O gelecek. Elimde dosyalarla girdik içeri. Bakan, “Sizin de kariyeriniz müthiş” dedi, sonra oyuncu olduğunu söyledi. Tiyatro kökenli olduğunu bildiğimi söyleyince “Aziz dizisi bizde de oynuyor, oradaki başrolü seslendiriyorum,” dedi. “O dizideki Azime benim” deyince çok şaşırdı. Fotoğraflarımızı çekip arkadaşlarına gönderdi. Murat Yıldırım’ı arayıp “Makedonya’da gösterilen ‘Aziz’de seni Bakan seslendiriyor. Sizi sahnede bir araya getirmek istiyorum” dedim. Gelirse şahane olmaz mı? 

“SEZEN AKSU BANA CENNETTE KAPI AÇTI”

Sezen Aksu’nun hayatınızdaki yeri nedir onu öğrenmek istiyorum. 

Sezen Aksu bana bir gün “Sana albüm yapalım” dedi. Ben yapamam, bir gün bile elime saç fırçası alıp şarkıcı taklidi bile yapmadım. Ama bir yerlere gittiğimizde Sezen bana hep şarkı söyletirdi. Ders alayım dedim. “Şayet gidersen seni bir yola sokarlar. Oysa toprağın altından gibi geliyor sesin. Kendine has bir tarzın var” dedi. Adı Sezen ya, gerçekten de seziyormuş bir şeyleri ve beni hep gözlüyormuş. Gerçekten de beni bir hikaye yaptı Sezen. Dolayısıyla bir başarı hikayesi gibi de oldum.  47 yaşında bir albümün oluyor ve sana başka bir kapı açılıyor. Bana cennette bir kapı açtı. Her teşekkür ettiğimde, “Bana teşekkür etme. Ben sebep oldum, ama sen çalışkansın” der. Şan Tiyatrosu’ndan itibaren çok çalışarak Hıdırellezin Kraliçesi oldum, kimse kusura bakmasın. 

“HEP STARLARLA ÇALIŞTIM, SANATA SAYGI DUYMAYANLARLA İŞİM OLMAZ”

Türkan Şoray, Sezen Aksu, Goran Bregoviç, Yılmaz Erdoğan, Cem Yılmaz ilk aklıma gelen sanatçılar… Başka kimlerin dizi, film veya sahne çalışmalarında makyajını yaptınız? 

Sertab Erener, Nükhet Duru, Ayşegül Aldinç ve Aşkın Nur Yengi de var. Bir dönem 90’lar, 2000’ler bütün tarih benim. Bir de kız kardeşim Neriman var. O da Gülşen, Muazzez Abacı, Kibariye, Sibel Bilgiç, Seda Sayan, Bülent Ersoy, Yeşim Salkım, Ajda Pekkan onların klip çekimlerinde makyajlarını yaptı. Şükürler olsun şimdi benim çırak olarak yetiştirdiğim kızlar piyasanın en iyileri… 

Anlaşma gereğince belli isimlerin makyajını yapmakla yükümlüyken istek yapanlara tavrınız ne oluyordu? 

“Ben sadece starlarla çalışıyorum” diye espri yapardım. Oyuncu makyaj koltuğuma oturduğunda “Repliğin var mı?” diye sorardım. “Yok” dediğinde “O zaman kusura bakma, ben sana makyaj yapamam” diye takılıyordum. Bu nedenle Yılmaz Erdoğan onlara “Suzan sana sataşıyorsa bil ki ileride ünlü olacaksın” derdi. Böyle sataştığım ve çok ünlü olan arkadaşlarım var. 

Kimler mesela? 

Mesela Ezgi Mola… “Senden bir şey olmaz, tencere pazarla” derdim. BKM Mutfak’tan çıkan çocuklar. 

Suzan Kardeş’in makyaj koltuğuna oturup, ukalalık yapanlar hiç olmadı mı? 

Oldu… İlk koltuğuma oturduğunda “Ay Suzan yapacak benim makyajımı”, bir müddet sonra, “Acaba böyle yapsak mı?”, birkaç yıl sonra “Ben böyle istiyorum” diyenlerle işim bitti. Hayatımda kalanlar sanata saygı duyanlar, teşekkür etmeyi bilenler, işini ustasına teslim edenler oldu. 

“BUKALEMUN GİBİLER”

1987’den 2021 yılına kadar birçok film ve dizide makyöz olarak çalıştınız. Bunca yıl içinde yaptığınız makyajı en iyi taşıyan sanatçılar kimlerdi?

Güzellik makyajına fazla takılmam. Daha çok plastik makyaj ve tip değiştirme konusu alanım. Demet Akbağ, Yasemin Yalçın, Ata Demirer, Tolga Çevik ve Cem Yılmaz tip değiştirmede benim hayatımı çok kolaylaştırmışlardır. Bukalemun gibiler. İstediğin gibi değişiyorlar. Haluk Bilginer mesela. Acayip değişen insanlar. Hem sana ve mesleğine olan saygıdan kendini sana teslim ediyor ve ortaya şahane bir iş çıkıyor. Çünkü o insanlar oynuyor.

ŞEVVAL SAM: MAKEDONCA ŞARKIYLA BU RUHA EŞLİK EDECEĞİM

Dileklerle, müzikle, dansla gelen Hıdırellez şenlikleri sizin için ne ifade ediyor? 

Hıdırellez, halkların ortak belleğinde yüzyıllardır yaşayan bir kültürel miras. Balkanlar’dan Anadolu’ya uzanan bu kadim gelenekte, umutlar şarkılarla dile getirilir, danslarla yaşam sevinci tazelenir. İnsan ruhunun böyle soluklanmalara çok ihtiyacı var. Bu arada, bu yıl Makedonca bir şarkıyla bu ruha eşlik edecek olmak, benim için ayrıca çok anlamlı. Çünkü farklı dillerle aynı duygulara dokunabildiğimizde gerçek bir ortaklık yaratabiliyoruz; ki biliyorsunuz bu da benim bu hayata ve bu dünyaya dair en sevdiğim şeylerden biri. Farklı dillerde şarkı söylemek, böyle şenlikler gibi, insanları ve farklı kültürleri birbirine yakınlaştırmayı da mümkün kılıyor. 

Yarınki festivalde sahne alacaksınız. İzleyiciyi nasıl bir ortam bekliyor? 

İzleyiciyi sadece bir konser değil, bir şenlik, bir masal, bir bahar coşkusu da bekliyor... Suzan Kardeş’in elinden çıkan her şey gibi bu organizasyon da rengârenk, neşeli ve samimi olacak. Dilekler tutulacak, ateşler yakılacak, müzikle, dansla ve kahkahalarla Hıdırellez’in ruhu yaşanacak. Ben de bu ruhun bir parçası olmaktan büyük mutluluk duyuyorum.

Sizin her sene kendinizce uyguladığınız bir Hıdırellez ritüeliniz var mı? 

Her defasında ritüeli gerçekleştiremesem de mutlaka güzel dilekler tutarım. Spesifik niyetlerden çok yani şu olsun bu olsun yerine, herkesin ihtiyacı olana kavuşmasını, ne olursa olsun benim ve sevdiklerim için en hayırlısı neyse onun olmasını dilediğim kâğıtlar yazarım. Çünkü bazen bir şey dilersiniz ama o çok da iyi değildir sizin için ve bunu bilemezsiniz. O yüzden hayatın akışına güvendiğim dileklerden oluşan bir dilek kağıdı yazarım.

Baharı nasıl karşılarsınız?  

Bahar ve sabah bu dünyada en çok sevdiğim iki şey. Tazelik, sıfırlama, umut, yeni bir şans, yeni bir başlangıç. Bana iyi gelen birçok şeyi hatırlatıyor. Baharın her aşaması, yeni bir çiçek kokusuyla şenlenir içimde. Her şeye rağmen mutlu olmak için iyi bir fırsattır ve ben bunu asla kaçırmam. 

MELTEM CUMBUL: HIDIRELLEZ VE DİONYSOS’U KUTLAMAYI ADET EDİNDİM

Hıdırellez şenlikleri sizin için ne ifade ediyor? 

Hıdırellez benim için darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas’ın buluşma günü mitinden yola çıkarak, insanların bir araya gelip dayanışma sağlamasını kolaylaştıran bir gün. İlkbaharın geldiğinin habercisi. Her tuttuğum içten dileğin kağıda dökülmesine oradan da bir gül ağacının dalına kırmızı para kesesine iliştirilmesine vesile olan gün. Bolluk, bereket günü. Çocukluğumda Izmir Mithat Paşa Caddesi yalı tarafında ateş yakıp, arkadaşlarımla korkusuzca üstünden atladığımız gün...

Bu yıl Suzan Kardeş ile kutlayacağız. Sahnede “Zmiya” adını taşıyan güzel bir Balkan şarkısı söyleyeceğim. 

Konservatuvara girdiğimden beri Hıdırellez günü kadar Dionysos şenliklerini de ilkbaharda kutlamak adetlerim içinde yer alıyor. Antik tiyatronun doğuşu Dionysos şenlikleriyle başladığı için UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 2014 yılında alındı. Hıdırellez’in de ‘Bahar kutlaması’ tanımıyla insanlığın somut olmayan kültürel mirası temsili listesine 2017’de girmiş olması bu geleneğin korunacağı anlamına geliyor. Neşe içinde baharın gelişini kutlayacağımız bir yıl olsun.