Cerablus modeliyle Halep’e dönüş

Gaziantep’te tam 412 bin 354 Suriyeli var.

Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin “Bizdekilerin neredeyse yüzde 90’ı Halep ve çevresinden gelenlerden oluşuyor” diyor ve ekliyor: Ben ve ekibim Halep’e gönüllü olarak gitmeye hazırız. Gaziantep olarak daha önce Cerablus’ta yaptıklarımızla 100 bin kişinin dönmesini sağladık. Bu tecrübemizi Halep’te de sahaya yansıtmak istiyoruz.

Fatma Şahin’in çağrısı öyle “dostlar alışverişte görsün” diye yapılmış bir çağrı değil. Şehrin tüm karar vericileriyle beraber oturmuşlar “Suriyeli Göçmenlerin Geri Dönüşü için Destekleyici Çalışmalar” adını verdikleri bir rapor hazırlamışlar.

‘’Suriyelilerin onurlu ve gönüllü dönüşü nasıl olacak” sorusuna cevap arayanlar için rapordaki önerileri özetleyerek aktaralım..

1- Geri dönüşlerin hızlanması için dönüş işlemlerinin sadeleştirilmesi. Kapılarda özel alanlar oluşturulması, buralara personel ve x-ray cihazı takviyelerin yapılması.

2- Türkiye’de kullandıkları ev eşyalarını ülkelerine götürmek isteyenlere taşıma desteği verilmesi.

3- Suriye’de bir bankacılık sistemi olmadığı için 10 bin dolar ve 25 bin liranın üzerindeki paralarını ülkelerine götürmek isteyenlere özel bir sistem oluşturulması.

4- Türkiye’de üretim yapan Suriyelilerin kendi ülkelerinde işlerine devam edebilmeleri için kendi makine ve teçhizatlarını götürmelerine izin verilmesi.

5- Türkiye’de kullandıkları araçları ülkelerine götürmelerine izin verilmesi.

6- Geçici koruma hakkından vazgeçmediği için geri dönüşe yanaşmayanlara teşvik amaçlı ülkelerine tek seferlik ve kısa süreli giriş-çıkış hakkı verilmesi.

7- AB fonlarından düzenli nakit yardımı yapılan 1 milyon 179 bin 448 Suriyeli yerine bu yardımın ülkelerine dönenlere yapılması.

8- STK’ların Suriyelilerin Türkiye’de kalma motivasyonlarını artıracak faaliyetlerine engel olunması. Türkiye’de sığınmacılar için yapılan tüm yardım faaliyetlerinin tamamının Suriye’de planlanacak bölgelere aktarılması. (Gıda yardımları, iş yeri açma ve istihdam projelerinin Türkiye yerine Suriye’de yapılması.)

9- Yerli ve yabancı STK’ların katma değer yaratacak, istihdam ve ekonomik kalkınma sağlayacak faaliyetlerini güvenli bölgelerde yapmalarının teşvik edilmesi.

10- Türkiye içinde kayıtsız istihdamla mücadeleye hız verilmesi. Yasa dışı yollardan ülkeye girenleri çalıştıranlara uygulanacak cezaların artırılması. Düzensiz göçmenlerin usule aykırı ev kiralamalarının engellenmesi.

11- Halep’te üst düzey planlama ve üst düzey destekle altyapının ayağa kaldırılması. Yıkılmış evlerin yerine uluslararası fonlar ve özel sektör teşvikleriyle yenilerinin yapılması. Yollar, enerji hatları, su ve kanalizasyon sistemlerinin yeniden tasarlanması. Şehir içi ulaşımın sorunsuz hala getirilmesi. Elektrik ve temiz suya erişimin sağlanması. İnternet ve iletişim altyapısının kurulması. Eğitim ve sağlık hizmetlerinin sorunsuz hale getirilmesi.

12- Küçük ve orta ölçekli işletmelere mikro krediler sağlanması, girişimciliğin desteklenmesi. Lojistik merkezlerinin kurulması. Gümrük kapılarının yeniden düzenlemesi.

13- Dönüş etkisiyle Türkiye’de ortaya çıkacak iş gücü talebini karşılamak için sınıra yakın bölgelerde günübirlik geçişlerin sağlanması ve Suriyelerin bu yolla istihdam edilmesi. (Kilis Polateli Şahinbey OSB-Öncüpınar Hudut Kalesi bu model için kullanılabilir.)

14- Tarım ve hayvancığın teşvik edilmesi.

15- Sosyal yaşamı canlandıracak projelerin hayata geçirilmesi.

Gazianteplilerin hazırladığı plan ana hatlarıyla böyle. Çok popüler bazı yerel yöneticilerin meseleye bakış açısının “Suriyeliler artık dönsün, bu kadar misafirlik yeter” düzeyinde olduğunu düşündüğümüzde Fatma Şahin’in ilk günden bu kadar hazır bir şekilde ortaya çıkması ve bu vizyonu ortaya koyması çok önemli. Bir o kadar da kıymetli.

Gönüllü ve onurlu geri dönüş kolay bir iş değil. Bu konuda yerel yönetimlere de düşen görevler var. Gaziantep bu rapordan anlaşıldığı üzere taşın altına elini değil gövdesini koymaya hazır. Diğerlerine de örnek olur umarım.