Sermaye piyasalarında yatırımcı sahipsiz değil

Sermaye piyasasıyla ilgili işlemlerde karşılaşılan sorunlar için çözüm mercileri belirlemiş durumda. Borsa İstanbul Uyuşmazlık Komitesi, Sermaye Piyasası Kurulu ve asliye ticaret mahkemeleri yatırımcıların sorunlarına çare oluyor

Elimizde nakip paramız varsa nasıl değerlendirelim? Konuta yatırım yapabiliriz, altın başta, kıymetli madenlere yatırım yapabiliriz. Yatırımın çok çeşitli yolları var.
Eğer Borsa İstabul’da işlem gören, alınıp satılan şirketlerin hisselerine yatırım yapacaksanız da, yetkilendirilmiş bir aracı kurumda önce hesap açtırmanız zorunludur. İşte burada bazı uyuşmazlıklar çıkar. Çoğunlukla müşterinin hissesini satma veya yeni hisse almaya ilişkin emir erip vermediği, fiyat belirleyip belirlemediği, aracı kurumun yatırımcı-müşteriyi yönlendirip yönlendirmediği gibi konularda çıkan uyuşmazlıklar en süratli ve az masraflı nerede ve nasıl çözülecektir?

Ya da, bir yatırımcı bir şirketin hisse senedine güvenip yatırım yaptıktan sonra, o hisse senedinin fiyatı manipülatif hareketlerle düşürülürse, yatırımcının zararı nasıl ve kim tarafından karşılanacaktır? Manipülasyon aslında Sermaye Piyasası kanunu md 107 gereği aynı zamanda bir suçtur. Ancak bu yazı dizisinde konumuz, suç işleyenlerin cezalandırılmasından çok, uğradığımız zararın nasıl ve nerede tazmini ile ilgilidir.

Asliye ticarette dava...

Ticari uyuşmazlıklarda önce arabulucuya başvurmuş olma dava şartı olduğundan, ilk olarak arabulucuya başvurmanız, anlaşamazsanız dava açmanız gerekmektedir.

Borsa uyuşmazlıkları, çözümü oldukça teknik ve uzmanlık gerektiren uyuşmazlıklardır. Bu sebeple mahkemeler genellikle borsa işlemlerinde uzman teknik ve hukukçu bilirkişiler atarlar. Uyuşmazlığın kapsamına, delillerin tamamının toplanıp toplanmadığına ve bilirkişilerin ne kadar sürede rapor hazırlayıp hazırlamadıklarına göre, davanın çözüme bağlanması uzun sürmekte ve maliyetli olmaktadır. Bu sebeple önceden SPK’ya şikayet yolunu seçme olanağınız varsa, bunu mutlaka kullanmanızı tavsiye derim. Kararın istinafa ve temyize götürülmesi de hesap edilmeli.

SPK’ya şikayet

SPK’ya, doğrudan bir dizi şikayette de bulunmak mümkündür.

Aracı kurum yöneticileri ve merkez dışı örgütleri dâhil tüm çalışanları sizden hisse senedi alım satım emri verme, ordino ve diğer belgeleri imzalama, nakit ve menkul kıymet yatırma ve çekme, virman işlemi yapma gibi geniş yetkiler içeren vekâletname alıp adınıza işlem yapamazlar. Yapmışlarsa uğradığınız tüm zararın tazminin talep edebilirsiniz.

Aracı kurumlar sizleri zarara uğratırsa, SPK’na şikayette bulunabilirsiniz. Gerçi SPK’nın zararınızın tazmini için karar verme yetkisi ve görevi yoktur. Ama şikayete konu işlemin SPK tarafından mevzuata aykırı bulunması ve aracı kurumun idari para cezası dahil farklı yaptırımlara tabi tutması halinde, hazırlanan rapor, mahkemelerde açacağınız tazminat davaları için çok kıymetli ve güçlü bir bilirkişi raporu delil olacaktır.

Vadeli işlemler uyuşmazlığı...

VİOP’da Borsa İstanbul nezdinde işlem yapılan bir piyasadır. Eğer bu işlemler hakkında uyuşmazlığa düşerseniz, şikayet yeriniz aynıdır, Borsa İstanbul Uyuşmazlık Komitesi. Yalnız, burada Borsa İstanbul Yönetim Kurulu’nun uyuşmazlığın çözümüne ilişkin karar karşı Sermaye Piyasası Kurulu’na itiraz süresi 10 gündür.

Ancak vadeli işlemler ve opsiyon sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların çözümünü Borsa İstanbul’a götürmenin önemli bir avantajı ve faydası vardır: Uyuşmazlıkla ilgili olarak Borsa üyesi kuruluşların üyelerin müşterilerine vermiş oldukları zarar, kararlaştırılan süre içerisinde ödenmezse, belirlenen meblağ, haksız çıkan borsa üyesi kuruluşun üyelik teminatından mahsup yapılarak Borsa tarafından karşı tarafa ödenir. İcra ve mahkemelerle uğraşmaya gerek kalmaz.

Uyuşmazlık Komitesi...

Borsa işlemlerinden dolayı yatırım kuruluşları ile aranızda bir uyuşmazlık çıkarsa, ilk başvuracağınız yer Borsa İstanbul Uyuşmazlık Komitesi olmalıdır. Elbette bunun yerine tahkime veya mahkemeye gitme hakkınız saklıdır.

Esas olarak, alım veya satıma ilişkin emirlerin iletilmesi ve eşleştirilmesi, gerçekleştirilen işlemlere ilişkin yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesi gibi uyuşmazlıkların çözümü için en kısa ve masrafsız yoldur.

Başvuru için dilekçe, eldeki bütün belge ve deliller de eklenir. Ayrıca bir de uyuşmazlık hizmet bedelinin mutlaka ödenmesi ve makbuzunun da dilekçeye eklenmesi şarttır. Uyuşmazlık hizmet bedeli ise 500 TL’den az, 2.000 TL’den fazla olmamak kaydı ile uyuşmazlığın % 1’i kadardır. Bu tutarlara KDV’de eklenir. Bu da göstermektedir ki, Uyuşmazlık Komitesi aslında bir hizmet satmaktadır.

Eğer uyuşmazlığın toplam değeri 2019 Yılı için 177.681 TL’nin üzerinde ise, Borsa Yönetim Kurulu’nun vermiş olduğu karara karşı Sermaye Piyasası Kurulu’na itirazda bulunulabilir. Kurul’a itiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren 15 gündür. Kurul’a itiraz doğrudan değil, Borsa üzerinden yapılır. Sermaye Piyasası Kurulu’nun vereceği karara karşı ise ancak idari dava açılabilir. Bu ise tuhaf bir sonuç doğurmaktadır; aslında bir özel şirket olan örneğin aracı kurumdan olan tazminat alacağı davanız, özel hukuk ilişkilerine bakan asliye ticaret mahkemesi tarafından değil, idari yargıda çözülmektedir.

Eğer uyuşmazlık borsa işlemlerinden kaynaklanmıyorsa, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğine (TSPB) müracaat edilebilir. Örneğin, TSPB üyesi bulunan aracı kuruluşlar ile aranızdaki komisyon ücreti, virman talimatı, ekstre gönderimi ve hesap işletim ücreti gibi borsa dışı işlemlerden doğan uyuşmazlıkların çözümü için TSPB’ne başvurabilirsiniz.