Futbolda kabile izleri: Fofana'lar, Dembele'ler!
Afrika kökenli oyuncuların bir çoğundaki aynı soyisimler, futbolseverlerin ilgisini çekiyor. Kabile kökeninden kaynaklanan bu ortaklaşma, Fransa gibi yoğun olarak top koşturdukları yerlerde ilk başlarda karışıklığa yol açsa da; sonradan bu durumun üstesinden gelinmiş.
Fenerbahçe’nin geçen hafta Avrupa Ligi’nde oynadığı karşılaşmada, Lyon takımında bir futbolcunun ismi dikkat çekti. Başka bir ifadeyle ‘tanıdık geldi’ desek daha doğru olabilir çünkü aynı isme sahip bir çok oyuncuyu yeşil sahalarda top koştururken görmekteyiz. Fransız ekibinin Gine asıllı Belçikalı futbolcusu Malick Fofana, günümüzün aynı soyisme sahip bir çok futbolcusundan yalnızca birisiydi. Galatasaray’ın geçtiğimiz günlerde Ajax ile olan karşılaşmasında da Hollanda ekibinin ilk 11’inde Bertrand Traore vardı. Bu soyisim de aynı şekilde bir çok farklı takımda yer alan adlardan biri olarak karşımıza çıkmakta.
Dünya futbol sahnesinde Fofana soyadını taşıyan yüzlerce oyuncu top koşturuyor. Bunların en çok bilinenleri İngiltere’nin Chelsea kulübünde oynayan Wesley Fofana, Milan’daki Youssouf Fofana, Rennes’te forma giyen Seko Fofana olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemizde de aynı soyadlı oyunculardan bazıları futbol hayatlarını sürdürmekte.
Fildişi Sahilli David Datro Fofana, Chelsea’den kiralık olarak Göztepe takımının başarısı için mücadele ediyor. Adanaspor’un sol beki Adama Fofana ise bir diğeri. 25 yaşındaki Burkina Fasolu milli futbolcu, sezon başında Fransa’nın Dijon kulübünden geldi. Uzun yıllar Samsunspor, Konyaspor ve Yeni Malatyaspor’da sahaya çıkan Fildişi Sahilli 33 yaşındaki kanat oyuncusu Moryke Fofana da, bu sezon Manisa FK’nın kadrosunda yer alıyor.
Fofana isminin yanı sıra Dembele, Kamara, Diarra ve N’Diaye gibi başka soyisimleri de, bir çok Afrika kökenli futbolcuda ortak isimler olarak karşımıza çıkıyor. Farklı ülkelerde bile aynı soyisimlerinin mevcut olması genel olarak, gerçek veya algılanan akrabalık ile soy yoluyla birleşmiş ve ortak ataları olan bir insan grubu olarak niteleyebileceğimiz kabile olunmasından ileri geliyor.
France Football dergisinin Afrika futbolu uzmanı Frank Simon’a, konuyla ilgili görüşlerini soruyoruz... Deneyimli muhabir öncelikle kökene ilişkin bir açıklamada bulunarak, Afrika kıtasının bir bölümüne işaret ediyor: “Bu isimlerin ortak özelliği, hemen hemen hepsinin Afrika’nın batısındaki ülkelerden gelmeleridir. Fildişi Sahili, Mali, Moritanya, Senegal, Burkina Faso, Gine, Gine-Bissau, Gambiya, Liberya, Gana gibi aynı bölgeden kaynaklanmaktadır.”
Frank Simon “Ortak soyisimlere sahip futbolcuların bazıları aynı ülkeden geliyor ancak bazıları farklı farklı ülkelerden... Bunların bir kısmı gerçekten birbirinin akrabası olsa da bir kısmının ise akrabalık bağı bulunmuyor. Bir bölümü içinse uzak akarabalar diyebiliriz. Bu durum aralarında bir yakınlık oluşturuyor ancak bunun ötesinde, Avrupa’da oynayan Afrikalı futbolcular zaten oralı olmalarından dolayı birbirlerine destek oluyor ve dayanışma duygusu içerisinde yer alıyor” diyor.
Fransız futbol yazarı, bu yaygın isimlere sahip olmanın oyunculara kariyerlerinde artı bir kazanç sağlamadığını ifade ediyor: “İsim değil yetenek ve beceriler belirleyici oluyor. Bu bilindik isme sahip diye kimse oyuncuya forma vermiyor ya da bu yüzden önü açılmıyor, çıkıp sahada futbolculuğunu göstermesi gerekiyor.”
Her bir Fofana ve Dembele isimlerini ilk duyduğunda ne düşündüğünü kendisine sorduğumuz Fransız gazeteci “Duyduğum yeni ismin önceden bildiğim bir oyuncuya mı yoksa yeni bir futbolcuya mı ait olduğunu anlamaya çalışıyorum. Bunun Avrupa vatandaşı bir oyuncu mu yoksa Afrikalı mı olduğuna bakıyor, karmaşık durumdan çıkmak için ilk ismini öğrenme uğraşına giriyorum” yanıtını veriyor.
Ortak isim bolluğunun Fransız basınında bir karışıklığa yol açıp açmadığı yönündeki sorumuza ise şu karşılığı veriyor: “Bugün itibarıyla artık Fransız basınının bu duruma alıştığını söyleyebilirim. Birini diğerinden ayırmak için ilk ismine, bu da yeterli olmazsa formasını giydiği kulübe, oynadığı mevkiye bakılıyor. İlk başlarda evet, bununla ilgili bir karmaşa vardı ancak artık bugün için bu durum
ortadan kalktı.”
AİLE İÇİ MESELE OLARAK MENAJERLİK
Dembele soyadını taşıyan bir çok futbolcu, menajerleri olarak aile üyelerini tercih ediyor. Profesyonel futbolcu olmalarına ve bazıları dünya yıldızı mertebesine erişmiş olmalarına karşın, futbolcu danışmanlığında tam profesyonelliğe geçmemiş olmaları ve transfer işlerini halen daha aile üyelerine teslim ediyor olmaları dikkat çekiyor. Paris Saint Germain takımı oyuncusu Ousmane Dembele, Queens Park Rangers’ta top koşturan Karamoko Dembele, Oxford United’daki Siriki Dembele bu duruma örnek isimler olarak göze çarpıyor.
MANDİKALAR'IN BİRİNCİSİ
Dembele ismi Mandinka etnik grubundan olan Dembele kabilesindeki kişilerde görülüyor. Afrika’daki en büyük etnik gruplardan olan ve sayısı on milyonun üzerinde olan Mandinkalar, esas olarak Gambiya ile Senegal’in güneyi, Mali’nin güneyi ve Gine’nin doğu bölgelerinde yerleşik bulunuyor. Fofana’lar ise Soninke etnik grubuna dahil Fofana kabilesinin üyeleri ve Mandikalar gibi Mande ortak dil grubunun dillerini konuşuyorlar. Fofana’lar da Mali, Gambiya, Gine, Senegal’in doğusu ve Moritanya’nın güneyinde yerleşik bulunuyorlar. Fofana ismi bu dilde ‘birinci’ anlamına geliyor.
