Velayet, reşit olmayan veya kısıtlanan ergin çocuğun, bakımı, eğitimi, korunması ve temsili gibi konularda anne-babaya tanınan hak ve sorumlulukların bütünüdür.
Velayet, niteliği itibari ile bir bütündür. Bu sebeple velayet hakkı sahibi olan taraf, çocuğun bakımı, eğitimi, korunması ve temsili gibi konularda tek başına karar alabilme hakkına sahiptir.
Velayeti ilişkin konular, sadece çocuğun geleceğini değil toplumu da ilgilendirmektedir. Bu sebeple velayete ilişkin dava ve talepler kamu düzenindendir. Bu durumun sonucu olarak hakim, velayet konusunda tarafların talepleriyle bağlı değildir.
Anne ve baba, evlilik birliği içerisinde dünyaya gelen çocuğun velayetini birlikte ve eşit olarak kullanılır. Evlilik birliği içerisinde eşlerden birinin vefat etmesi durumunda ise velayet, hayatta kalan eş tarafından kullanılır. Anne ve baba dışındaki kişilere velayet hakkının verilmesi kural olarak mümkün değildir. Bu sebeple çocuk üzerinde ne kadar emeği ya da yakınlığı olursa olsun teyze, dede, büyükanne, amca, hala gibi akrabalar velayet hakkı sahibi olamaz. Bu kişiler şartları oluşması halinde sadece vasi olabilir.
Anne ve baba dışında kişilerin velayet hakkı sahibi olamayacağı kuralının tek istisnası, evlat edinmedir. Öz anne ya da baba olmasa da evlat edinenin de çocuk üzerinde velayet hakkı bulunmaktadır.
Sağlıklı Günler
Avukat Yaşar ÖKSÜZ