Boşanma Davasında Eşin Ölümü

1. Boşanma Davasında Eşin Ölümü Halinde Evlilik Hangi Nedenle Sona Erer?

Eşlerden birisi, boşanma davası açmış ve fakat bu dava devam ederken eşlerde birisi ölmüş olabilir. Bu durumda evlilik birliğinin ölüm ile mi yoksa boşanma ile mi sona ereceğinin tespiti önem arz eder. Nitekim evlilik birliğinin boşanma ile sonuçlanması durumunda eşler birbirlerine mirasçı olamayacaktır. Bu durumda;

a. Kural olarak; boşanma davası devam ederken eşlerden birisinin ölmesi durumunda, evlilik birliği ölümle sona erecektir. Açılan boşanma davası ise konusuz kalacaktır. Boşanma davasının konusuz kalması sebebi ile nüfus kayıtlarında evlilik birliğinin ölüm ile sona erdiği şerhi düşülecektir.

b. İstisnai olarak; TMK181’de boşanma davası devam ederken eşlerden birisinin vefat etmesi durumunda, mirasçılara davaya devam etme imkanı getirilmiştir. Bu istisnai hükmün uygulanması durumunda eşler, birbirlerine eş sıfatıyla yasal mirasçısı olamayacaktır.

2. Mirasçının Boşanma Davasına Devam Edebilmesinin Şartları Nelerdir?

a. Devam Eden Bir Boşanma Davası Gerekir.

Bu istisnai hükmün uygulanabilmesi için, ölüm öncesinde açılmış ve devam eden bir boşanma davasının olması öncelikli koşuldur. Ölüm öncesinde açılmış bir boşanma davası bulunmuyorsa, mirasçının yeni bir boşanma davası açması mümkün değildir. Nitekim boşanma davaları kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olup; mirasçının hakkı sadece açılmış boşanma davasını takip etmek üzerine kuruludur.

b. Eşlerden “Herhangi Birisinin” Ölmüş Olması Gerekir.

TMK181’in ilk halinde sadece, davacı eşin ölmesi durumunda mirasçılara boşanma davasına devam edebilme imkanı tanınmıştır. Ne var ki Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemeyi anayasal eşitlik ilkesine aykırı bularak kaldırmıştır. Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında yapılan düzenleme neticesinde, boşanma davası devam ederken eşlerden herhangi birisinin ölmesi durumunda, ölen eşin mirasçılarının davaya devam edebilmesi mümkün hale getirilmiştir. Bu sebeple boşanma davası devam ederken, davacı ya da davalı eşin ölmesi durumunda ölen eşin mirasçılarının davayı takip edebilmesi mümkündür.

c. Diğer Eşin Kusurlu Olduğunun İspat Edilmesi Gerekir.

Açılan boşanma davasını takip eden mirasçılar bakımından önemli olan husus, diğer eşin “kusurlu” olduğunun ispatıdır. Bu kapsamda davayı takip eden mirasçıların, bildirilen deliller ve boşanma dava dilekçesinde ortaya konulan hukuki sebepler çerçevesinde, diğer eşin kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.

Burada ifade etmek gerekir ki akıl hastalığı sebebi ile boşanma, kusura dayalı bir boşanma nedeni değildir. Bu sebeple ölen eşin mirasçılarının, akıl hastalığı ile açılan boşanma davasını MK181 çerçevesinde takip edebilmesi mümkün olamayacaktır.

3. Hangi Mirasçılar Boşanma Davasına Devam Edebilir?

Boşanma davası devam ederken eşlerden birisinin ölümü durumunda, hem yasal mirasçıların hem de atanmış mirasçıların davaya devam edebilmesi mümkündür. Mirasçılar arasında zorunlu dava arkadaşlığı ise bulunmamaktadır. Bu sebeple her bir mirasçı tek başına mirasçısı olduğu kişinin açtığı boşanma davasını takip edip; diğer tarafın kusurlu olduğunun tespitini talep edebilir.

4. Mirasçıların Davaya Devam Etmesi Durumunda “Boşanma” Kararı Verilebilir mi?

Yukarıda ifade ettiğimiz üzere mirasçıların davaya devam etmesi durumunda boşanma davasını gören mahkeme, bir kusur değerlendirmesi yapacaktır. Bu durumda verilecek hüküm sadece tespit niteliğindedir. Boşanma kararı ise hukuki olarak inşai niteliktedir. Bu sebeple mirasçıların davayı takip etmesi durumunda dahi boşanma yönünde bir karar verilmeyecek, sadece diğer eşin kusurlu olduğuna dair bir tespit kararı verilecektir.

Kurulacak tespit niteliğindeki kararın kesinleşmesi sonrasında mirasçılar, sulh hukuk mahkemesine müracaat ederek diğer eşin mirasçı olamayacağını bildirecek ve eş sıfatıyla mirasçılığını engelleyecektir.

Mutlu Günler

Avukat Yaşar ÖKSÜZ

avyasaroksuz@gmail.com