Kişiye özel kanser tedavisi: Modern onkolojinin geleceği

Didem Seymen - Geleneksel onkolojik yaklaşımlarda tedavi, kanserin bulunduğu organa göre planlanırken; kişiye özel tedavide kanserin genetik ve moleküler özellikleri temel alınmaktadır. Medicana Zincirlikuyu Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Mutlu Demiray, 4 Şubat Dünya Kanser Günü öncesinde kişiye özel kanser tedavisi hakkında önemli bilgiler paylaştı…

Kanser, dünya genelinde en önemli sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilmektedir ve uzun yıllar boyunca organa özgü bir hastalık olarak değerlendirilmiştir. Bu nedenle, meme, mide veya akciğer kanseri teşhisi konulduğunda, geleneksel tedaviler yalnızca ilgili organı hedef alarak uygulanmıştır. Ancak modern bilim, kanserin temelinde genetik mutasyonların yer aldığını ve her kanserin biyolojik olarak farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur.

Genetik analizler, kanserlerin yüzde 95'inden fazlasının DNA düzeyinde mutasyonlar taşıdığını göstermektedir. Kalan vakalarda ise, RNA düzeyindeki ya da epigenetik değişiklikler tespit edilebilmektedir. Bazı bireyler, doğuştan kanser gelişimine yatkınlık artıran genetik mutasyonlara sahip olabilir.

Geleneksel kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri, genellikle genel hasta gruplarına yönelik standart yaklaşımlar sunar. Ancak her kanser hücresi ve her bireyin genetik yapısı farklıdır. Bu nedenle, kişiye özel kanser tedavisi, hastaların genetik ve biyolojik özelliklerine dayanarak özel olarak şekillendirilir.

Tümörün genetik haritalaması

Günümüzün ileri teknolojileri sayesinde, bir tümörün bütün genetik yapısı ve kanserle ilişkili genleri ortalama iki hafta içinde analiz edilebilmektedir. Moleküler profilleme, tümör hücrelerinin DNA ve RNA düzeyindeki değişikliklerini belirleyerek, hangi tedavi yöntemlerinin en etkili olabileceğini göstermektedir. Tümör profillemesi, iki ana yöntemle yapılabilir: Doku biyopsisinde tümör dokusundan alınan örnekler genetik analizlere tabi tutulur, likit biyopsi ise kanda serbest dolaşan tümör hücreleri veya tümör kaynaklı DNA/RNA'yı inceleyerek hastalığın genetik haritasını çıkarır.

Doğru tedavi için doğru analiz

Bir tümörün genetik haritalaması yapıldıktan sonra, tümör hücrelerinde bulunan mutasyonlar detaylı bir şekilde analiz edilir. Tümörün nasıl büyüdüğü, yayıldığı ve hangi mekanizmalarla ilerlediği belirlenir, ardından hastaya en uygun tedavi planı oluşturulur. Her kanser türü farklı ilerler, bu nedenle her hasta için özel bir tedavi planı gereklidir. Örneğin, pankreas kanseri, tedavi edilmesi en zor ve agresif kanser türlerinden biridir. Ancak moleküler profilleme sonrasında hedefe yönelik kişiselleştirilmiş tedavi ile tedavi başarısı artırılabilir. Meme kanseri, erken evrede yakalanarak tedavi edilebilirken, tümörün moleküler profili oldukça karmaşık olabilir. Bu nedenle, başarılı bir tedavi için doğru genetik analizler yapılmalıdır.