İstanbul’u okuyorum gözlerim kapalı

SEYHAN AKINCI- Kütüphane dendiğinde birçoğumuzun aklına dönem ödevi gelir. Bu kulağa hafif “tozlu” gelen sözcük yeni nesil kütüphanelerle birlikte yepyeni bir deneyim alanına dönüşüyor. 0-3 yaş bebeklerden başlayarak her yaştan insana hizmet veren kütüphaneler özellikle öğrenciler ve akademisyenlere şehrin her noktasında ücretsiz internet erişimi ve ücretsiz çalışma imkânı tanımasıyla da öne çıkıyor. Yeni nesil kütüphanelerde engelli bireyler için de özel alanlar tasarlanırken aralarında 7/24 açık olanlar da dikkat çekiyor. Ödünç kitap alabileceklerinizin yanında özel sebepler nedeniyle dışarıya kitap vermeyenler de var. Ödüllü kitapçıları, restorasyon ve renovasyon çalışmalarıyla bambaşka bir görünüme kavuşan kütüphaneleriyle İstanbul’da artık bir okuma rotası da oluştu. 2023 yılı adeta kütüphanelerin ve kitapçıların yeniden keşfedildiği bir sene oluyor. Yılın yarısına gelmişken altı ayda İstanbul’da kapılarını okurlara açan kitabevleri ve kütüphaneleri dolaşarak kültür destinasyonu olarak kente baktık.

Taş Mektep küllerinden doğdu

İstanbul’un biraz İstanbullu biraz adalı parçası Büyükada’da bulunan Taş Mektep 19. yüzyılda Fransız mimar Alexandre Vallaury tarafından inşa edilmesinin ardından uzun bir dönem Rum Ortodoks Patriği Sofronios tarafından yazlık konut olarak kullanıldı. 1922’de İstanbul Şehremaneti (İstanbul Belediyesi) tarafından satın alınan yapı uzun yıllar boyunca okul olarak hizmet verdi. Koridorlarında, bahçesinde on yıllarca çocukların koşturduğu Taş Mektep uzun süre adeta metruk bir yapı hâline bürünmüştü. Kaderine terk edilen yapı İBB Miras eliyle bir anlamda küllerinden doğdu. Kütüphane, sergi salonları ve etkinlik alanlarıyla hem Adalıların hem de İstanbulluların yeni okuma noktalarından biri olacak Taş Mektep, İbrahim Akgün’ün “Yok Olmadan” sergisi ile merhaba dedi. 7 bin kitaplık seçkisi bulunan kütüphanede çeşitli söyleşiler ve müzik dinletileri de gerçekleşecek.

Büyükada artık sadece bakmaya doyamadığımız konakları, çiçekli kapılar önünde fotoğraf çektirdiğimiz, bisiklete bindiğimiz bir yer değil. Taş Mektep’in yanı sıra mayıs ayında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gerçekleştirdiği restorasyonla tarihi Haritadonis Köşkü, İstanbul Büyükada Edebiyat Müze Kütüphanesi olarak hizmet vermeye başladı. Kütüphanede Sait Faik Abasıyanık’tan Melih Cevdet Anday’a ve Reşat Nuri Güntekin’e Adalar’da yaşamış ya da eserlerinde Adalar’a yer vermiş 92 yazarın eserleri, hayatları ve eserleriyle ilgili çalışmalar yer alıyor.

2023’ün şüphesiz İstanbul’a en büyük sürprizlerinden biri geçmişi 18. YY’a uzanan Rami Kışlası’nın Kültür ve Turizm Bakanlığının restorasyonu ve renovasyonu sonrası kitabın başkenti hâline gelen Rami Kütüphanesi oldu. 7/24 açık olan, günün her saati okuyucu ve araştırmacılara hizmet veren kütüphanede; Bebek Kütüphanesi, Gençlik Kütüphanesi, Yetişkin Kütüphanesi, İhtisas Kütüphaneleri, Atatürk İhtisas Kütüphanesi, Yazma Eserler Kütüphanesi ve kütüphane envanterine kayıtlı el yazmalarının ve nadir matbu eserlerin onarımlarının yapıldığı Şifahane bulunuyor. Kütüphane deneyimini her birey için erişilebilir kılmak amacıyla Rami Kütüphanesi’nde bulunan Engelli Merkezi, engelli bireylerin kusursuz bir kütüphane deneyimi yaşaması için hizmet sunuyor. Diğer yandan yapının hem içinde hem de dışında yer alan sanat eserleri dokuyu tamamlarken aynı zamanda her yaştan insanın sosyalleşebileceği etkinlik alanları ve atölyeler de dikkat çekiyor. Rami Kütüphanesi ayrıca Türkiye’nin ilk Biosphere Sürdürülebilir Müze Sertifikası’na sahip yapısı olmasıyla da farklı bir yerde.

Üsküdar’dan Beşiktaş’a kitap yolculuğu

İBB’nin sayısı 40’ı aşan kütüphaneleri arasında 2023’te açılanlar dikkat çekiyor. Bulundukları konum itibarıyla İstanbullulara bambaşka bir deneyim vaadeden yeni nesil kütüphaneler arasında Beşiktaş’taki Beşiktaş İskele Kütüphanesi, Kadıköy’deki Kadıköy İskele Kütüphanesi, Şişli’deki Kütüphane Habitat, Üsküdar’daki Salâh Birsel Kütüphanesi, Bayrampaşa’daki Sâmiha Ayverdi Kütüphanesi ve Tuzla’daki Necati Cumalı Kütüphanesi bulunuyor.

26 Nisan 2023’te hizmete giren 170 kişi kapasiteli Kadıköy İskele Kütüphanesi’nde edebiyat’tan sanat tarihine, kent araştırmalarından felsefeye 8 bin kitaplık bir seçki bulunuyor.

Deniz ve vapur seslerinin arasında kitap okumak, çalışmak ya da vakit geçirmek isteyen tüm İstanbulluların uğrak yeri olan Beşiktaş İskele Kütüphanesi’nde 5 bin eserlik bir seçki bulunuyor. Mekân çeşitli söyleşilere, yazar-okur buluşmalarına ve çeşitli etkinliklere de ev sahipliği yapıyor. Geçtiğimiz nisan ayında Tuzla’da açılan Necati Cumalı Kütüphanesi edebiyattan sanata, mimarlık ve tasarımdan felsefeye çeşitli disiplinlerden 4 bin 500 eseri okuyucuyla buluşturuyor.

Edebiyatımızda şiirleriyle ve denemeleriyle özel bir yere sahip olan Salah Birsel’in adını taşıyan kütüphane bir ay önce Üsküdar’da hizmete girdi. 160 kişilik kapasiteli Salah Birsel Kütüphanesi   9 bin esere ev sahipliği yapıyor.

Feshane’ye Naile Akıncı Kütüphanesi

Artİstanbul Feshane adıyla uzun soluklu bir restorasyon çalışmasının ardından yeni yüzünü İstanbullulara gösteren Feshane sanatseverlere İstanbul Sanat Meclisi’nin düzenlediği “Ortadan Başlamak” sergisi ile merhaba dedi. Sergilere, etkinliklere, atölye ve söyleşilere ev sahipliği yapacak Artİstanbul Feshane’de aynı zamanda Naile Akıncı’nın adını taşıyan bir kütüphane de yer alıyor. Özel koleksiyonu ailesi tarafından kütüphaneye bağışlanan sanatçının yanı sıra Komet, Beral Madra ve Balkan Naci İslimyeli’nin de kitaplarından bir seçki yer alıyor. 

İBB Sesli Kütüphane 7 bin adet sesli yayını ve Braille Alfabesiyle basılmış 500 adet kitabı bünyesinde barındırıyor. 41 kişi kapasiteli kütüphanede üye olan görme engelli vatandaşlara, 1 ayda azami 10 sesli kitabı CD veya DVD olarak, Braille Alfabeli kitaplardan da azami 2 kitabı 15 gün boyunca ödünç alma imkânı veriliyor.

2023 itibarıyla üç yeni noktada daha İstanbul Kitapçısı yüzünü gösterdi. Şişli Habitat Şubesi ve Silahtarağa Şubesi’nden sadece kitap alabilirsiniz. Taksim Sanat Galerisi içinde bulunan Taksim Sanat Şubesi ise kitapçıya gittiğinizde aynı zamanda galeride bulunan sergiyi de ücretsiz olarak gezebileceğiniz bir olanak sunuyor.

Ödünç Kütüphaneler

İBB’nin Ödünç Kütüphaneler ve kitap istasyonları projesinin ilk örneği olan Mecidiyeköy Ödünç Kütüphane 2021’den bu yana hizmette. İstanbulluların kitaba erişimini kolaylaştıran kütüphanede; edebiyat, sanat, tarih, kültürel miras ve araştırma alanlarında nitelikli yayınevlerinin yayınlarından oluşan 3 bin kitap yer alıyor.