Aynen kanka: Son 10 yılın en itici 12 kavramı

Sokak ağzı, bir şeyleri yanlış yerde ve yanlış biçimlerde kullanarak şekillenip gelişmez. Bu yalnızca sözlüklerde, kitaplarda, derslerde gördüğümüz dilin yozlaşmasına neden olur. Aşağıda, kullananı dışında herkese fenalık getiren, tat kaçıran, iç bayan, can sıkan ve dile fena halde yerleşmiş birkaç 21'inci yüzyıl Türk dili klişesini inceledik. Hepsi farklı bir kitlenin, farklı amaçlarla ve farklı şeyleri ifade etmek için yanlış kullandığı ve içini boşalttığı kavramlar. Lütfen yapmayın. Bunları kullanmadan sağlıklı iletişim biçimleri sağlayabilmenin yollarını arayın. Ne aynen ne? Karşınızdaki kişinin söylediklerinin üstüne ekleyecek bir şey bulamamak nasıl havalı bir şeye dönüşebildi de hepiniz 'aynen'liyorsunuz tam olarak? Sözlüklerde onaylama anlamı taşıyan hiçbir kelime kalmamışcasına herkes 'aynen'lere üşüştü. Duyduğum anda saçlarım elektrikleniyor. İtici bir ses tonu, onaylayan ama umursamaz tavır ve aynen... İstirham ediyorum biri bana 'kanka' ne demektir açıklasın. Kimler kankadır, kimler değildir, en az fazla kaç kişiye kanka diyerek hitap edebiliriz? Tüm bu sorulara net cevaplar verilmeli. Bu sorular, iyi cevapları hak ediyor. Yıllardır koca GSM operatörlerinin reklam kampanyalarından çizgi filmlere kadar her yerde duyduğumuz bu kelime tam olarak ne anlama geliyor? Koskoca 30 yaşında protein tozu sırtlanmış bıyıklı Yunan heykelleri ve kötü dizi castı tipli adamların diline nasıl yerleşti bu hitap şekli? Bunu tanıyorsunuz. 'Kanka'nın eltisi. Ya kanka ya da kardeşim bir cümlede hitap şeklinden çok noktalama işareti olarak yer alır. Artık herkes kardeşimiz oldu. Ufaktan alçaltıcı, rütbe düşürücü bir yanı da var. Bir kişi 'kardeşim'inizse fiziksel açıdan ya da başka nedenlerden dolayı sizin 'alt'ınızdır. 'Kardeşim'iniz, size yardımcı olmakla yükümlüdür. Kardeşim, yengen sıcakladı bir limonata getir gibi kullanımları vardır. Gerçekten hoş değil. Bu kelime şehir olsa o şehirde yaşamamak için tüm servetimi harcardım. Dünya iticisi, dünya çirkini bir şey bu. Adam tanımını artık anlamaya başladık, oturdu kafamızda. 'Adamsın'layarak anlaşan bu iletişim ekolünün neyi adamlık kriteri olarak gördüğü de az çok net. Fakat yani koca koca insanlara cinsiyetçi tavırlarla övgü düzmek yakışmıyor. Gerçi, kime ne anlatıyor da olabilirim... Kim seviyor birader beni? Böyle sevecekseniz sevmeyin, rica ediyorum. Kimin beni sevdiğini bile bilmeden bir kuru sevgiye kurban gidiyorum. Belki de istemediğim bir şekilde, istemediğim biri tarafından seviliyorum ve hiçbir fikrim yok bununla ilgili... Kimseyi böyle faili meçhul sevgilerle muhattap etmemelisiniz. İlla o çekimle kullanmak istiyorsanız da buyrum; ben tarafından seviliyorsun deyin lütfen. Instagram, Facebook ve Twitter tarafından hayatıma sokulan bu tag kavramını kullanmayan sosyal medya kullanıcısı linç ediliyor. Onun yerine 'etiketlemek' kavramını kullanınca da kesinlikle anlamı karşılamıyormuş gibi hissediliyor. 'Canım beni tagledin mi?', 'Seni tagleyeyim mi?' gibi cümle içinde kullanımları var. Ömür çürüten bir çekimdir. Aktarmalı gelecek zaman etkisi taşır. Yaygınlaşan ve olgunlaşma çağına girmek üzere olan 'Beyazyakaca' dilinin sık kullanılan fiillerine eklenerek kullanılır. Bir mail gönderilmez, gönderiliyor olunur. Ancak bu kullanımla istenilen etki elde edilir. Bugün hiç yor olmadıysanız, beyaz yakalılığınız tehlikeye girmiş olabilir. Kontrol ettirin kendinizi. Kontrol etmek anlamına gelir. İngilizceden dilimize hiçbir zaman geçmemiş olan 'check' kelimesinden evriltilmiş ve bu kelimenin uygunsuz yollarla dilimize girmesini hedeflemiş bir kavramdır. Bir şeyin kontrol edilmesi yerine 'çek' edilmesi, eylemi gerçekleştiren kişi tarafından da çek edilen şey tarafından da daha güvenilir kabul edilir. Kontrol artık sadece İstanbul'da bir kalem adı. Kafa: Herhangi bir şeyin etkisi. Soyut bir yan anlam. 'Bu neyin kafası' kalıbı ise bu soyut yan anlam üzerinden biçimlenerek hayat bulur. Bir kişinin yaptığı herhangi bir şey ya da sergilediği herhangi bir davranış onaylanmıyor, aşırı bulunuyor ya da şaka yollu bir şekilde takdir edilmiyorsa kullanılır. O kadar çok kullanıldı ki, korkunç iticileşti. Arabesk bir beğenme biçimi olarak kullanılır. Anlaşılır bir şey de değildir esasen. Herhangi bir şeye en yüksek puanı vermek amacıyla yaygınlaştığı düşünülüyor. Kinaye de içerebilir. Anlamsızlığıyla insanı canından bezdirir. Bir kadına 'sinirli' olan erkeğin kullandığı hitap şekli. Kullanandan bucak bucak kaçılmalı. Sevgilisine, eşine, arkadaşına 'kızım' diyerek hitap eden bir erkeğin zorbalaşmak için gününü-vadesini beklemediğini düşünmek hayalciliktir. 'Kızım' kelimesinin yazları Olimpos'a giden hali. Benim hatun nerede ya?, Benim hatun geldi mi?, Hatun sen var ya sen... gibi kullanım şekilleri vardır. 'Hatun'u bir seslenme/hitap kavramı olarak kullanılan erkekten de bucak bucak kaçılmalıdır. andac.uzel@demirorenmedya.com twitter.com/andacuzel