Son Dakika HaberlerSon Dakika HaberlerSon Dakika Haberler
Son Dakika
Gündem
Yazarlar
Ekonomi
Dünya
Resmi İlanlar
  • UzmanPara
  • Skorer
  • Cadde
Menü
Giriş
MİLLİYET ANA SAYFA
  • Son Dakika
  • Gündem
  • Yazarlar
  • Ekonomi
  • Dünya
  • Resmi İlanlar
Gündem
Dünya
Ekonomi
UzmanPara
AnasayfaBorsaDövizAltın
Skorer
AnasayfaCanlı SkorFikstürPuan Durumu
Cadde
Pembenar
Yazarlar
Milliyet Tv
Astroloji
Teknoloji
Seçim Sonuçları
Son Depremler
Tümü
Milliyet ÇocukOyunEğitimKültür SanatMilli PiyangoYerel HaberlerPazarEgeGazete ArşiviMilliyet ExecutiveMilliyet ArkeolojiMilliyet Mimarlık
Resmi İlanlar
Bize Ulaşın
KünyeReklamÜyelik
Son Dakika Haberler
Bilgi RehberiFAY KIRILMASI neden olur, fay hattı nedir? Fay kırığı deprem sırasında mı oluşur?
  • Paylaş:
  • Twitter icon
HaberlerBilgi Rehberi Haberleri

FAY KIRILMASI neden olur, fay hattı nedir? Fay kırığı deprem sırasında mı oluşur?

08.02.2023 - 15:39 | Son Güncellenme: 08.02.2023 - 15:39

#Ne anlama gelir#Fay hattı sorgulama
TwitterLinkedinFlipboardLinki Kopyala
TwitterLinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi

Kahramanmaraş-Gaziantep'te şiddetli bir deprem meydana geldi. Depremin şiddeti 7.7 olarak açıklandı. Bölgede yaşanan şiddetli depremin ardından en şiddetlisi 6.6 olmak üzere birçok artçı sarsıntı meydana geldi. Yerel saatle 13:24'te Kahrmanmaraş/Elbistan'da bağımsız olarak 7.6 şiddetinde yeni bir deprem daha meydana geldi. Depremin ardından fay hattı kırılması neden olur sorusu gündeme gelirken fay hattı kırıldıktan sonra ne olur sorusu da gündeme geldi. İşte detaylar...

1/3FAY KIRILMASI neden olur, fay hattı nedir Fay kırığı deprem sırasında mı oluşur

Gaziantep-Kahramanmaraş'ta 7.7 şiddetinde bir deprem meydana geldi. Yaşanan deprem birçok ilde hissedildi. Depremin ardından fay hattı kırılması neden olur, fay hattı kırılırsa ne olur soruları gündeme geldi. Peki Fay hattı kırılması neden olur?

2/3FAY NEDİR

FAY NEDİR?

Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucu oluşan gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji biriktirir. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu hareketli kesimlere FAY adı verilir.

 

Birbirlerinin hareketini engelleyen levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi sırasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan “fay” adını verdiğimiz zayıf yerler zorlanırlar ve buralarda gerilme enerjisi birikir.

 

Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir zaman içerisinde çok şiddetli bir kırılma ve hareket ortaya çıkar. Oluşan ilk harekete “deprem” (ana şok), şiddetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da “artçı depremler” (artçı şoklar) denir.

3/3FAY HATTI KIRILMASI NEDEN OLUR

FAY HATTI KIRILMASI NEDEN OLUR?

Kırıklar genellikle tektonik etkinliğin görüldüğü bölgelerde, bu hareketlerin sonucunda oluşur. Özelliklerini ve boyutlarını ise, etkisi altında kaldığı tektonik hareketlere bağlı olarak kazanırlar. Bazı bölgelerde kırık görülmemesinin nedeni bu bölgelerin herhangi bir tektonik hareketin etkisi altında bulunmamasıdır.

 

Kırıklar yatay, düşey ya da belirli bir açıyla eğimli olabilir. Belirli bir kırık düzleminin eğim açısı genel olarak kırık hattı boyunca hemen hemen aynıdır, ama bunun büyük değişimler gösterdiği durumlar da olabilir. Kırılma sırasında birbirine sürtünerek kayan bloklardan, kırık düzleminin üstünde kalanına tavan bloku, kırılma düzleminin altında kalanına ise taban bloku denir.

 

Bloklar kırık düzlemi doğrultusunda yer değiştirirken birbirlerine şiddetle sürtünerek, sürtünme düzlemindeki duvarlarının cilalanmasına neden olurlar. Sürtünme sırasında üzerinde hareket doğrultusunda çizgiler oluşan cilalı yüzeye kırık aynası denir. Kimi zaman da sürtünmenin etkisiyle bloğun duvarlarından ince taneli malzemeler dökülür, bu döküntüler kırık kili olarak adlandırılır. İnce taneli döküntülerin kırık çatlaklarına dolması ve yeraltı sularının bıraktığı çökellerle çimentolanması sonucunda oluşan ya da doğrudan bloktan kopan daha iri taneli döküntülere ise kırık breşi denir. Kimi zaman kırık düzlemine komşu katmanlar, sürtünme etkisiyle kaymaya direnerek kıvrımlanır ya da bükülür. Kalın bir toprak katmanıyla örtülü bölgelerde, alttaki kırığın yüzeyde hiçbir belirtisi görülmez.

"Kırık düzleminin iki yakasındaki blokların karşılıklı yer değiştirme miktarı genellikle, tortul katmanlara ya da damar ve dayk gibi işaretçi katmanlara bakılarak ölçülür. (Deniz düzeyi gibi bir düzleme göre olan mutlak hareket genellikle bilinmez.) Blokların birbirine göre dönmesiyle de dönel kırık oluşur. Aşınma (erozyon) etkisiyle tanıtıcı izler yok olabileceğinden, herhangi bir kırığın görünürdeki hareketi aslında gerçekleşmiş olandan daha değişik olabilir.

 

Kırığı oluşturan hareket, kesintisiz bir sürüklenme ya da birkaç saniye süresince birkaç metrelik ani sıçramalar biçiminde olabilir. Sıçramalı harekete yol açan neden, kırık düzlemi boyunca sürtünme kuvvetlerinin üstesinden gelecek düzeyde gerilimlerin oluşabilmesi için belirli bir zaman aralığına olan gereksinimdir. Hepsi olmasa da depremlerin çoğu, kırık boyunca oluşan bu tür ani hareketlerdir. Kırıklar eğim açılarıyla, görünür ve bağıl hareket biçimlerine göre sınıflandırılır. Normal kırıklar genellikle yer kabuğunun uzaması ya da yayılması sonucunda gelişen düşey sıkıştırma kuvvetlerinin etkisiyle oluşur. Bu tür bir kırılma sırasında tavan bloğu taban bloğuna göre çoğunlukla 45°'den daha büyük bir eğim açısıyla aşağıya doğru kayar (bak. çizim). Bu tür kırıklar dünyanın tektonik açıdan etkin bölgelerinde oldukça yaygındır. ABD'de Utah ve Nevada'daki sıradağların bir ya da her iki yakasında da normal kırıklar vardır; burada dağlar tavan bloklarının binlerce metre aşağıya kayarak vadi tabanlarını oluşturmaları sonucunda ortaya çıkmıştır.

 

İtme kırıkları yer kabuğunun kısalması ya da büzülmesi sonucunda gelişen yatay sıkıştırma kuvvetlerinin etkisiyle oluşur. Bu tür bir kırılma sırasında, en kolay hareket edebilen blok durumundaki tavan bloğu, taban bloğuna göre çoğunlukla 45°'den daha küçük bir eğim açısıyla yukarıya çıkar; eğim açısı 45°"den daha büyük olan benzer kırıklara ters kırık, eğim açısı çok küçük ve toplam yer değiştirme miktarı çok büyük olan itme kırıklarına ise, bindirme kırığı denir. Büyük ölçekli itme kırıklarına özellikle ABD'de Virginia ve Tennessee'deki Apalaş Dağlarında rastlanır.

 

Doğrultu atımlı ya da yanal atımlı olarak bilinen kırıklar da benzer biçimde yatay sıkıştırma kuvvetlerinin etkisiyle oluşur, ama bunlarda en kolay hareket edebilen blok düşey değil yatay doğrultuda, sıkıştırma kuvvetinin doğrultusuna hemen hemen paralel olarak hareket eder. Temel olarak kırık düzlemi düşey, hareket ise bu düzlem boyunca yanaldır. Oldukça sık rastlanan bu tür* kırıklar, okyanus ortası kesimlerde birbirini izleyen sırtların oluşumuna yol açar.

 

EN ÇOK OKUNANLAR
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ❗ Enflasyon ne zaman, saat kaçta belli olur 2025 Mayıs Enflasyonu beklentisi nedir
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ❗ Enflasyon ne zaman, saat kaçta belli olur? 2025 Mayıs Enflasyonu beklentisi nedir?
OKULLAR NE ZAMAN KAPANIYOR 2025 Okullarda son gün ne zaman İşte yaz tatili başlangıç tarihi
OKULLAR NE ZAMAN KAPANIYOR? 2025 Okullarda son gün ne zaman? İşte yaz tatili başlangıç tarihi
5 AYLIK MEMUR ENFLASYON FARKI | Memur ve memur emeklisi Temmuz 2025 maaş zam oranı yüzde kaç olacak Mayıs ayı enflasyon beklentisi ve tahmini zam oranı...
5 AYLIK MEMUR ENFLASYON FARKI | Memur ve memur emeklisi Temmuz 2025 maaş zam oranı yüzde kaç olacak? Mayıs ayı enflasyon beklentisi ve tahmini zam oranı...
Çılgın Sayısal Loto çekiliş sonuçları belli oldu 2 Haziran Sayısal Loto sonuçları sorgulama sayfası
Çılgın Sayısal Loto çekiliş sonuçları belli oldu! 2 Haziran Sayısal Loto sonuçları sorgulama sayfası
milliyet logomilliyet logodemiroren logo
BİZİ TAKİP EDİN
UYGULAMALARI İNDİREBİLİRSİNİZ
  • Appstore'dan İndirin
  • Google Play'den İndirin

Türkiye'den ve Dünya’dan son dakika haberler, köşe yazıları, magazinden siyasete, spordan seyahate bütün konuların tek adresi milliyet.com.tr; Milliyet.com.tr haber içerikleri izin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez, kanuna aykırı ve izinsiz olarak kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz.

© 2025 Milliyet.com.tr
  • • Künye
  • • İletişim
  • • Kişisel Verilerin Korunması
  • • Reklam
  • • Arşiv
  • • Üyelik