EKLEM İLTİHABI

Artritin kelime anlamı, eklem iltihabı demektir. Romatoid artrit, küçük eklemlerin (el, el bileği ve ayak eklemleri) ve dirseklerin tutulduğu, kronik (altı haftadan uzun süreli) seyirli, bölgede hasara yol açan, birçok organ ve sistemi de etkileyebilen iltihabi bir eklem rahatsızlığıdır. Her yaşta görülmekle birlikte en çok 20-50 yaşları arasında ortaya çıkar. Kadınlardaki oranı erkeklere göre, 2-3 kat daha fazladır. Dünyada en sık görülen iltihaplı romatizmaların başında gelir. Eklemlerde tahribata ve şekil bozukluğuna yol açar.

Nedeni bilinmeyen bu hastalıkta genetik yatkınlık rol oynar. Henüz bilmediğimiz çevresel ve bedensel bazı faktörler de etkili veya tetikleyici olabilir. Bazen tetikleyen faktörler arasında büyük üzüntü, stres ve mikrobik nedenler bulunabilir. Bulaşıcı bir hastalık değildir.

Sıcak uygulamadan kaçınmak gerekir

Hastalık, özellikle el ve ayak parmakları gibi küçük eklemleri, simetrik yani karşılıklı olarak tutar. Ağrı çok şiddetli olup, şişlik başlangıçta veya zamanla eşlik eder. Nadiren ilk başlangıç omuz gibi büyük eklemlerde de olabilir ancak zamanla küçük eklemler mutlaka tutulur ve teşhis için simetrik küçük eklem tutulumu aranır. Ağrı geceleri daha da artar, özellikle sabahları uzun süreli tutukluk ya da sertlikle karakterizedir.

Omurga tutulumu beklenmez ancak boyun bölgesindeki omurlarda gelişebilir. Bu durumda ensede, üst bölgede ve başın arka kısmında şiddetli ağrı olur. Tutulan eklemlerde süratle ilerleyen bozulma vardır ve tedavi edilmediği takdirde zamanla ileri boyutlarda şekil bozukluğu meydana gelebilir.

İltihaplı eklemler aşırı sıcak uygulanmasından rahatsız olur ve zarar görebilir. Dolayısıyla hastalara kaplıca önerilmez. Özellikle yeni şişen eklemlere, bölgesel soğuk uygulama yapılması rahatlatabilir.

Şikayetler kişiye göre değişiyor

Romatoid artritin bulguları insandan insana değişir. Bazılarında hastalık alevlenme nöbetleriyle seyredip, ılımlı ve daha yavaş seyirli olabilir. Fakat genelde, tedavi edilmediğinde sürekli aktiftir. Eğer başarılı bir şekilde tedavi edilmezse, hastalık gün geçtikçe ilerler ve kalıcı sakatlık yaratabilir.

Eklemlerinizde sıcaklık, şişlik, hassasiyet, ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşanabilir. Bu belirtiler, eklem zarlarının iltihabından kaynaklanır. Bağışıklık sisteminin eklem zarına giren iltihap hücreleri, doku hasarına sebep olur.

Alevlenmeler, kendinizi hasta ve kötü hissetmenize yol açabilir. İştahsızlık, halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı ve ateşe neden olabilir. Kansızlık gelişebilir.

Hastaların bir kısmında deri altında romatoid nodül denilen küçük, ağrısız şişlikler ve yumrular meydana gelebilir. Bunlar dirsek ve diz gibi basınca maruz kalan düz kemik bölgelerinde oluşur. Ancak iç organlarda da bulunabilir.

Akciğer ve kalpte iltihap gelişebilir.

Gözyaşı ve tükürük bezlerinin iltihabına bağlı, göz ve ağız kurukuruluğu görülebilir.

Nadiren deri, sinirler ve diğer organlarda iltihaba yol açan damar duvarı iltihabı gelişebilir.

Romatoid artrit tedavisinin amacı

Romatoid artrit, iç hastalıkları, romatoloji ve fizik tedavi uzmanları tarafından takip ve tedavi edilmeli. Çeşitli kan testleri ve röntgen filmleri istenir. Romatoid faktör (RF) denen bir testin pozitif çıkması hastalığı destekler. Sık bakılan ASO, bir romatizma testi değildir. Bu test, romatizmal hastalıklarda kullanılmaz. ASO, sadece geçirilmiş mikrobik boğaz enfeksiyonunun bir göstergesidir ve akut eklem romatizmasında tanı koymada yardımcı olur. Kesin tanı koyduran bir test mevcut değildir. Hastalığın erken dönemlerinde röntgen filmleri normaldir. Ancak ilerledikçe eklem hasarı görülür. Hasarlar, kesin tanıyı koymada etkilidir. Tedavide, dört ana konu hedeflenir:

1-Ağrıyı azaltmak

2-İltihabı baskılamak

3-Eklem hasarını yavaşlatmak veya durdurmak

4-Sağlıklı olma hissi ve fonksiyonları iyileştirmek

Eklem iltihabı, tamamen iyileşmez. Tedavilerle hastalığın ilerlemesini durdurmak mümkündür. Tedavi programınız; ihtiyaçlarınız, yaşam tarzınız, diğer tıbbi sorunlarınız, hastalığınızın şiddeti ve ciddiyeti göz önüne alınarak düzenlenir.

İlaçlar; şikayetleri rahatlatmaya yarayanlar ve hasarı durduranlar olarak ikiye ayrılır. Doktorunuz birden fazla ilaç kullanmanızı önerebilir. Bunların her biri belirli amaçlara hizmet eder. İlaçların bazıları dikkatli takip gerektirir.

Sık görülen belirtiler

Özellikle sabahları olmak üzere eklemde ağrı ve sertlik

Eklemlerde şişme, kızarma ve ısı artışı

Şekil bozukluğu

Hafif ateş, bitkinlik

İştahsızlık

Kansızlık

Cilt altında küçük yumrular

Egzersiz, aktivite ve dinlenme

Tedavi edici egzersizler, doktorunuz, fizik tedavi uzmanı ve fizyoterapist tarafından belirlenir. Eklemlerinizi esnek, kaslarınızı, kalp ve akciğerlerinizi sağlıklı tutmak için egzersiz önemlidir. Dinlenme, yatakta uzanma gibi genel olabilir veya atel kullanmak gerekebilir. Hastalığınıza bağlı olarak değişik oranlarda egzersiz, aktivite ve dinlenmeye ihtiyaç duyarsınız. Fiziksel sağlığı elde etmek için egzersizlerinizi ve istirahatlerinizi nasıl ayarlayacağınızı öğrenmeniz önemli. Eklem ağrılı, şiş ve sıcak olduğunda dinlenme iyi gelecektir.