DIŞKIDA KAN

Sindirim sistemi kanaması, nedeni ne olursa olsun ciddiyetle değerlendirilmesi gereken klinik bir tablodur. Sebebine yönelik değerlendirmeye geçmeden hastanın genel durumu düzeltilmeli, aktif kanama durdurulmalı ve tekrarından korunulmalıdır.

Sindirim sistemi kanamaları beş şekilde ortaya çıkar:

Hematemez (kanlı kusma), kırmızı veya kahverengi olabilir.

Melena (dışkının siyah gelmesi) parlak, yapışkan, siyah ve kötü kokuludur.

Hematoşeziya (makattan kırmızı kan gelmesi), dışkıyla karışık veya ayrı olabilir.

Dışkıda gizli kan, kimyasal reaksiyonla ortaya çıkarılabilir.

Belirgin bir bulgu olmaksızın, hastanın baş dönmesi, solunum güçlüğü, göğüs ağrısı veya tansiyon düşüklüğü gibi bulgularla gelmesi.

Dışkıda kan, belirgin ya da gizlidir. Belirgin kan, kişinin dışkının üzerinde kırmızı renkli kan görmesidir, buna ‘hematoşezi’ veya ‘kanlı dışkılama’ adı verilir. Mide ve onikiparmak bağırsağından olan yavaş kanamalarda, mide asidiyle kanın birleşmesi sonucunda kırmızı renkli yerine siyah veya katran renginde çok kötü kokulu bir dışkı gelir ve buna da ‘melena’ adı verilir. Gizli kan, kişinin gözle göremeyeceği şekilde sızıntı tarzındadır. Bu ancak, dışkının bazı özel tetkikleriyle anlaşılır.

Neden olur?

Hastalık hakkında yönlendirici olabilecek bazı kanama şekilleri şunlardır:

Makatta kanamayla ağrı olması: Bu tip ağrı, genelde anal fissürlere, yani çatlaklara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Anal fissürde dışkılama, bir cam parçası çıkarır gibi yırtılır tarzda ağrıya neden olur ve kanama çok yoğun değildir.

Makatta kanamayla yanma hissi olması: Daha çok hemoroid hastalığını düşündürmektedir. İleri evre hemoroidlerde, hemoroid dokusunun dışarıya sarkması da görülebilmektedir.

Damlama şeklinde kanama görülmesi: Dışkılamayla tetiklenen bu kanama tipi, hemen her zaman ileri evre hemoroidal hastalığa bağlıdır.

Ağrısız makat kanaması: Bu tip kanamalar hemoroid, polipler ya da rektal kanser gibi birçok hastalıkla ilişkili olabilmektedir.

Gaitada çizgi tarzında kan görülmesi: Bu tip kanamalar da hemoroid, polip ve rektal kanser gibi anüse yakın hastalıklardan kaynaklanabilmektedir.

Tuvalet kağıdında kan görülmesi: Yine fissür, hemoroid gibi bir hastalığa işaret etmektedir.

Makattan pıhtılı kanama olması: Gastrointestinal sistemin herhangi bir yerinden anjiodisplazi, divertiküler hastalık gibi nedenlerle ciddi kanama olduğunu göstermektedir. Bu vakalar, detaylı değerlendirme ve tedavi için vakit kaybedilmeden proktoloji konusunda uzman doktorlara yönlendirilmelidir.

Ciddi kabızlık sonucunda makatta rektal kanama olması: Mutlaka rektosel yani bağırsak fıtıklaşması, divertiküler hastalık ve tümor gibi altta yatan bir duruma işaret etmektedir. Hastalık, kesinlikte tespit ve tedavi edilmelidir.

Ne tür belirtilere yol açar?

Halsizlik,

Uyuklama hali,

Merdiven veya yokuş çıkma gibi egzersizlerde nefes nefese kalma,

Kansızlık veya demir eksikliği bulunması; kadınlarda yüzde 10-15, erkeklerde ise yüzde 4-5 oranında belirlenir.

Testi nasıl gerçekleştirilir?

Gözle görülemeyen sindirim sistemi kanamalarında, gizli kan testi yapılır. 50 yaşın üzerindeki kişilerde düzenli olarak yıllık veya iki yıllık aralıklarla dışkıda yapılması durumunda, bağırsak kanseri riskinin yüzde 15-33 oranında azaldığı bilinmektedir. Günümüzde yapılan gizli kan testi, insan hemoglobinine duyarlı olduğu için gıda ve ilaçlardan etkilenmemektedir.

Hangi tetkikler istenir?

Dışkıda gizli kan testi,
Kan sayımı (kansızlık varlığında),
Anoskopi,
Rektoskopi,
Sigmoidoskopi,
Kolonoskopi,
Sanal kolonoskopi,
Kapsül endoskopisi.

Her rektal kanama yakınması bulunan hastanın, bu durumu açıklayan hemoroid, fissür gibi hastalıkları bilinse dahi bir iç hastalıkları-gastroenteroloji veya genel cerrahi uzmanı tarafından incelenmesi gerekmektedir. Kanamanın şiddeti, yani gelen miktarı çok değişiklik gösterebilir. Çoğunlukla az miktarda ve kendiliğinden duran kanamalar oluşur. Pek çok hasta birkaç damla taze kan geldiğini veya tuvalet kağıdına az miktarda süründüğünü ifade eder. Bazen de biraz daha fazla ama kendiliğinden duran kanama tariflenir. Bu tip hafif olanlarda, acilen hastaneye yetişmek gibi bir gereklilik yoktur, muayene ve basit tetkikler sonrası tanı konup, tedavi yapılır.

Rektal kanama, daha şiddetli de olabilir. Orta şiddette bir kanamada daha çok miktarda taze veya pıhtılı kan gelebilir, bu gaita ile birlikte ya da kendiliğinden yaşanabilir. Ağır yaşananlarda ise, hasta çok kan kaybedebilir. Orta veya ağır şiddetteki rektal kanamalarda, aşırı kan kaybına bağlı halsizlik, baş dönmesi, çarpıntı, bayılma hissi, gerçekten bayılmalar ya da hastada tansiyon düşüklüğü oluşabilir. Nadiren hastayı şoka sokacak kadar şiddetli kanamalar görülebilir. Orta veya ağır şiddettekiler, hastaneye yatırılarak, takip ve tedavi edilmelidir. Şoka girecek kadar şiddetli olanlarda, acilen hastaneye yatırılıp, kan transfüzyonları yapılması gereklidir.