AKILLARA ZARAR KIŞ MEVSiMi - TEMBELLiK VE TÜKENMiŞLiK SENDROMU

İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Humanite Psikiyatri Direktörü Prof. Dr. Sedat Özkan tembellik ve tükenmişlik sendromlarını anlattı.

Tembellik bir hastalık mı?
Tembellik bir hastalık değil, bir kişilik yada durumdur. Tembellik sadece hareketsizlik değil aynı zamanda üretime yönelik motivasyonsuzluktur. Bazı kişilik bozukluklarının ve ciddi psikiyatrik hastalıkların belirtileri arasında motivasyon eksikliği var. Bazılarının kişiliği böyledir.

Tembelliği işaret eden belirtiler neler?
Tembelliğin belirtileri; hatalar yapma, bazı şeyleri erteleme, işe geç gelme, izinsiz olarak ya da hastalık nedeniyle işe gelmeme, işi bırakma eğilimi, ilişkilerde bozulma, hizmet verilen kişilere karşı alaycı tavır sergileme ve başka şeylerle vakit geçirmedir.

Duygusal değişimler tembelliği nasıl etkiliyor?
Yas ve ayrılık durumunda kişinin motivasyonu düşer. Kişi, travmaları atlatıncaya kadar konsantrasyonunu yitirebilir.

Zeka ve tembellik arasında ilişki var mı?
Pek çok bilimsel icadın mucidinin tembel ve zeki kişiler olduğu söylenir. Ama icatların insanları tembelleştirdiği kesin.

Tembelliğe neden olan hastalıklar mevcut mu?
Tembellik obeziteye, obezite fiziksel sorunlara yol açar. Bu, kısır döngü haline gelir ve insanın hayatını zorlaştırır. Tersine, fiziksel yetersizlikler kişiyi daha motivasyonel kılabilir. Sol kolun olmaması, sağ kolun güçlenmesine sebep olur. Tembel insanlara ruhlarını beslemeyi öğretmeliyiz. Ruh merakla, öğrenmeyle sevgiyle, araştırmayla beslenir.

Tükenmişlik sendromuyla tembellik arasında ilişki var mı ?
Hayır yok. Tam tersi tükenmişlik sendromu; işlerine son derece bağımlı, kendi ihtiyaçlarını görmezden gelen, mükemmeliyetçi, kendini aşırı derecede zorlayan, baskı altına sokan kişilerde görülür. Ayrıca pedagog, doktor, yönetici gibi insan ilişkileri yoğun ortamlarda çalışanlarda daha sık rastlanır. Tükenmişlik sendromu bir direnme ve çabanın sonuç vermediği algıdır.

Tükenmişlik sendromuna yakalananların ne tür şikayetleri oluyor?
Duygusal bitkinlik, kronik sinirlilik hali, çabuk öfkelenme, bilişsel becerilerde güçlükler yaşama, hayal kırıklığı, çökkün duygu durum, anksiyete, huzursuzluk, sabırsızlık, benlik saygısında düşme, değersizlik, eleştiriye aşırı duyarlılık, karar vermekte yetersizlik, boşluk ve anlamsızlık hissi, ümitsizlik ortaya çıkar. Tükenmişlik; özellikle birey iyi bir performans gösterdiği halde bu çabasının karşılığında uygun bir ödül alamadığı veya takdir edilmediğinde görülür.

TÜKENMiŞLiK SENDROMU EVRELERi

Şevk ve coşku evresi: Hastalığın bu evresinde umut ve ve enerji çok yüksektir. Kişi, gerçekçi olmayan mesleki beklentiler içine girer. Uykusuzluğa ve gergin çalışma ortamlarına karşı üstün bir uyum sağlama çabasındadır.
Durağanlaşma evresi: Kişinin istek ve umutları azalmaya başlar. Karşılaştığı zorluklardan daha önce rahatsız olmazken bunlar gözüne batmaya başlar. İşinden başka bir şey yapmadığını düşünmeye başlar.
Engellenme evresi: Kişi; insanları, sistemi, olumsuz çalışma koşullarını değiştirmenin ne kadar zor olduğunu anlar. Üç yoldan birini seçmek zorunda kalır. Bu yollar, adaptif savunma ve başa çıkma stratejilerini harekete geçirme, maladaptif savunmalar ve başa çıkma stratejileriyle tükenmişliği ilerletme, durumdan kendini çekme veya kaçınma.
Umursamazlık evresi: Bu evrede duygusal kopmalar yaşanır. Kişi kendini kısırlaştırılmış hisseder ve bir şey üretemez.

YARIN: UYUM BOZUKLUĞU